Phóng to

Khu đất tranh chấp nằm ở mặt tiền quốc lộ 1 đang bị bỏ hoang Ảnh: V.TR.

Theo trình bày của anh Phạm Quốc Dũng (cháu nội bà Mai, được gia đình ủy quyền khiếu kiện), bà Mai có hai thửa đất diện tích hơn 2.800m², sử dụng từ trước năm 1975, được Nhà nước công nhận tại sổ mục kê 299 và sổ đăng ký ruộng đất. Bà Mai canh tác đến năm 1984 thì bị UBND xã Bình Phú thu hồi, sau đó giao cho ông Huỳnh Thanh Nghiêm là giám đốc Ngân hàng Nông nghiệp huyện.

Năm 1986, bà Mai và con trai là ông Phạm Việt Hùng bắt đầu đi khiếu nại nhưng không ai giải quyết. Đến năm 1995 ông Hùng chết, rồi năm 2004 bà Mai chết. Cháu nội bà là anh Dũng tiếp tục ôm đơn đi gõ cửa khắp nơi. Mãi đến năm 2010, gia đình được UBND huyện Cai Lậy hướng dẫn khởi kiện ra TAND huyện.

Thu hồi đất không cần giấy tờ

Theo bản tự khai ngày 22-12-2010 gửi tòa, ông Nghiêm thừa nhận hai thửa đất mà ông sử dụng là do UBND xã Bình Phú cấp nhưng không có quyết định giao đất. Khi sử dụng ông có đóng thuế nhưng do có tranh chấp nên hiện Nhà nước chưa cấp sổ đỏ cho ông. Ông Nghiêm không đồng ý giao trả đất vì ông không biết gia đình bà Mai có liên quan gì đến hai thửa đất này.

Tại báo cáo ngày 6-1-2006, ông Lê Văn Bé Hai (phó chủ tịch UBND huyện Cai Lậy) cũng thừa nhận hai thửa đất nêu trên là của bà Nguyễn Thị Mai sử dụng trước năm 1975. Năm 1984 UBND xã phát hiện con bà Mai có thỏa thuận bán (trái phép) hơn 2.800m² cho ông Trần Văn Huấn ở gần cầu Bình Phú nên đã thu hồi. Báo cáo cũng nói rõ việc thu hồi đất của gia đình bà Mai không có văn bản nào và việc UBND xã Bình Phú giao đất cho ông Nghiêm cũng không hề có văn bản.

Theo hồ sơ, ngày 11-1-2006, bà Nguyễn Thị Nhãn (chánh thanh tra tỉnh Tiền Giang) cùng đoàn công tác của tỉnh làm việc với huyện Cai Lậy đã đặt vấn đề: “Ông Nghiêm đã có nhà, đất ở xã Bình Phú rồi, tại sao lại được cấp tiếp đến 2.800m²?”. Ông Lê Tuấn, chánh thanh tra Sở Tài nguyên - môi trường, nói dù con bà Mai thỏa thuận bán đất cho ông Huấn nhưng việc thỏa thuận chưa thành mà xã đã đứng ra thu hồi đất? Ông Lê Tuấn cũng nói báo cáo của UBND huyện Cai Lậy cho rằng thời điểm năm 1984 Nhà nước chủ trương điều đất của người này cho người khác không có giấy tờ như báo cáo của huyện là không chính xác!

Tiếp đó, ngày 23-6-2006, UBND huyện Cai Lậy lại tổ chức họp bàn cách giải quyết, có điều lạ là ông Nghiêm cũng có mặt trong cuộc họp này. Ông Phạm Văn Chước (nguyên bí thư Huyện ủy Cai Lậy) nói như chỉ đạo: “Nên chuyển vụ việc từ cấp đất cho ông Nghiêm sang điều đất được không? Tình huống xấu nhất cũng phải thu hồi đất giao UBND xã quản lý chứ không thể trả lại cho gia đình bà Mai vì sẽ dậy sóng những trường hợp tương tự. Sau đó bán đất lại cho ông Nghiêm”. Cuộc họp kết thúc với kết luận của ông Lê Văn Bé Hai: “Mời ông Huấn đến làm việc và đấu tranh làm rõ việc mua bán đất”. Tuy nhiên sau đó chẳng ai mời hay làm việc với ông Huấn.

Viện kiểm sát kháng nghị

Vụ việc kéo dài lằng nhằng cho đến tháng 7-2008 thì Phòng Tài nguyên - môi trường có báo cáo giải quyết khiếu nại của gia đình bà Mai, và nói rõ vụ việc này do tòa án giải quyết. Sau đó, ngày 31-7-2013, TAND huyện Cai Lậy đưa vụ án ra xét xử và tuyên bác đơn của gia đình bà Mai. Ngày 12-8-2013 Viện KSND huyện Cai Lậy đã có kháng nghị phúc thẩm cho rằng việc tòa xử vắng mặt người có quyền lợi và nghĩa vụ liên quan là UBND xã Bình Phú và tước quyền kháng cáo vắng mặt của xã này là vi phạm nghiêm trọng quyền hợp pháp của đương sự.

Ngoài ra viện kiểm sát còn phát hiện trong quá trình giải quyết vụ án, tòa không làm rõ thực tế UBND xã Bình Phú có thu hồi đất của bà Mai hay không, cơ sở nào để xác định việc thu hồi? Ông Nghiêm quản lý đất bà Mai có phải do được cấp hay không và cơ quan nào cấp? Đối chiếu quy định tại quyết định 201 ngày 1-7-1980 của Hội đồng Chính phủ thì cơ sở nào xác định bà Mai vi phạm do sang nhượng trái phép?...

Ngày 13-12, ông Trần Văn Huấn (64 tuổi, hiện ngụ tại P.4, TP Tân An, tỉnh Long An) vì bức xúc đã viết bản tường trình gửi các cơ quan chức năng khẳng định ông không hề mua đất của gia đình bà Mai. Ông nói sẵn sàng ra tòa nói rõ việc này nếu được triệu tập với tư cách là nhân chứng.