Không thể giải quyết mâu thuẫn giữa hội đồng quản trị và hiệu trưởng, Trường tư thục Hữu Hậu (Q.Tân Bình, TP.HCM) hiện không còn tồn tại - Ảnh: L.T.

Trong bối cảnh đó, hiệu trưởng sẽ hành xử ra sao, nhất là khi quan điểm của mình không thống nhất với quyết định của nhà đầu tư?

Các chuyên gia, nhà quản lý và những người trong cuộc đã hiến kế, tìm lối ra cho hiệu trưởng trường tư trong mối quan hệ “nhạy cảm” với hội đồng quản trị.

Siết quản lý

Ông Nguyễn Hiệp Thống, phó giám đốc Sở GD-ĐT Hà Nội, cho rằng việc đầu tiên cần làm là phải siết chặt quản lý trên cơ sở những quy định hiện hành, trong đó việc kiểm tra trực tiếp phải thường xuyên và sát sao hơn. Tất cả những bất ổn, những dấu hiệu sai trái nếu có của các nhà trường đều phải được kiểm tra nhiều lần.

“Quan điểm của Sở GD-ĐT Hà Nội là ghi nhận sự đóng góp của các trường ngoài công lập trong việc góp phần để học sinh có chỗ học, đảm bảo yêu cầu giáo dục chung, nhưng việc nghiêm túc trong giám sát thực hiện của cơ quan quản lý đã và sẽ là yếu tố buộc hội đồng quản trị, những người sáng lập trường ngoài công lập, phải thực hiện đầy đủ quy định và điều kiện đảm bảo chất lượng mà trước hết là thực hiện quy định liên quan tới bộ máy quản lý và hiệu trưởng” - ông Thống nói.

Khác với các năm trước, năm nay UBND TP Hà Nội chỉ đạo kiên quyết ngừng giao chỉ tiêu với những trường không đủ điều kiện. Theo đó, để được tuyển sinh, mỗi trường ngoài công lập phải có năm tiêu chuẩn về các điều kiện tổ chức dạy - học, trong đó có ba tiêu chuẩn quan trọng nhất: tổ chức bộ máy và đội ngũ, cơ sở vật chất, công tác tài chính. Nếu đơn vị nào vi phạm một trong ba tiêu chuẩn này thì coi như không đạt yêu cầu và dứt khoát sẽ không được giao chỉ tiêu tuyển sinh năm học 2014-2015. Mỗi tiêu chuẩn lại có một số tiêu chí tương ứng, trong đó có những tiêu chí được coi là điều kiện tiên quyết (như quyền sử dụng đất, hiệu trưởng, loại hình trường), chỉ cần vi phạm một tiêu chí là cả tiêu chuẩn coi như không đạt yêu cầu.

Ông Nguyễn Hiệp Thống cho biết với các động thái tích cực và quy định mới, trong thời gian qua hàng loạt trường phải đánh giá lại các điều kiện của mình. Một số trường đã tổ chức tìm hiệu trưởng phù hợp, miễn nhiệm đối với những người quá tuổi làm quản lý. “Thực tế có những hiệu trưởng già yếu, chỉ đứng tên để đủ thủ tục. Hiệu trưởng như vậy thường không làm việc ở trường, hay đau ốm nên đương nhiên chất lượng không tốt. Do quan niệm trên hiệu trưởng còn là hội đồng quản trị nên nhiều trường không lo ngại việc “hiệu trưởng già, ốm”. Nhưng với quy định mới, buộc các trường phải coi trọng vai trò của hiệu trưởng hơn” - ông Thống nói.

Cũng theo ông Thống, mặc dù trường ngoài công lập bị chi phối bởi hội đồng quản trị, những người sáng lập trường, nhưng những quy định, quyền hạn đối với hiệu trưởng trường công và trường tư như nhau, không phân biệt. Vì thế nếu cơ quan quản lý kiểm soát nghiêm thì các nhà đầu tư vào trường học không thể lơ là, bỏ qua quy định để “chỉ đạo hiệu trưởng” theo cách riêng của mình được. Đây chính là cơ sở để bảo vệ nhưng cũng để chấn chỉnh chất lượng hiệu trưởng.

Rõ ràng ngay từ đầu

Ông Đặng Đình Đại, hiệu trưởng Trường phổ thông Wellspring, Hà Nội, cho hay khác với hiệu trưởng trường công lập, hiệu trưởng trường ngoài công lập một mặt phải chấp hành các quy định về quản lý trong hệ thống GD-ĐT, một mặt phải có trách nhiệm chấp hành chủ trương của hội đồng quản trị. Tuyệt vời nhất là hiệu trưởng “làm thuê” tìm được môi trường mà ý kiến của mình được tôn trọng, hiệu trưởng và những người góp vốn có chung tiếng nói. Mâu thuẫn cũng có thể xảy ra trong những công việc cụ thể nhưng trong những đường hướng mang tính chiến lược, những vấn đề quan trọng thì thống nhất được.

Nhưng trên thực tế việc “cơm không lành, canh không ngọt” cũng xảy ra nhiều. PGS Văn Như Cương chia sẻ: “Để hiệu trưởng chủ động trong trọng trách của mình thì ngay từ đầu cần làm việc rõ để thống nhất về nguyên tắc làm việc. Dĩ nhiên những việc lớn thì hiệu trưởng cần trao đổi, bàn bạc, xin ý kiến hội đồng quản trị hay chủ trường, nhưng trong công việc chuyên môn hằng ngày thì cần để hiệu trưởng chủ động. Ví dụ như cách thức quản lý các tổ chuyên môn, kiểm tra hoạt động dạy học, chất lượng dạy học của giáo viên, tổ chức đánh giá chất lượng giáo viên, học sinh, xử lý những công việc phát sinh hằng ngày...”.

Cùng quan điểm này, ông Đặng Đình Đại cho rằng để không rơi vào tình thế tiến thoái lưỡng nan, trước khi nhận ngồi vào ghế hiệu trưởng, những hiệu trưởng làm thuê cần có cam kết cụ thể, chặt chẽ và thể hiện được quan điểm về giáo dục của mình. Việc này sẽ giúp hiệu trưởng dễ điều hành, đồng thời có thể trở thành “cầu nối” để chuyển tải những mong muốn của hội đồng quản trị tới phụ huynh, giáo viên, học sinh, và có thể góp tiếng nói phản biện với những chủ trương đi lệch mục tiêu giáo dục chất lượng mà các thành viên trong hội đồng quản trị trường đặt ra. Hiệu trưởng vượt lên được sự trói buộc của người “làm thuê” để bảo vệ quyền lợi chính đáng của người học là yếu tố củng cố niềm tin của người dân, về lâu dài mang lại lợi ích cho cả những người sáng lập.