Phố đi bộ Bùi Viện, TP.HCM nơi rất đông bạn trẻ vui chơi và uống bia vào ngày cuối tuần - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Chiều 3-6, Quốc hội tổ chức lấy ý kiến của đại biểu về ba nội dung để đưa vào dự thảo luật về rượu bia. Nội dung về khung thời gian không được quảng cáo rượu bia trên báo đài được sự đồng thuận, sẽ đưa vào luật. 

Hai nội dung siết quy định đối với người sử dụng bia rượu khi tham gia giao thông, và hạn chế thời gian bán rượu bia để tiêu dùng tại chỗ đã không được đồng tình.

Càng chờ đợi càng thất vọng

Dư luận đã chờ đợi và kỳ vọng quá nhiều về luật đủ mạnh để có thể quản lý, kiểm soát việc mua bán, tiêu thụ rượu bia. Mọi người chờ đợi những điều luật cứng rắn đủ để có thể thay đổi thực trạng lạm dụng rượu bia hiện nay. 

Đã chờ đợi hàng chục năm từ khi Thủ tướng có quyết định xây dựng luật này (2007), đã kỳ vọng những điều khoản mạnh mẽ trong luật có thể thay đổi hình ảnh đất nước mà mọi người có thể uống bia rượu mọi lúc mọi nơi. 

Càng chờ đợi, càng thất vọng. Hơn 10 năm, tên gọi của luật vẫn còn chưa thể thống nhất. Thông tin từ nghị trường cho thấy chính các đại biểu Quốc hội cho rằng những điều khoản là "xương sống" của dự thảo luật này đã bị đẩy ra ngoài.

Thế nhưng khi biểu quyết ý kiến về ba nội dung dự kiến đưa thêm vào luật, phần đông đại biểu chưa đồng tình với hai nội dung về việc siết chặt hành vi lái xe khi đã có hơi men và hạn chế thời gian bán rượu bia. Chúng ta còn đang vướng điều gì vậy?

Ắt hẳn các đại biểu có những lý do khác nhau để chưa thể đồng thuận điều này. Nhưng đây không chỉ là câu chuyện ở kỳ họp Quốc hội, không chỉ là chuyện của các vị đại biểu. Đây chính là thực tế xã hội. Ai trong chúng ta (những người biết uống bia) đều đã từng lái xe khi uống, thậm chí đã uống say. Chúng ta có thể tự giác chấm dứt chuyện này được không?

Việc mua bán rượu bia cũng vậy. Chúng ta có thể hạn chế thời gian bán rượu bia ở các hàng quán ăn, vậy chúng ta có thể quy định đồng bộ về giờ bán rượu ở các làng quê được không? Có thể quy định giờ uống tại gia được không? 

Nơi nơi vẫn uống thả ga trong đám tang, đám cưới, tiệc tùng các kiểu, bao người uống bét nhè từ thành thị đến nông thôn. Kèm theo tình trạng lạm dụng này là bao nhiêu tác hại xã hội nhãn tiền khắp nơi, xin không bàn thêm. 

Có quy định nào có thể chấn chỉnh được những điều này không? Hay nó thành thói quen rồi thì... chấp nhận vậy, không cần thay đổi nữa?

Chưa đủ quyết tâm thay đổi?

Các đại biểu đồng tình đưa vào luật các quy định về khung giờ quảng cáo rượu bia trên báo đài. Điều này đúng. Ai cũng dễ tán đồng vì ảnh hưởng đến trẻ em. Nhưng rồi hiệu quả sẽ rất giới hạn. Quán nhậu mọc lên khắp nơi, chiến hữu làng quê có thể cụng ly với cóc ổi bất cứ chỗ nào, giờ nào... 

Đó là những hình ảnh tác động xấu còn hơn cả bao nhiêu quảng cáo trên báo đài. Người lớn quá chén say sưa mọi lúc mọi nơi xung quanh trẻ (kèm theo những hành động rất tệ do rượu bia), đó là những "tấm gương" rõ nét nhất. Quảng cáo trên báo đài sao bằng những cảnh thật, người thật đập vào mắt trẻ hằng ngày!

Chính chúng ta dung dưỡng kiểu lạm dụng rượu bia. Quốc hội đã nói về những "giằng xé" giữa lợi ích kinh tế từ rượu bia và sức khỏe cộng đồng, cho cả thế hệ sau. Tôi chỉ muốn nói về thực tế: chúng ta đang lạm dụng bia rượu. 

Uống rượu bia không sai, nhưng chống lạm dụng là điều cần phải làm mạnh mẽ, quyết liệt nhất. Tôi đã mong chờ những giải pháp quản lý kiên quyết việc chống lạm dụng rượu bia, mong mỗi người thay đổi một chút vì chính mình, gia đình mình.

Có thể dự luật còn nhiều điều khoản chưa thuyết phục, vẫn cần bàn thảo, chỉnh sửa thêm trước khi được Quốc hội thông qua. Trong khi chờ đợi, người dân như tôi chỉ mong nhìn thấy những thay đổi tích cực có thể giảm tác hại rượu bia từ thực tế. 

Điều tôi mong không phải là câu chữ trong luật, mà là việc thực thi nghiêm những quy định đang và sẽ có. Mong quyết tâm từ khâu quản lý, kiểm soát tác hại rượu bia từ cơ quan quản lý nhà nước và những thay đổi từ mỗi người, mỗi nhà. Cần trả cho những chén rượu, ly bia những giá trị văn hóa đúng nghĩa, uống vừa đủ vui.

Thay đổi văn hóa uống rượu bia, chúng ta có đủ quyết tâm vì điều này không? Ai cũng muốn thấy sự thay đổi nhưng phải cùng thay đổi, có đi mới có thể đến, lừng khừng mãi thì bao giờ xã hội mới giảm hậu quả từ việc lạm dụng rượu bia?

TTO - Có lẽ trong nghị trình Quốc hội, hiếm có bộ luật nào mà sự giằng co tới từng câu chữ trong bộ luật lại căng thẳng và nhận được sự quan tâm theo dõi của đông đảo đại biểu Quốc hội lẫn người dân như dự thảo Luật phòng chống tác hại rượu bia.