Sông ngầm trong hang Sơn Đoòng - Ảnh: Oxalis cung cấp

Đây là những thợ lặn từng tham gia giải cứu đội bóng nhí kẹt trong hang Tham Luang (Thái Lan) vào tháng 6-2018, gồm Rick Stanton, Jason Mallinson và Chris Jewell.

Bí ẩn sông ngầm

đã xuất hiện trên bản đồ hang động Việt Nam và thế giới gần 10 năm. Từ khi được phát hiện đến nay, có một bí ẩn trong hang Sơn Đoòng mà những chuyên gia của Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh - những người gắn bó với Sơn Đoòng nhiều năm qua - vẫn chưa tìm ra được lời giải.

Đó là con sông ngầm ở đoạn cuối của hang. Theo nhiều nghiên cứu và dự đoán của Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh, con sông ngầm này có thể nối thông giữa hang Sơn Đoòng và . Nếu điều đó xảy ra, Sơn Đoòng là số 1 thế giới về độ lớn ở cả hang động riêng và hệ thống hang động.

Ông Nguyễn Châu Á, tổng giám đốc Công ty TNHH Oxalis (đơn vị khai thác tour khám phá Sơn Đoòng), cho biết con sông ngầm này xuất hiện ở nhiều đoạn theo chiều dài của hang từ ngoài vào tận sâu trong lòng hang. Nhưng đến đoạn cuối cùng, con sông này như "biến mất" vào những khối đá vôi từ một hố sụt.

"Không ai biết được con sông ngầm này chảy đi đâu và chảy như thế nào. Sự bí ẩn của nó khiến cho những người khám phá rất tò mò. Nhất là sau những lần vào đến gần hố sụt sâu cuối cùng trong hang Sơn Đoòng vẫn nghe thấy tiếng dòng chảy khá mạnh ở sâu trong lòng đất", ông Á nói.

Nhóm của ông - thành viên Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh (BCRA), đồng thời là giám đốc kỹ thuật của Oxalis - đã dành 8 năm nghiên cứu các cách thức khác nhau nhằm xác định xem lối đi này có thể dẫn đến đâu. Và cuối cùng rút ra kết luận: chỉ có phương pháp lặn truyền thống mới có thể khám phá toàn bộ phần này của hang để phục vụ mục đích lập bản đồ một cách chính xác nhất.

Ông Martin Holroyd - chuyên gia đào tạo lặn của Công ty Oxalis - cho biết đã từng cố thực hiện một cuộc lặn xuống hố sụt ở điểm cuối cùng này để xem nó sẽ dẫn đi đâu, nhưng chỉ lặn xuống được độ sâu khoảng 25m thì phải trở lại vì thiết bị lặn không đảm bảo.

Ảnh: Oxalis cung cấp

"Khi đó tôi lặn một mình, chỉ mang theo hai bình lặn nhỏ và không đủ các thiết bị chuyên dụng nên phải dừng ở độ sâu 25m trong khi hố sụt có thể sâu hơn nữa", Martin Holroyd kể.

Nối Sơn Đoòng với hang Thung?

Theo dự tính của những chuyên gia hang động BCRA, ước chừng độ sâu của hố sụt ở điểm cuối con sông ngầm này có thể lên đến 40m, trước khi chảy theo một hành trình mới. Sẽ không có gì đáng nói nếu những chuyên gia hang động của BCRA không có chuyến khảo sát sâu bên trong hang Thung, ở cách đó chỉ khoảng 600m.

Những gì ghi nhận được về hệ thống sông ngầm bên trong hang Thung đưa đến cho những chuyên gia này những giả thiết khả thi nhất: con sông ngầm từ đoạn cuối hang Sơn Đoòng sẽ nối thông với hang Thung. Nếu trường hợp này xảy ra, hang Sơn Đoòng sẽ là số 1 thế giới về độ lớn.

Số lượng khách du lịch khám phá Sơn Đoòng từ năm 2015 đến nay - Đồ họa: VĨ CƯỜNG

Bởi theo ghi nhận hiện tại, Sơn Đoòng mới chỉ lớn nhất thế giới ở khía cạnh hang động riêng với thể tích 38,8 triệu m3. Còn nếu tính hệ thống hang động, hệ thống hang Clearwater ở vườn quốc gia Mulu, Malaysia đang dẫn đầu với tổng thể tích 39,5 triệu m3.

"Nếu cuộc lặn thám hiểm lần này xác định được đúng là có con sông ngầm nối thông giữa hang Sơn Đoòng và hang Thung, hệ thống hang Sơn Đoòng sẽ lớn hơn cả Clearwater với tổng thể tích 40,4 triệu m3. Và như vậy, Sơn Đoòng là số 1 thế giới về độ lớn ở cả hang động riêng và hệ thống hang động", ông Nguyễn Châu Á cho biết.

Những giả thiết đó càng khiến cho những chuyên gia của BCRA cũng như đơn vị khai thác du lịch hang Sơn Đoòng quyết tâm khám phá con sông ngầm bí ẩn này.

Ngày thực hiện cuộc thám hiểm được ấn định vào đầu tháng 4-2019, khi dòng chảy của con sông là thuận lợi nhất. Howard Limbert là trưởng nhóm tổ chức khảo sát lần này.

Cơ hội khám phá thế giới độc đáo

Theo ông Nguyễn Châu Á, cuộc thám hiểm này còn mở ra một cơ hội khám phá mới cho các nhà thám hiểm chuyên nghiệp để khảo sát những bí ẩn nằm sâu bên trong các dòng sông ngầm của hệ thống hang động mà bấy lâu nay chưa thực sự được khảo sát.

"Có thể những bí ẩn bên trong những dòng sông ngầm góp phần vào các phát hiện mang tính khoa học cũng như các thông tin về địa chất, địa mạo bên trong các hệ thống hang động", ông Á nói. Còn theo những chuyên gia khám phá hang động của BCRA, lặn thám hiểm hang động là loại hình thám hiểm đặc thù và chỉ dành cho chuyên gia.

Trong hang Sơn Đoòng có cả một thế giới kỳ diệu - Ảnh: Oxalis cung cấp

Những hang ngầm có chiều dài khác nhau, độ sâu khác nhau, dòng chảy khác nhau hay độ trong suốt của nước cũng khác nhau nên đòi hỏi những người lặn thám hiểm hang động phải cực kỳ kinh nghiệm và sử dụng thành thạo các thiết bị lặn đặc chủng - chúng không giống với các loại thiết bị lặn ở biển hay các dòng sông mở.

Bình khí mà nhóm lặn sử dụng cũng là loại đặc biệt khi có thể tái sử dụng hơi thở, sẽ được kẹp hai bên hông chứ không phải đeo sau lưng như bình thường. Điều này được giải thích là để tránh va chạm vào trần hang ở những đoạn hẹp. 

Các dòng sông ngầm có nhiều hang hoàn toàn chìm trong nước, do đó trong quá trình lặn các chuyên gia lặn phải xử lý được các tình huống khẩn cấp vì họ không thể trồi lên khỏi mặt nước.

Trong 30 năm thám hiểm các hang động ở Quảng Bình, các chuyên gia hang động của Hiệp hội hang động Hoàng gia Anh thử lặn ở một số hang nước nhưng tần suất chưa nhiều. 

Việc mời các chuyên gia lặn hang động giỏi nhất thế giới đến để lặn xuống sông ngầm bên dưới hang Sơn Đoòng mở ra các cơ hội lớn để khám phá bí mật và những điều mới lạ bên dưới các hang ngầm mà trước đây các chuyên gia chưa làm hoặc rất ít làm.

Đó là một thử thách, vì đây là một con sông lớn chảy qua một lối đi tương đối hẹp nên áp lực dòng chảy rất lớn.

Khám phá Hang Sơn Đoòng - Ảnh: Oxalis cung cấp

TTO - Vịnh Hạ Long, thị trấn Sapa, đồi cát Mũi Né, vườn quốc gia Ba Vì... là những địa danh được chuyên trang du lịch Fodor's Travel vinh danh trong số 25 điểm du lịch hàng đầu ở Đông Nam Á.