Thu ngân sách từ dầu thô tăng tạo nguồn lực để giảm thuế, phí xăng dầu - Ảnh: NGỌC PHƯỢNG

Phòng Thương mại và công nghiệp Việt Nam (VCCI) đã đề nghị Bộ Tài chính cân nhắc trình thêm phương án giảm mạnh thuế bảo vệ môi trường (BVMT), chẳng hạn giảm 2.000 đồng/lít với xăng; 1.000 đồng/lít với dầu, mỡ nhờn. Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Đậu Anh Tuấn, trưởng Ban pháp chế VCCI, nói:

- Giá xăng dầu thế giới tăng liên tục từ đầu năm 2021. Nên nếu chúng ta không có giải pháp để kiềm chế, hỗ trợ người dân, doanh nghiệp, có thể các chính sách hỗ trợ phục hồi kinh tế vừa ban hành sẽ không đạt được mục tiêu.

Bộ Tài chính có "quên"?

* Bộ Tài chính tính phương án giảm thuế BVMT với xăng, dầu và tính toán mức giảm thu ngân sách là khoảng 15.000 tỉ đồng. Nhưng mức giảm 1.000 đồng với xăng và 500 đồng với dầu là quá ít?

- Khi giảm thuế BVMT, theo tính toán của Bộ Tài chính sẽ làm giảm ngân sách từ thu thuế này là 14.524 tỉ đồng/năm và giảm thu ngân sách khoảng 15.976 tỉ đồng/năm nếu tính cả giảm thuế giá trị gia tăng (VAT).

Nhưng thực ra nếu áp dụng dự kiến từ đầu tháng 4 đến hết năm 2022 thì giảm thu ngân sách dự kiến gần 12.000 tỉ đồng. Mức này được tính toán trên cơ sở ước tính mức tiêu thụ xăng, dầu, mỡ nhờn xấp xỉ năm 2019, trước đại dịch.

Tuy nhiên đây mới chỉ là một mặt của vấn đề. Khi giá xăng dầu thế giới tăng nhanh, thực tế nguồn thu của Nhà nước về dầu thô đã rất khả quan. Theo Tổng cục Thuế công bố thì thu ngân sách nhà nước từ dầu thô 2 tháng đầu năm tăng tới 57,2% so với cùng kỳ năm ngoái khi giá dầu thô bình quân tăng dù sản lượng giảm gần 9%...

Chưa kể, khi giá thế giới tăng thì các khoản thuế mà Nhà nước thu trên xăng dầu bán trong nước cũng tăng lên rất nhiều. Vì thuế nhập khẩu, thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế VAT đều đánh trên giá xăng dầu nhập khẩu và giá bán lẻ. Giá càng cao thì các khoản thu càng nhiều.

Tiếc rằng khi giải trình các phương án để giảm thuế BVMT, Bộ Tài chính mới đề cập đến khoản giảm thu trực tiếp mà không đề cập đến các khoản tăng thêm trên. Nên nếu tính toán đầy đủ hơn thì khoản hụt từ việc giảm thuế BVMT có thể sẽ nhỏ hơn nhiều so với các khoản tăng thêm.

Mức giảm cần tương ứng khó khăn

* Giá xăng dầu tiếp tục tăng mạnh, nên mức giảm cũ mà Bộ Tài chính đề xuất đã không còn phù hợp?

- Đứng ở vị trí một doanh nghiệp có tỉ trọng nguyên liệu, nhiên liệu là xăng dầu trong cơ cấu giá thành lớn thì sẽ thấy chi phí kinh doanh tăng cao phi mã như thế nào. Nhất là trong bối cảnh nền kinh tế đang vừa hồi phục. Chính vì thế, giải pháp hỗ trợ thuế phí cần tương ứng với những khó khăn trên thực tế.

Đặc biệt, tình hình thời gian tới sẽ rất khó lường, giá xăng dầu có thể sẽ tiếp tục tăng rất cao. Vì vậy, tôi cho rằng cần có sự chuẩn bị dự phòng và tính toán đầy đủ hơn các kịch bản, trường hợp giá tiếp tục tăng, để có phương án điều hành linh hoạt, hỗ trợ thiết thực, hiệu quả hơn.

* Liệu chương trình phục hồi và phát triển kinh tế mà Chính phủ đang triển khai có bị giảm hiệu quả nếu giá xăng dầu quá cao mà không có giải pháp bình ổn đủ mạnh?

- Theo Tổng cục Thống kê, chi phí từ xăng dầu chiếm 3,52% tổng chi phí sản xuất của toàn nền kinh tế, một số ngành có thể chiếm đến 30-40%.

Giá xăng dầu tăng sẽ tác động đến chi phí vận tải và gián tiếp đẩy tất cả chi phí hàng hóa, dịch vụ tăng. Áp lực lên lạm phát sẽ ảnh hưởng đến thu nhập và chi tiêu của người dân, tác động xấu đến tăng trưởng.

Các ngành sản xuất sẽ bị ảnh hưởng rất lớn, từ nông nghiệp, đánh bắt nuôi trồng thủy hải sản cho đến trồng trọt, cả ngành sản xuất chế biến, chế tạo. Một số ngành như vận tải ôtô, hàng không... sẽ chịu tác động lớn nhất, trong khi đây là những ngành vừa trải qua giai đoạn cực kỳ khó khăn, đang gắng gượng hồi phục.

Thực tế này cũng đặt ra những lo ngại là áp lực tăng giá xăng dầu có thể làm lu mờ hiệu ứng của chương trình hỗ trợ phục hồi mà Chính phủ đang tích cực thực hiện. Trong đó, có những giải pháp như giảm 2% thuế VAT với hầu hết các mặt hàng trong năm 2022 là để kích thích tiêu dùng, giảm áp lực lạm phát.

Lấy nguồn lực từ xăng dầu hỗ trợ giá xăng dầu

* Vậy cơ sở nào để VCCI đề xuất mức giảm thuế BVMT 2.000 đồng với xăng và 1.000 đồng/lít đối với dầu?

- Giá xăng dầu đã đạt mức cao kỷ lục. Trong khi doanh nghiệp và nền kinh tế đang ở giai đoạn hồi phục, cần sự trợ lực rất nhiều từ Nhà nước. Việc giá xăng dầu tăng thì bản thân nguồn ngân sách nhà nước cũng được hưởng lợi từ thu từ dầu thô xuất khẩu tăng và thu từ các khoản thuế phí đánh trên xăng dầu cũng tăng. Điều này cũng khả thi khi thu ngân sách nhà nước trong 2 tháng đầu năm đã rất tích cực. Vì vậy, Nhà nước cần có sự chia sẻ nhiều hơn nữa khi giảm thuế BVMT với xăng dầu cho người dân, doanh nghiệp.

* Bộ Tài chính khẳng định phương án đưa ra còn chờ doanh nghiệp, người dân góp ý. Vậy ông có khuyến nghị gì để phương án điều chỉnh thuế?

- Theo chúng tôi, trong bối cảnh khó dự đoán, các chính sách cần linh hoạt. Có thể giảm thuế áp dụng trong vòng 3 - 4 tháng, sau đó gia hạn hay điều chỉnh, chứ không phải áp dụng cứng đến cuối năm như đề xuất.

Việc giảm thuế BVMT thuộc thẩm quyền của Ủy ban Thường vụ Quốc hội nên thủ tục trình tự mất nhiều thời gian. Có lẽ cần nghiên cứu giải pháp là Ủy ban Thường vụ Quốc hội ban hành nghị quyết cho phép điều hành trong một khung nhất định và Chính phủ chủ động trong khung đó thì sẽ có cơ chế linh hoạt, phù hợp hơn.

Sớm giảm thuế để kìm giá xăng dầu

TTO - Việc giảm thuế bảo vệ môi trường đang được tính đến như một công cụ nhằm kìm đà tăng của giá xăng dầu nhưng nhiều doanh nghiệp, chuyên gia cho rằng mức giảm phải đủ mạnh mới có ý nghĩa thiết thực hỗ trợ người dân, doanh nghiệp...