Tôi được gặp họ, những người dang dở hôn nhân với chồng người nước ngoài. Câu chuyện quá khứ đã buồn, chuyện hôm nay càng buồn và bí lối hơn.

Hệ lụy dai dẳng đến đời con họ, những đứa trẻ đến tuổi đi học lớp 1 vẫn chưa có giấy khai sinh đàng hoàng.

Giấy khai sinh không tên cha

Chị H.M.N. quê Hậu Giang, nhà nghèo lại lâm cảnh nợ nần, nhà đất không còn. Nghe lời mẹ, chị lấy chồng Đài Loan với hi vọng cứu cả gia đình. 

Sang xứ người, chị mới phát hiện chồng mình không bình thường, gia đình chồng khắt khe, làm việc quá sức nhưng không cho tiền để gửi về. Chị bỏ trốn về Việt Nam và phát hiện mình đang mang thai. 

Không có giấy kết hôn, chị sinh con ở Việt Nam phải làm giấy khai sinh không có tên cha. Chưa ly hôn với chồng cũ nên chị cũng không thể kết hôn. Con của chị và chồng sau cũng không có tên cha mẹ đầy đủ trong giấy khai sinh.

Chị được tòa án hướng dẫn thủ tục ly hôn với chồng cũ: trích lục giấy kết hôn, làm giấy xác nhận việc chồng chị không liên lạc với chị suốt 2 năm sau khi chị về Việt Nam, rồi phải có địa chỉ cụ thể của anh chồng cung cấp cho tòa án để họ gửi giấy sang đó... 

Chị lại không biết rõ địa chỉ nhà chồng, không có tiền để sang đó (và cũng sợ gia đình chồng bắt lại).

Tình cảnh của chị N.T.T., quê Sóc Trăng, còn khó khăn hơn. Theo chồng, chị đã nhập quốc tịch Đài Loan, thôi quốc tịch Việt Nam (vì lúc đó Việt Nam chưa cho công dân có hai quốc tịch). 

Sau nhiều mâu thuẫn, chị bồng con về Việt Nam khi chưa làm thủ tục ly hôn. Con chị không khai sinh được ở Việt Nam. Chị muốn xin khôi phục quốc tịch Việt Nam thì đòi hỏi phải có lý lịch tư pháp thời gian chị sống bên đó, mà chị không có điều kiện, hiểu biết để làm việc này. 

Giờ chị có chồng Việt Nam, không đăng ký kết hôn được, con sinh ra là con người nước ngoài (vì chị vẫn là người Đài Loan). Tình cảnh bí lối khi hôn nhân trái pháp luật, con đến tuổi đi học cũng chưa thể làm giấy khai sinh.

Chị H.T.C.N. cũng trắc trở không kém: chị lấy chồng Trung Quốc cũng vì gia đình nghèo. Sau đám cưới, chị không dư chút tiền nào vì gia đình chồng cho ít, phía môi giới hôn nhân lấy hết. 

Nghĩ sang quê chồng được ở nhà cao cửa rộng, nào ngờ nhà chồng ở miền núi, cuộc sống cực khổ còn hơn ở quê nhà, không biết tiếng Trung. 

Mấy năm chị không được về thăm mẹ cha, cũng không có tiền gửi về... Chị bồng con nhỏ về Việt Nam, vừa khó khăn vừa phải đối mặt với dư luận xã hội, con không biết mặt cha...

Không phải chuyện riêng ai

Họ, những người phụ nữ xuất thân nghèo khó, thiếu hiểu biết, không còn chịu được cảnh vất vả, cực khổ ở xứ người. 

Các chị trở về sau cuộc hôn nhân dang dở và vướng phải nhiều rắc rối trong các mối quan hệ nhân thân, con cái, hôn nhân trái pháp luật. Ngay cả khi có người yêu thương, các chị lấy chồng, sinh con, hạnh phúc ở quê mình, cuộc hôn nhân đó cũng không hợp pháp.

Hiện tại, ở ĐBSCL có nhiều công ty làm dịch vụ pháp lý có yếu tố nước ngoài. Họ có thể tư vấn những trường hợp trên. 

Nhưng đáng buồn là rất đông chị em không thể tiếp cận dịch vụ này, chỉ nghe tư vấn xong rồi... đành về vì không có tiền. 

Chi phí để có thể lo xong những thủ tục này lên đến hàng chục triệu đồng cho rất nhiều việc phải làm từ trong nước và ở nước ngoài.

Những cảnh đời phụ nữ, trẻ em sống không giấy tờ hợp pháp ngay trên quê hương mình..., các chị muốn tìm lại hạnh phúc đời mình cũng không dễ chút nào! Đoạn kết buồn của những cuộc hôn nhân với chồng ngoại để lại những thiếu vắng, thiệt thòi đến đời con trẻ.

Những câu chuyện này không phải là cảnh ngộ riêng nhà ai, mà là câu chuyện xã hội. Nhà nước cần lưu ý nhiều hơn đến các cảnh ngộ này, có biện pháp hỗ trợ để trẻ bớt thiệt thòi và để các chị có điều kiện làm lại cuộc đời.

TTO - Khai với cảnh sát, người chồng Hàn Quốc bị bắt vì bạo hành người vợ Việt Nam biện hộ rằng nhiều gã chồng khác cũng làm vậy.