Người dân phải làm thêm 'chuồng cọp' tại hầu hết chung cư cũ ở Hà Nội để mở rộng không gian ở - Ảnh: B.NGỌC

Đề xuất đang được HĐND TP Hà Nội lấy ý kiến rộng rãi người dân và các cơ quan liên quan trong dự thảo nghị quyết quy định diện tích nhà ở tối thiểu khi giải quyết đăng ký thường trú vào chỗ ở hợp pháp do thuê, mượn, ở nhờ tại TP Hà Nội, trước khi ban hành.

Bình luận về đề xuất này, luật sư Nguyễn Tiến Lập cho biết theo điều 22 và 23 Hiến pháp 2013, mọi công dân có quyền có nơi ở hợp pháp và được tự do cư trú. 

Quy định được hiểu rằng Nhà nước có trách nhiệm tạo mọi điều kiện pháp lý và vật chất để bảo đảm thực thi quyền này, và việc có nơi ở hợp pháp chính là được ở nhà thuộc sở hữu, thuê, mượn hay ở nhờ người khác và được đăng ký tạm trú hoặc thường trú tùy yêu cầu và điều kiện riêng của mỗi cá nhân.

Quy định diện tích ở tối thiểu tới 20m²/người đối với nhà thuê, mượn, ở nhờ mới được đăng ký thường trú sẽ tạo ra "hàng rào kỹ thuật" gián tiếp hạn chế quyền hiến định của người dân, đặc biệt nhóm đối tượng có thu nhập thấp.

Thứ hai, chính sách này hàm chứa sự phân biệt đối xử giữa nhà thuộc sở hữu nhà nước chỉ cần 8m²/người và nhà tư nhân phải cần tới 20m²/người cho mục đích đăng ký thường trú.

Thứ ba, yêu cầu diện tích ở tối thiểu 20m²/người là quá cao, phi thực tế với điều kiện nhà ở tại Hà Nội hiện nay. Thực tế việc mỗi người dân có thể sở hữu nhà không dễ dàng nên rất nhiều người đã và đang phải thuê nhà ở. Chính sách này, do đó, sẽ gây khó khăn cho nhiều người dân trong việc tạo lập chỗ ở ổn định khi sinh sống và làm việc dài hạn ở thủ đô.

Thứ tư, đề xuất mới mâu thuẫn với quy định diện tích đất tối thiểu được cấp sổ đỏ tại nội thành Hà Nội là 30m². Bởi với diện tích đất nhỏ này, nếu là nhà một tầng thì một gia đình thuê nhà có từ hai người trở lên sẽ không được đăng ký thường trú. 

Nói cách khác, đó là một hình thức hạn chế quyền sử dụng, định đoạt tài sản của chủ sở hữu đất, ép buộc họ phải xây nhà nhiều tầng mới có thể cho thuê.

Tại khu trung tâm của Hà Nội, nhiều hộ gia đình vẫn phải sống trong những khu nhà chung cư cũ chật chội - Ảnh: B.NGỌC

Thứ năm, phát triển nhà ở là một chính sách bảo đảm xã hội lớn, quy định mới sẽ gây tổn hại và ngăn cản việc đầu tư xây nhà ở cho thuê của người dân (ví dụ xây các chung cư mini), đồng thời ảnh hưởng tiêu cực đến việc kinh doanh, thu nhập của người dân có nhà cho thuê hiện nay.

Thứ sáu, Luật cư trú 2020 quy định diện tích tối thiểu cho nhà ở hợp pháp (để được đăng ký thường trú) là 8m² với sự cân nhắc cẩn thận từ nhiều góc độ, theo đó rất nhiều tỉnh, thành đang áp dụng tiêu chuẩn này, tại sao Hà Nội lại làm khác đi và quy định sự khác biệt lớn đến vậy.

Thứ bảy, nếu quy định này được ban hành chính thức, nó cũng sẽ không có tính khả thi và bị bóp méo bởi Luật cư trú không có định nghĩa cụ thể, rõ ràng một cách định lượng về đăng ký tạm trú và thường trú. Người phải sống lâu dài và ổn định trong nhà thuê dưới 20m² sẽ buộc phải kê khai tạm trú rồi định kỳ gia hạn, gây phát sinh tăng thủ tục hành chính và khó khăn cho việc kiểm soát dân cư.

Tóm lại, chính sách này hoàn hoàn không có cơ sở khoa học và lý do khách quan, phi thực tế và gây thiệt hại về quyền và lợi ích cho nhóm dân cư có thu nhập thấp, đang chiếm đa số. Đồng thời tác động làm tăng giá nhà thuê, làm lợi cho các dự án nhà chung cư của chủ đầu tư bất động sản lớn, làm phát sinh chi phí sinh hoạt của số đông dân cư.

Do đó, cần tổ chức đánh giá tác động độc lập đối với dự thảo chính sách này theo đúng yêu cầu của Luật ban hành văn bản quy phạm pháp luật trước khi ban hành.

Thuê nhà dưới 20m2 không được đăng ký thường trú tại Hà Nội?

TTO - Theo dự thảo của HĐND TP Hà Nội, diện tích bình quân tối thiểu là 20m2 thì công dân đi thuê, mượn, ở nhờ mới được giải quyết đăng ký thường trú.