Nhóm sinh viên Trường ĐH Bách Khoa (ĐH Quốc gia TP.HCM) sản xuất gạch từ rác thải nhựa - Ảnh: HOÀNG THI

Octoplastic được nhiều chuyên gia đánh giá tích cực về tính thực tiễn và khả năng nhân rộng. Dự án cũng giành được giải nhì cuộc thi "Tìm kiếm ý tưởng sáng tạo vì một đại dương không nhựa" do UNESCO tổ chức.

Giảm 500g nhựa mỗi viên gạch

Theo Chương trình môi trường Liên Hiệp Quốc, hằng năm có khoảng 8 triệu tấn rác thải nhựa đổ ra biển. Riêng ở Việt Nam, lượng rác nhựa ra đại dương từ 0,28 - 0,73 triệu tấn mỗi năm, đứng thứ tư thế giới. 

Loại nhựa polystyrene (nhựa PS) chiếm tỉ lệ lớn, thường dùng làm các hộp cơm, ly nhựa nhưng ít được chú ý trong những chương trình giải quyết vấn đề môi trường.

Từ bài toán đó, năm sinh viên khoa kỹ thuật hóa học Trường ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TP.HCM) bắt đầu lên ý tưởng biến rác thải nhựa thành vật liệu hữu dụng như gạch không nung, gạch nhẹ. 

Lạc Vân Hi - sinh viên năm 3, trưởng nhóm nghiên cứu - cho biết quy trình làm gạch gồm ba công đoạn chính.

Trước hết, nhóm cắt các hộp, ly nhựa PS và nghiền thành hạt nhỏ. Sau đó cho ximăng vào cùng hạt đã nghiền để tạo hỗn hợp chất kết dính. Hỗn hợp được cho vào khuôn, phơi khô trong vòng 24 giờ. 

"Quan trọng là tìm ra đúng tỉ lệ hạt nhựa và ximăng khi trộn vào hỗn hợp. Chúng tôi đã thử nghiệm và thất bại hơn 30 lần trong nhiều tháng. Không đúng tỉ lệ, gạch sẽ không thể đủ độ cứng, dễ vỡ" - Vân Hi nói.

Qua nhiều lần thử và sai, nhóm tìm đúng tỉ lệ "vàng". Một viên gạch thành phẩm có thể tạo ra từ 500g nhựa PS, khoảng 50% khối lượng gạch, đồng nghĩa giảm từng ấy nhựa cho môi trường. 

Theo đánh giá của ban giám khảo cuộc thi, gạch nhẹ, giá thành thấp so với thị trường, lại có cơ tính cao, chịu lực, cách âm, cách nhiệt tốt hơn. 

Nhóm cho biết thêm gạch đạt tiêu chuẩn mác bêtông M50 của Việt Nam (TCVN 1450:2009), khả năng cách nhiệt 90%, không bắt cháy ở điều kiện thường và khả năng cách âm khoảng 60-70%.

Từ những viên gạch thô, nhóm dùng làm các miếng ốp tường, lót sân hoặc làm các chậu cây trang trí, đồ lưu niệm...

Sản phẩm gạch từ rác thải nhựa- Ảnh: HOÀNG THI

Giải quyết vấn đề môi trường

Theo Nguyễn Lê Nguyên Phương (sinh năm 2000) - thành viên nhóm nghiên cứu, tùy vào từng ứng dụng, gạch sẽ được định hình những dạng khác nhau như vuông, tròn, lục giác. Tỉ lệ nhựa trộn trong gạch cũng thay đổi tương ứng.

"Thay vì mang những phế thải nhựa đi đốt hoặc chôn, làm gạch từ rác thải nhựa có thể giúp giải quyết vấn đề môi trường và đem lại giá trị kinh tế" - Phương nói.

PGS.TS Lê Thị Kim Phụng - khoa kỹ thuật hóa học Trường ĐH Bách khoa (ĐH Quốc gia TP.HCM), giảng viên hướng dẫn nhóm nghiên cứu - cho biết dự án không đơn thuần tái chế nhựa mà còn cả tro bay, bùn thải. 

Trong phòng thí nghiệm, nhóm nghiên cứu đã kết hợp nhựa với tro bay hoặc bùn thải thay cho ximăng, tạo thành một hỗn hợp chất kết dính hiệu quả. Tro bay, bùn thải và nhựa thải được kết hợp theo tỉ lệ thích hợp để cho hiệu quả cao nhất.

PGS.TS Phụng cho biết thêm ngoài sản phẩm gạch nhẹ, nhóm nghiên cứu cũng đang xây dựng các tấm cách nhiệt, cách âm từ rác thải nhựa cho nhiều ứng dụng khác. 

Theo cô Phụng, dự án hoàn toàn có thể được thương mại hóa nhưng trước hết cần chuẩn hóa nguồn nguyên liệu. Rác thải nhựa cần được thu gom, phân loại theo tiêu chuẩn để có nguồn đầu vào sạch cho quá trình làm gạch...

Rác thải nhựa tăng lên đáng kể, cần chung tay giảm thiểu ngay lúc này

Khoảng 2.500 tấn là số lượng rác nhựa ước tính thải ra môi trường mỗi ngày ở Việt Nam. Từ đường sá, kênh rạch đến cả trước nhà dân. Và đại dịch COVID-19 kéo đến, tưởng chừng chẳng liên quan nhưng đã khiến số lượng rác thải nhựa tăng lên từng ngày.