Loài hoa mộc mạc, phảng phất vẻ đẹp bình dị đặc trưng của miền quê vùng Đồng bằng Bắc Bộ khiến tôi khao khát trở về nhà để ngắm nhìn cánh hoa xoan tím ngắt dịu dàng vương lên mái tóc, nhẹ nhàng buông trên áo như những ngày còn thơ.

Ngày còn bé, sau nhà tôi là một vườn xoan nằm sát bờ đê. Những tán xoan mộc mạc cứ thế vươn cao như thể cho thỏa mong muốn ngắm nhìn hai bờ sông Hồng đang độ sang xuân. 

Suốt mùa đông dài, cả vườn xoan nhà tôi chỉ toàn những cành lá trơ trụi, khô khốc giữa nền trời ảm đạm. Ấy vậy mà chỉ khi mùa xuân đến, trải qua một đêm mưa phùn, cây xoan như bừng tỉnh. 

Một sớm mai khi thức giấc, lũ trẻ con chúng tôi hân hoan vô kể khi thấy chi chít chồi non mơn mởn, đâm ra từ những kẽ vỏ thô ráp, xù xì. 

Hoa xoan bung nở, nhìn lấm tấm như những hạt gạo nhưng mang sắc màu tim tím, bồng bềnh tựa mây. Cánh hoa không đậm sắc mà mong manh vẻ nhạt nhòa. Ngước mắt nhìn lên, thấy hoa giăng kín cả góc vườn.

Những ngày thiếu thời, lúc bắt đầu biết mộng mơ, tôi đã nhiều lần dừng chân ngắm sắc tím ấy vào những buổi ban mai còn mờ mịt hơi sương, nghe văng vẳng bên sông tiếng ai đang gọi đò. 

Hay giữa một buổi trưa an tĩnh ngồi đọc sách nào đó bất chợt nhìn thấy sắc hoa qua ô cửa sổ của căn phòng nhỏ nơi mình đang sống. Dẫu chỉ là một khoảnh khắc nhỏ thôi, cũng thấy lòng mềm mại đến diệu kỳ.

Hương hoa xoan cũng mang một dư vị rất lạ. Chẳng ngọt ngào như hoa lài, hoa bưởi mà ngai ngái, nồng nồng. Ấy vậy mà tôi vẫn thích và lưu luyến không thôi.

Bà ngoại thấy tôi thích liền tỉ mẩn may cho tôi một chiếc túi vải be bé để dành nhặt hoa xoan cho vào làm thành hoa treo đầu giường, tiện thể ngửi trước mỗi giấc ngủ. 

Bà tôi thường hiền hậu mỉm cười và trêu nhẹ rằng chẳng có ai lạ đời như tôi, mùi gì không ngửi lại thích ngửi mùi hoa xoan. Rồi trong lúc vừa tỉ mỉ chọn vải để may túi thơm, bà tôi vừa khẽ khàng kể chuyện xưa, khi quê mình còn nghèo lắm, cứ đến tháng 2 hoa xoan bay tím cả góc trời. 

Nghe bà kể rằng các gia đình trong làng tôi ngày trước, mỗi lúc sinh được con trai lại ra vườn trồng hơn chục gốc cây xoan đào để sau này con cháu có gỗ làm nhà cưới vợ. Cũng chính do đó mà vườn nhà nào nhà nấy trong nhiều năm chỉ toàn xoan là xoan.

Tôi khẽ mỉm cười vừa lắng nghe câu chuyện vừa nhìn bàn tay bà khéo léo luồn chỉ thêu từng đóa hoa xoan nhỏ xinh, màu tim tím trên túi vải cho tôi. 

Mãi cho đến khi trưởng thành, nối nghiệp bà trở thành giáo viên đứng trên bục giảng, tôi vẫn ngẩn ngơ nhớ tiếc khoảng thời gian tươi đẹp nơi góc sân tràn ngập gió xuân và những đóa hoa xoan bừng nở một góc trời.

Chỉ tiếc bà tôi đã vĩnh viễn rời xa chúng tôi sau một tai nạn bất ngờ. Đời người ngắn ngủi tựa hồ mùa hoa xoan vội đến rồi lại vội đi.

Có dịp về quê, phóng mắt nhìn xa ngoài bờ sông, thấy con tàu Phố Hiến chở khách thong thả xuôi xuống mạn Bát Tràng, thoáng thấy sắc màu tim tím của hoa xoan mà lòng tôi nao nao bao nỗi niềm. 

Mùa hoa xoan như một lời thầm thì của quê hương luôn hiện về trong tiềm thức. Không biết vô tình hay hữu ý mà sắc hoa buồn thương ấy gợi lên biết bao đoạn hồi ức về tình cảm và những an yên thời còn thơ ấu bên bà và những người thân yêu trong lòng tôi.

Về nhà thương nhớ rau lang

Hương vị khiến tôi hoài nhớ nhất, kỳ lạ thay, là rau lang. Cũng bởi, món rau tưởng chừng đơn thuần, giản dị, với những người từng trải qua khoảng đời tuổi thơ nhiều khó khăn như tôi, lại vô cùng đậm đà, thấm đẫm nỗi nhớ quê nhà.