Lễ đăng quang của vua Anh: Một dịp làm ăn lớn

Một bạn học cũ người Trung Quốc của tôi nhờ mua giúp qua trang thương mại điện tử Etsy một bộ búp bê bằng len móc rất dễ thương hình Vua Charles và Nữ vương Elizabeth của Anh nhân dịp lễ đăng quang của nhà vua. 

Một diễn giả người Ý vừa đến thuyết trình về nghiên cứu của mình ở Đại học Bristol kể cô sẽ phải tranh thủ trên đường về để mua rất nhiều quà lưu niệm được đóng dấu ấn hoàng gia vì rất nhiều họ hàng nhờ vả.

Đó chỉ là vài câu chuyện điển hình xung quanh tôi về những tranh thủ bán hàng lưu niệm và dịch vụ ăn theo vào ngày đăng quang của vua Anh. Ngành du lịch, nhà hàng, khách sạn ở Anh dự kiến sẽ hưởng lợi lớn từ sự kiện này. 

Tờ The Guardian đăng cả loạt bài kể các câu chuyện thú vị về những người hâm mộ của hoàng gia đang đổ về London. Một trong số đó là cô Kathryn Mooney. Ngay khi ngày đăng quang được công bố vào tháng 10-2022, cô Mooney đã đặt vé máy bay tới London. 

54 tuổi và làm nhân viên văn phòng, cô lặn lội suốt từ Toronto (Canada) tới để được dự lễ đăng quang của nhà quân chủ cũng là nguyên thủ đất nước cô: "Tôi bắt tay ngay vào chuẩn bị [cho chuyến đi]. Tôi nghĩ tốt hơn hết là nên đặt phòng và mua vé máy bay sớm, bởi tôi biết nhu cầu sẽ rất lớn".

Kinh doanh trải nghiệm

Vì sao cô Mooney lại đến ủng hộ Hoàng gia Anh khi nhiều người đang cho rằng, sau khi Nữ vương Elizabeth II được kính trọng qua đời, Hoàng gia Anh sẽ mất dần tầm ảnh hưởng? Câu trả lời khá thú vị. "Tôi muốn đến đó, đứng xem bên ngoài và gửi đến họ sự ủng hộ của mình và tình yêu. Và tôn vinh nữ vương".

Đúng như dự đoán về uy tín đi xuống của Hoàng gia Anh sau khi Nữ vương Elizabeth II băng hà, ủng hộ dành cho Vua Charles III ít hơn hẳn, nhưng dù như vậy Hoàng gia Anh vẫn có sức hút vốn đã từ ngàn xưa. 

Cô Mooney giải thích rất hay rằng hoàng gia vẫn "đại diện cho các cung điện, cho vẻ lộng lẫy - đó là điều tôi muốn trải nghiệm. Tôi muốn được thấy tận mắt, muốn được cảm nhận, vì ở Bắc Mỹ, chúng tôi không có bất cứ thứ gì như vậy".

Tò mò và muốn là một phần của lịch sử là một cảm giác kỳ lạ, hoặc chỉ là một sự kiện mà người ta muốn có một món quà kỷ niệm như người bạn Trung Quốc của tôi hay họ hàng của vị diễn giả người Ý mà tôi gặp. 

Gia đình tôi quen với một gia đình có một người bạn trẻ tuổi làm trong Chính phủ Anh và được mời dự bữa tiệc vào ngày lễ đăng quang của Vua Charles. Cha mẹ bạn ấy rất tự hào. Tự hào, tò mò, thích tận hưởng cảm giác lễ hội là đủ thứ cung bậc tình cảm sẽ tạo ra cơ hội làm ăn tốt cho nhiều ngành kinh doanh ở Anh.

Có rất nhiều dịch vụ ăn theo ở các nhà hàng, khách sạn, cơ sở đón khách tới vui chơi nhân dịp này. Có người đã sẵn sàng chi 12.995 bảng Anh (hơn 16.000 USD) để được nghỉ qua đêm trong Phòng Hoàng gia tại khách sạn năm sao Hotel Cafe Royal và đi xe limousine đến Tháp London tham quan riêng, gồm tận mắt ngắm nhìn chiếc vương miện đính đầy đá quý.

Khách sạn Dorchester, từ lâu là nơi yêu thích của các thành viên hoàng gia và người nổi tiếng, đã chuẩn bị một chiếc bánh đăng quang năm tầng xa hoa và khôi phục cách trang trí từng đánh dấu lễ đăng quang của Nữ vương Elizabeth II vào năm 1953. Đó là những người có tiền để thưởng thức sự xa hoa và lộng lẫy.

Người ít tiền nhưng là "fan cứng" của hoàng gia thì chọn cắm trại từ ngày 2-5 ở xung quanh khu vực gần Cung điện Buckingham. Đối với họ, đó là cả một niềm tự hào. Có người còn cho rằng nó có tác dụng chữa lành và xoa dịu trong bối cảnh kinh tế Anh đang đối mặt nhiều khó khăn.

Trong khi đó, khách du lịch châu Âu lại thích thú chọn tour trải nghiệm trà chiều phong cách hoàng gia trên các xe buýt hai tầng đặc sệt kiểu Anh. 

Chính bản thân tôi cũng bị bạn bè "dụ" lên London để trải nghiệm, nhưng rồi tôi quyết tâm ở nhà vì quá ngán cái viễn cảnh kẹt xe, đình công... có thể diễn ra trong những ngày đông đúc này ở London. Nhưng nhiều sinh viên của tôi, bất chấp mùa thi đang diễn ra, sẽ có mặt ở London vào thứ bảy này.

Du lịch hưởng lợi, nhưng kinh tế thì chưa chắc

Ngành du lịch, bán quà lưu niệm, kinh doanh nhà hàng khách sạn ở London dự kiến sẽ hưởng lợi, nhưng chưa chắc toàn bộ nền kinh tế Anh sẽ được lợi. Giống như Tết ở ta thì có người vui, người buồn vậy.

Vì sự kiện này, bỗng nhiên số ngày nghỉ lễ ở Anh tăng thêm, do đó dự kiến sẽ có tác động kéo lùi nền kinh tế vì nhiều cơ sở kinh doanh phải đóng cửa trong ngày nghỉ toàn quốc. Nhiều người Anh khác bỏ chạy khỏi London, thậm chí là nước Anh, trong dịp này. 

Không nói đâu xa, một công trình sửa chữa ở trường tôi bị đình lại vì đợt nghỉ lễ dài ngày, và do đó thiếu nhân lực. Một bạn làm ngành tài chính ở Anh kể rằng hai đợt nghỉ lễ cuối tuần dài liên tục (lễ 1-5 rồi lại 6 đến 8-5) khiến cho động lực làm việc giảm hẳn và nhiều chuyên viên giao dịch nghỉ luôn hẳn hai tuần, khiến giao dịch diễn ra cầm chừng. 

Tuần này nhiều người đi làm cũng ở trong trạng thái làm cầm chừng, cái gì quan trọng để qua 8-5 rồi tính!

Hãng tin Bloomberg trích dự báo kinh tế cho biết kỳ nghỉ lễ kéo dài liên quan đến lễ đăng quang của Vua Charles III sẽ kéo giảm động lực tăng trưởng của nền kinh tế Anh. Các chuyên gia dự báo các ngày nghỉ lễ mới sẽ kéo giảm 0,7 điểm phần trăm GDP trong tháng 5 và có thể khiến nền kinh tế rơi vào suy thoái nhẹ trong quý 2-2023.

Với người không ở Anh nghe có vẻ vô lý, nhưng thực tế quả là nhiều con đường buôn bán sầm uất đều sẽ đóng cửa trong dịp lễ, trong khi từ thị trường tài chính tới các hoạt động kinh doanh, sản xuất đều diễn ra ở trạng thái cầm chừng.

Kinh tế gia Sanjay Raja của Deutsche Bank dự báo kỳ nghỉ kéo dài sẽ làm giảm 0,5 điểm phần trăm GDP trong tháng 5, khiến tổng sản lượng kinh tế giảm nhẹ trong quý 2-2023. Theo lời ông Raja: 

"Mặc dù các ngành như khách sạn và giải trí có khả năng hoạt động tốt, những ngành khác có thể sẽ bị ảnh hưởng do mất thêm ngày làm việc". Ông cho biết các dịch vụ chuyên nghiệp, sản xuất và xây dựng sẽ là những lĩnh vực bị ảnh hưởng khi công việc đình trệ.

Tuy nhiên, tổn thất do các doanh nghiệp phải đóng cửa nghỉ lễ và sản xuất trì trệ sẽ được bù đắp một phần nhờ nguồn thu du lịch và khách sạn. Trung tâm Nghiên cứu kinh tế và kinh doanh (CEBR) ước tính lượng khách du lịch và chi tiêu tăng thêm sẽ mang lại 337 triệu bảng Anh cho nền kinh tế.

Nói cách khác, cuối cùng thì tác động kinh tế của lễ đăng quang của Vua Charles có thể chỉ là thổi phồng mà thôi. Được chỗ này thì mất chỗ kia. Không thể trông mong làm giàu nhờ lễ hội hay sự kiện như vậy được vì nó không phải từ nội lực sản xuất hay công nghệ, không bền vững.

Mà nói vậy để thấy những tranh luận về nghỉ lễ, nghỉ Tết ở ta cũng thế. Đã có những tranh luận rằng có nên cho nghỉ Tết âm lịch dài, có nên nghỉ chung với Tết tây... 

Nếu mà phải viện dẫn đến cả ngày nghỉ lễ Tết để tăng trưởng kinh tế thì nghĩa là đã "bí" đường phát triển lắm rồi, không biết làm sao nữa để cải thiện năng suất lao động và tạo ra giá trị gia tăng, nên phải nghĩ tới giải pháp cục bộ như vậy.

Hơn nữa, rất khó mà tính đúng, tính đủ tác động của các kỳ nghỉ lễ hay sự kiện lớn lên một nền kinh tế, vì chỗ này kiếm tiền thì mất tiền chỗ kia, và hành vi của con người sẽ thích ứng với thay đổi. 

Do đó, nếu muốn tính toán ngắn hạn cho biết tác động kinh tế của một sự kiện là bao nhiêu thì có thể làm thử. Chứ về dài hạn, cứ để người dân yên tâm nghỉ lễ và để trọng tâm tính toán chuyện quốc kế dân sinh vào nơi khác.

Một sự kiện độc đáo, một dịp nghỉ lễ mỗi năm chỉ có một lần thì là dịp để nghỉ ngơi, cùng trải nghiệm với người thân, bạn bè, chứ đâu phải để đi tính toán thiệt hơn. ■