Cắm cờ giải phóng trong khuôn viên trại Davis sáng 30-4-1975 - Ảnh tư liệu

Và lực lượng đặc biệt này lần đầu tiên được khai thác qua những góc nhìn mới mẻ trong một bộ phim tài liệu của hai đạo diễn Nguyễn Hà Tiệp và Bùi Chí Trung, với cố vấn chuyên môn của Đại tá Nguyễn Văn Khả và Đại tá Đào Chí Công.

Phim do đài HTV phối hợp với Công ty TNHH MTV Truyền thông Media 21 đồng sản xuất, trình chiếu trên kênh HTV9 lúc 20h45 các ngày 28-4 và 29-4, kỷ niệm 44 năm ngày Giải phóng miền Nam, thống nhất đất nước.

Bộ phim là sự phân tích tổng hợp về cuộc đấu trí trong 823 ngày đêm đầy căng thẳng tại Trại Davis nhằm thi hành các điều khoản đã được ký kết trong Hiệp định Paris 1973 về chấm dứt chiến tranh và lập lại hòa bình ở Việt Nam.

Một lực lượng cách mạng khoảng 300 chiến sĩ, hoạt động công khai, ngay tại trung tâm đầu não về tình báo quân sự của Mỹ - Ngụy ở Sài Gòn, "Lầu Năm góc của phương Đông".

Họ là một nhóm người thiện chiến, rất có kỷ luật nhưng bị cách ly trong một doanh trại lụp xụp ngay tại trung tâm của một căn cứ không quân rộng lớn.

Họ đã kiên cường và mưu trí ngăn chặn mọi nỗ lực phá hoại hiệp định của chính quyền Nguyễn Văn Thiệu, lập luận chính nghĩa vững vàng và tinh thần nhân văn Việt Nam với bạn bè và dư luận quốc tế.

Cùng 5 mũi tiến công quân sự, Ban Liên hợp quân sự bốn bên và hai bên đã góp phần làm nên chiến thắng Mùa xuân năm 1975, giải phóng miền Nam và thống nhất đất nước.

Đại tá Nguyễn Văn Khả - nguyên trưởng ban Bảo vệ Phái đoàn quân sự chính phủ Cách mạng lâm thời cộng hòa miền Nam Việt Nam - khẳng định đây là một lực lượng rất đặc biệt bởi "phải rất đặc biệt mới được phong anh hùng".

Kiểm tra giếng nước trong trại Davis - Ảnh tư liệu

Ghi nhận những chiến công đặc biệt của lực lượng rất sáng tạo, độc đáo này, ngày 10-4-2011, Đại tướng Lê Đức Anh đã viết thư gửi tới lãnh đạo Đảng, Nhà nước "đề nghị các đồng chí thông qua và cho quyết định Phong tặng danh hiệu Anh hùng lực lượng võ trang quân nhân" cho lực lượng này.

"Có những người liên tưởng cuộc sống của những người trong Trại Davis như cuộc sống của những người lính Sparta dũng cảm và kỷ luật. Và có những người lại tìm thấy mối liên hệ giữa Trại Davis và những con ngựa thành Troia lịch sử. 

Nhưng ở bộ phim này, chứng tôi đưa ra những góc nhìn mới về một lực lượng quân sự ngoại giao đặc biệt, một lực lượng được ví như cánh quân thứ 6 góp phần quan trọng cho -1975" - Đạo diễn Bùi Chí Trung tiết lộ về bộ phim tài liệu mà anh và đồng nghiệp dành nhiều tâm sức thực hiện.

TTO - "Tối hôm đó, khi anh Phạm Hùng và anh Văn Tiến Dũng cho người xuống gọi tôi lên họp, tôi nói: "Giờ cho tôi ngủ chút đã, mệt quá!".