Điều kiện trường lớp ở nhiều nơi khó đáp ứng yêu cầu của chương trình phổ thông mới. Trong ảnh: lớp học của Trường tiểu học xã Xuân Thắng, Thường Xuân, Thanh Hóa - Ảnh: H.ĐỒNG

Về lý, việc lùi này không có gì bàn cãi. Nhưng thực tế triển khai ở những lần cải cách, thay sách trước đây cho thấy để công việc này đạt được mục đích mong đợi là cực kỳ khó khăn.

Thêm một năm, có đủ thời gian?

"Trường học kết nối" - mạng giáo dục đang được nhiều giáo viên truy cập, một kênh giúp họ bồi dưỡng kiến thức, nâng cao trình độ... Sau đó thì sao, giáo viên thay đổi như thế nào, họ có đáp ứng được yêu cầu trong bối cảnh đổi mới giáo dục phổ thông? Dường như tất cả vẫn là những dự đoán xen lẫn tâm trạng nghi ngại. 

Thang đo (chuẩn giáo viên và cán bộ quản lý giáo dục) đang được xây dựng, nhưng việc đo là cả một vấn đề. Mấy năm trước đã có chuẩn giáo viên, chuẩn hiệu trưởng, phó hiệu trưởng mà nào có đánh giá đến nơi đến chốn đâu, chỉ là đối phó! Rồi mô hình trường học mới (VNEN), hiện tại nơi làm, nơi dừng...

Song song và nối tiếp với việc bồi dưỡng giáo viên qua "trường học kết nối" là những lớp bồi dưỡng, tập huấn kiểu như: bồi dưỡng cho giáo viên cốt cán rồi họ về cơ sở truyền đạt lại; sử dụng đội ngũ giảng viên các trường ĐH, CĐ để bồi dưỡng; bồi dưỡng thường xuyên cho giáo viên với chu kỳ 5 năm... Mục tiêu đặt ra thì "vời vợi" nhưng hiệu quả chẳng thay đổi bao nhiêu.

Lùi một năm đối với tiểu học - bậc học có vai trò quan trọng trong hệ thống giáo dục phổ thông, liệu có đủ thời gian để bồi dưỡng cho giáo viên tiểu học, giúp thầy cô thay đổi?

Trường lớp khang trang, khó đấy!

Có thực mới vực được đạo, nhưng lấy đâu ra nguồn lực để thay đổi hiện trạng của không ít nhà trường hiện nay? Dựa vào ngân sách nhà nước, khó trang trải; đi vay, nợ công đang chất chồng; xã hội hóa, sức dân thế nào?

Lạm thu tại nhiều nhà trường đang ở mức báo động, cách đây ít hôm Bộ GD-ĐT đã có công văn chấn chỉnh chuyện này. Với việc bãi bỏ công văn số 6890/BGDĐT-KHTC ngày 18-10-2010 về việc hướng dẫn quản lý, sử dụng các khoản đóng góp tự nguyện cho các cơ sở giáo dục và đào tạo thì con đường xã hội hóa sẽ rất khó khăn! 

Từ góc nhìn ở cơ sở giáo dục, dẫu lạc quan, tôi vẫn thấy cho thời gian từ 1 - 3 năm để thay đổi cơ sở vật chất, kỹ thuật các nhà trường (dù chỉ là đáp ứng yêu cầu ở mức trung bình) vẫn khó làm được.

Còn đó những gam màu tối của giáo dục như bạo lực học đường, dạy thêm - học thêm, áp lực kiểm tra - thi cử, lương giáo viên quá thấp... mà nguyên nhân ai cũng thấy, không thể quy cho chương trình tệ, sách giáo khoa dở. 

Thành ra, nếu hệ thống giáo dục - con người và cơ cấu tổ chức - hoạt động minh bạch cùng những chủ trương, biện pháp phù hợp, sẽ tạo dựng niềm tin, ắt sẽ có thành quả.

Thay vì bàn tiếp về quy trình lùi, theo tôi, việc Bộ GD-ĐT cần làm ngay từ bây giờ là thay đổi chính mình, giải quyết tồn tại trước mắt ở cơ sở giáo dục và chuẩn bị nền tảng cho thay đổi lớn.