Luật sư Lê Hồng Nguyên (Trưởng văn phòng luật sư Hồng Nguyên & Associates):

Phóng to

TT - Cầm trên tay các văn bản “Pháp lệnh bảo vệ bí mật nhà nước” (do Ủy ban thường vụ Quốc hội ban hành ngày 28-12-2000), “Nghị định của Chính phủ qui định chi tiết thi hành pháp lệnh bảo vệ bí mật nhà nước” (do Thủ tướng Chính phủ ban hành ngày 28-3-2002) và “Quyết định của bộ trưởng Bộ Công an về danh mục bí mật nhà nước độ “mật” của ngành y tế” (do Bộ trưởng Lê Hồng Anh ký ban hành ngày 28-9-2004), luật sư Lê Hồng Nguyên - trưởng Văn phòng luật sư Hồng Nguyên & Associates - cho biết:

Nguyên tắc của luật là bất hồi tố, ở đây từ khi có nghị định của Chính phủ đến lúc có quyết định của Bộ Công an về danh mục bí mật nhà nước là một khoảng thời gian khá dài, gần hai năm sáu tháng. Trong khi chưa có qui định cụ thể mà khởi tố phóng viên Lan Anh trong thời gian này về hành vi “chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước” thì liệu có thuyết phục không?Điều quan trọng ở đây là phóng viên Lan Anh bị khởi tố về hành vi “chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước” trong khi bản tin đăng trước khi danh mục bí mật nhà nước độ “mật” của ngành y tế được ban hành là chưa đủ cơ sở pháp lý.

Còn nếu căn cứ vào danh mục bí mật nhà nước độ “mật” của ngành y tế, thì hoàn toàn không có một điều khoản nào cho thấy phóng viên Lan Anh đã “chiếm đoạt tài liệu bí mật nhà nước” cả. Trong chín mục vi phạm thì chỉ có mục sáu “hồ sơ, tài liệu đang thanh tra, kiểm tra, kết quả thanh tra chuyên ngành y tế và thanh tra trong nội bộ ngành y tế chưa công bố” có vẻ na ná liên quan, nhưng bản chất thì công văn ký đề nghị Thủ tướng giao Bộ Kế hoạch - đầu tư làm đầu mối, phối hợp với các bộ, ngành tổ chức thanh tra, kiểm tra toàn diện Công ty Zuellig Pharma VN - theo tôi, là không nằm trong danh mục này.

Tóm lại, tôi cho rằng nếu xem xét về mặt khách thể việc đưa bản tin nói trên của phóng viên Lan Anh có xâm phạm đến quyền và lợi ích hợp pháp của Nhà nước cần phải bảo vệ hay không, thì theo tôi khẳng định là không. Còn nếu xem xét vào hoàn cảnh ra đời của bản tin, phải thấy rằng lúc đó cả xã hội đang lên tiếng về tình trạng giá thuốc tăng, Quốc hội cũng lên tiếng và trước đó ngành chức năng cũng đã họp báo dự kiến phải kiểm tra, thanh tra Công ty Zuellig Pharma. Động cơ đưa tin của phóng viên là trong sáng, không vụ lợi, hoặc mang tính chất cá nhân thì theo tôi không cần thiết phải xử lý trách nhiệm hình sự.

Luật sư Bùi Quang Nghiêm, Phó chủ nhiệm Đoàn luật sư TP.HCM:

Không có cơ sở khởi tố bị can đối với PV Lan Anh

Phóng to

Luật sư Bùi Quang Nghiêm

Không phải tất cả các văn bản hễ được cơ quan, tổ chức đóng dấu “Mật” là trở thành tài liệu mật của Nhà nước. Tài liệu mật hay không mật không chỉ phụ thuộc vào con dấu đóng trên công văn đó, mà phải tuân theo trình tự của pháp luật về quá trình lập danh mục, công bố, giữ gìn theo qui định của pháp luật về bảo vệ bí mật nhà nước.

Trước tiên, nói về tính pháp lý, theo quyết định của Bộ Công an thì “danh mục bí mật nhà nước độ “mật” của ngành y tế” được ban hành ngày 28-9-2004, tức hơn bốn tháng sau khi tin của PV Lan Anh được đăng (ngày 20-5-2004). Trước thời điểm Bộ Công an công bố danh mục tài liệu mật này thì không có văn bản nào qui định danh mục tài liệu mật của ngành y tế. Quyết định của Bộ Công an không có giá trị hồi tố đối với thời điểm trước đó cho nên không thể cho rằng PV Lan Anh đã xâm phạm bí mật của Nhà nước.

Ngoài ra, nếu cho rằng văn bản của Bộ Y tế mà PV Lan Anh đã đăng có đóng dấu “mật” đi chăng nữa nhưng những nội dung của văn bản này rõ ràng đã không còn là bí mật vì đã được thông tin trước đó rồi. Một khi nội dung văn bản không còn là “mật” nữa thì việc khởi tố bị can đối với PV về tội “chiếm đoạt tài liệu bí mật” là không chính xác.

Ông Nguyễn Đình Lộc, cựu bộ trưởng Bộ Tư pháp, ủy viên Ủy ban Pháp luật của Quốc hội: Đã ngoài thông tin mật thì khởi tố làm gì? Phóng to - Như tôi đã có ý kiến trên báo Pháp Luật TP.HCM ngày 10-1, ở đây cần xác định mức độ nguy hiểm, gây nguy hại cho xã hội từ thông tin trong bản tin của phóng viên Lan Anh như thế nào? Theo danh mục bí mật ngành y tế do bộ trưởng Bộ Công an qui định (tháng 9-2004) thì cái đó (bản tin của phóng viên Lan Anh - PV) nằm ngoài thông tin mật. Mà đã ngoài thông tin mật thì còn khởi tố làm gì nữa? Nếu có khởi tố thì phải khởi tố trước khi có danh mục này mới đúng... Tháng năm báo viết, tháng bảy, tám khởi tố thì còn có lý. Đằng này tháng chín có danh mục bí mật Bộ Y tế, mà qua đối chiếu thì thấy tính chất nguy hiểm cho xã hội không còn... Một tiến sĩ luật: Tin như thế chỉ làm cho xã hội tốt lên - Vấn đề mấu chốt ở đây là phóng viên Lan Anh không chép lại công văn của bộ trưởng Bộ Y tế mà chỉ nhắc lại ý mà chính các lãnh đạo Bộ Y tế đã nói tại cuộc họp báo công khai. “Tôi công bố cái mà anh đã công bố”, như vậy thì có gì là bí mật. Hơn nữa, đây có phải tài liệu thanh tra gì đâu, mới chỉ là đề nghị lên Chính phủ để tiến hành thanh tra, cũng đâu có lộ gì bí mật về nội dung thanh tra (thời gian tiến hành, những vấn đề tập trung thanh tra, thành phần đoàn thanh tra…). Ở đây cần làm rõ một số vấn đề. Thứ nhất, phóng viên chỉ nói lại vấn đề Bộ Y tế đã nói tại cuộc họp báo công khai, nên người tiết lộ bí mật đầu tiên phải là… Bộ Y tế. Thứ hai, phóng viên đưa tin này thì nguy hại gì cho xã hội? Thực tế bản tin như thế chỉ góp phần làm cho xã hội tốt lên, sao lại coi là nguy hại? Hậu quả không xảy ra, không đủ yếu tố cấu thành tội phạm thì làm sao lại là có tội?

Ông Phan Khắc Hải: Không nhất thiết phải xử lý hình sựBáo Thanh Niên: Dư luận không đồng tình việc khởi tốTS Nguyễn Đình Lộc: Xử lý hình sự là điều cần cân nhắcChánh văn phòng Bộ Y tế: Nội dung văn bản đã được công bố ngày 28-4