Pháp luật hiện nay quy định thế nào?

Mức độ cấm ở các quốc gia cũng không giống nhau. Chẳng hạn, Iceland cấm mua tiền điện tử kỹ thuật số nhưng không cấm đào tiền.

Trong khi ở Việt Nam, tiền điện tử kỹ thuật số không được coi là phương tiện thanh toán hợp pháp và việc phát hành, cung ứng, sử dụng các phương tiện thanh toán không hợp pháp sẽ bị xử phạt hành chính từ 150 - 200 triệu đồng, hoặc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo điều 206 Bộ luật hình sự năm 2015.

Ông Nguyễn Minh Quang (CEO Công ty MetaDOS):

Mất cơ hội thu hút dòng vốn quốc tế

Theo tôi, vấn đề đầu tiên là việc công nhận tài sản kỹ thuật số, tiền điện tử là một loại tài sản.

Việc này cần có sự tham mưu liên ngành mà chủ chốt nằm ở Bộ Tài chính. Nếu chưa được luật pháp thừa nhận thì việc thị trường còn thiếu điều tiết quản lý trong thời gian dài nữa là điều vẫn sẽ xảy ra.

Với các dự án trong nước, việc chưa có hành lang pháp lý rõ ràng khiến cho hầu hết các dự án đều đặt công ty ở nước ngoài - những nơi cởi mở hơn với các hoạt động kinh doanh lĩnh vực này hoặc có quy định tương đối rõ ràng như UAE, Singapore...

Hệ quả, Việt Nam sẽ mất nhiều cơ hội thu hút dòng vốn quốc tế, thu thuế từ các dự án chất lượng gặt hái thành công như thời gian vừa qua.

Việc ban hành những quy định cũng rất cần thiết cho việc quản lý một thị trường còn rất mới nhưng đã rất sôi động. Chỉ trong một năm vừa qua, có hàng trăm dự án đã gọi vốn thành công, tuy nhiên quyền lợi của nhà đầu tư, hay mọi tranh chấp nếu có phát sinh đều do các bên tự giải quyết.

Điều này làm giảm uy tín rất nhiều các dự án từ Việt Nam khi có nhiều dự án ngang nhiên huy động vốn rồi tìm cách rút êm mà không chịu trách nhiệm pháp lý nào. Về lâu dài điều này sẽ làm thị trường mất niềm tin, các dự án chất lượng từ trong nước sẽ ngày càng khó làm, dòng vốn ngày càng khó thu hút.

Việt Nam là nước có tỉ lệ phổ cập về tài sản số, blockchain hàng đầu thế giới, tuy nhiên nếu cứ hoạt động theo cách thả nổi mà không có luật thừa nhận, lợi thế về con người, công nghệ, thị trường của Việt Nam theo đó sẽ ngày càng giảm.

Đó là một điều rất đáng tiếc trong bối cảnh Chính phủ Việt Nam đang đẩy mạnh chuyển đổi số, ứng dụng công nghệ mới nhằm tận dụng cơ hội đi tắt đón đầu trong cách mạng 4.0.

Ông Huy Nguyễn (đồng sáng lập kiêm chủ tịch KardiaChain Foundation):

Làm rõ các khái niệm rồi mới có quy chế

Hiện nay mọi người vẫn đánh đồng tài sản số (digital asset) với tiền mã hóa (cryptocurrency), trong khi tài sản số bao gồm rất nhiều thứ khác.

Ví dụ như chúng ta có những NFT (Non-fungible token) của các sản phẩm số hóa như âm nhạc, tranh ảnh, nội dung số được đăng ký bản quyền, nữ trang, đất đai trên nền tảng thực tế ảo... nhưng luật pháp Việt Nam vẫn chưa có điều khoản nào thừa nhận tài sản số.

Vì thế, bước đầu trong việc quản lý tài sản số nói chung và tiền mã hóa nói riêng thì cần những quy định, định nghĩa những vật phẩm số hóa nào được công nhận là tài sản số. Phải có định nghĩa cụ thể thì mới có thể phát triển được những quy chế thuế cụ thể dành cho việc sở hữu, hoặc giao dịch những loại tài sản số cụ thể.

Thứ hai là việc phân loại những tài sản số. Kể từ những giai đoạn bùng nổ việc phát hành tiền mã hóa (ICO) vào năm 2017 cho đến nay, các ủy ban tại Hoa Kỳ đã có những sự phân định tài sản số theo các danh mục như là chứng khoán, hay là những token tiện ích hoặc nhiều mục đích hơn.

Từ đó, các nhà lập pháp có thể tạo ra một khung pháp lý và quy tắc xung quanh những vấn đề như phát hành chứng khoán, chống rửa tiền, mức thuế phù hợp và bảo vệ người tiêu dùng.

Để làm được những việc này, Chính phủ cần có sự đối thoại với những chuyên gia có kinh nghiệm về blockchain để giúp các cơ quan thẩm định đâu là tài sản số và cách để phân loại những tài sản số này thuộc lĩnh vực nào để có những bộ khung phù hợp cho việc quản lý, đánh thuế và giám sát.

Đ.THIỆN ghi

Cấm hay không cũng cần có quy định rõ

Nhiều nhà đầu tư tiền ảo trực tuyến tại TP.HCM bị lừa và đã cùng làm đơn tố cáo công ty phát hành đồng tiền ảo Ifan và Pincoin (ảnh chụp tháng 4-2018) - Ảnh: TỰ TRUNG

Trao đổi với Tuổi Trẻ, đại biểu Quốc hội Đào Hồng Vận (Hưng Yên) nêu ví dụ Bitcoin trước đây chỉ có vài trăm USD/đồng nhưng dần dần lên tới mấy chục ngàn USD/đồng và từ đó nở rộ các sàn mua bán, đào Bitcoin.

Vì thế nếu không quan tâm rõ ràng thì "mặt trận tiền ảo đã bị bỏ trống" và sẽ tạo kẽ hở cho tội phạm rửa tiền, chuyển tiền lợi dụng. Trong đó có việc chuyển tiền thật mua tiền ảo rồi ra nước ngoài bán tiền ảo lấy tiền thật mà Nhà nước không quản lý là không được.

"Luật của chúng ta không công nhận tiền ảo nhưng rõ ràng cần phải có sự quản lý. Trước mắt Chính phủ có thể ban hành một quy định trong nghị định nào đó hay văn bản để quản lý vấn đề tiền ảo. Sau này đến mức độ cần thiết phải đưa vào luật thì cần xem xét đưa vào chứ không thể buông lĩnh vực nhạy cảm như vậy", ông Vận nói.

Cũng từ những lo ngại như trên, đại biểu Trình Lam Sinh (An Giang) đề nghị bổ sung quy định về tiền ảo trong dự án Luật phòng chống rửa tiền (sửa đổi).

Sau khi luật được ban hành, Chính phủ, các cơ quan cần có các nghị định, thông tư để quy định cụ thể nhằm quản lý hoạt động của tiền ảo này, tránh cho các nguy cơ, rủi ro, hệ lụy xấu như thời gian qua.

Còn đại biểu Vương Quốc Thắng (Quảng Nam) dẫn báo cáo của Bộ Tư pháp ngày 29-10-2017 để đề cập vấn đề về tiền ảo, tài sản ảo có nguy cơ bị lạm dụng để thực hiện các hoạt động phi pháp, trong đó có rửa tiền và tài trợ khủng bố.

Ông Thắng nhấn mạnh sự cần thiết phải nghiên cứu và xây dựng khung pháp lý để quản lý tài sản ảo và ngăn chặn các rủi ro.

Bên cạnh đó cần mở rộng phạm vi đối tượng báo cáo là tổ chức cung cấp dịch vụ, tài sản ảo để tạo cơ sở pháp lý cho các cơ quan có thẩm quyền quản lý, thanh tra, giám sát các hoạt động có rủi ro về rửa tiền và tài trợ khủng bố.

Theo thiếu tướng Nguyễn Hồng Thanh, nguyên ủy viên Ủy ban Quốc phòng - An ninh của Quốc hội, hiện nay Việt Nam chưa công nhận tiền ảo nhưng thực tiễn có rất nhiều người dân tham gia kinh doanh, mua bán loại tiền này trên các sàn trên mạng, phát sinh nhiều hệ lụy, tranh chấp và không ít người đã có thiệt hại lớn về tài sản bởi muốn có tiền ảo thì phải dùng tiền thật để mua.

Ngoài ra từ việc không quản lý dẫn đến tạo kẽ hở cho nhiều đối tượng lợi dụng để phạm tội như rửa tiền, lừa đảo chiếm đoạt tài sản...

Do vậy thời gian tới các cơ quan chức năng, trong đó có Ngân hàng Nhà nước, cần tham mưu cho Chính phủ để sớm có quy định cụ thể về vấn đề này. Cấm hay không cấm cũng cần quy định của pháp luật để điều chỉnh vấn đề này một cách rõ ràng.

Ngoài ra về lâu dài, theo xu thế chung của thế giới cũng cần nghiên cứu đến một lúc nào đó nên từng bước thí điểm hay bằng cách nào đó có thể sớm tiếp cận các loại tiền kỹ thuật số để xem đó như là một bộ phận của phương thức thanh toán và giới hạn chỉ trong một vài lĩnh vực cụ thể nào đó. Tuy nhiên việc này cần phải thực hiện rất thận trọng, tính toán kỹ lưỡng, phù hợp.

THÀNH CHUNG

TTO - Nhiều đại biểu Quốc hội lo ngại việc không đưa nội dung quản lý tiền ảo trong Luật phòng chống rửa tiền (sửa đổi) có thể là kẽ hở trong hoạt động rửa tiền, trong khi Thủ tướng Chính phủ khẳng định "thực tế đang vướng" và "cũng rất sốt ruột".