Các chuyên gia đã bàn giải pháp cho vấn đề.

Phóng to

Đường sắt Bắc - Nam cắt ngang ngã tư Bình Triệu, TP.HCM khiến giao thông khu vực này thường xuyên bị ùn tắc - Ảnh: H.T.VÂN

* TS-KTS Ngô Viết Nam Sơn:

Làm cầu vượt để tránh kẹt xe

Tại các TP lớn trên thế giới, hệ thống xe lửa cũng đi vào khu vực nội thành. Vì lợi thế của đường sắt không chỉ chuyên chở hành khách mà còn vận chuyển lượng hàng hóa khổng lồ. Ở nước ngoài việc giao cắt giữa đường sắt và đường bộ cũng có nhưng mật độ ít, không dày đặc như ở TP.HCM, giờ xe lửa chạy cũng như các phương tiện khác được bố trí hợp lý nên hạn chế được tình trạng kẹt xe.

Việc xe lửa đi vào khu vực nội thành giao cắt nhiều với tuyến đường bộ ở TP do lịch sử để lại và là một sai lầm trong công tác quy hoạch. Để giải quyết được bài toán này cần phải có một chiến lược lâu dài, các đơn vị thuộc ngành giao thông đường bộ, đường sắt ngồi lại với nhau để tính toán cụ thể, phải có nghiên cứu đánh giá mật độ giao thông, ảnh hưởng, thiệt hại gây ra từ việc đường sắt và đường bộ bị giao cắt như thế nào để đưa ra phương án tối ưu, chứ không phải “chữa cháy” bằng cách kẹt xe tới đâu dời xe lửa ra khỏi chỗ đó. Còn phương án làm đường sắt trên cao tuy giải quyết được bài toán kẹt xe, phù hợp với xu hướng phát triển nhưng việc triển khai ở TP cũng không dễ dàng vì kinh phí rất lớn và vướng chuyện giải tỏa.

Phương án tối ưu nhất là có thể tạo ra cao độ khác nhau giữa các điểm giao cắt để xe lửa cũng như các phương tiện giao thông đường bộ lưu thông thông thoáng, nếu lỡ xảy ra ùn ứ cũng không ảnh hưởng đến nhau. Cụ thể tại các điểm giao cắt, gây kẹt xe nghiêm trọng, thiệt hại lớn có thể làm cầu vượt cho các phương tiện đường bộ lưu thông ở trên, xe lửa vẫn chạy ở dưới. Nếu xe cộ trên đường bộ bị ùn tắc ở thời điểm nào thì cũng không chặn đường xe lửa đang chạy phía dưới. Khi đó ngành đường sắt có thể chủ động được thời gian nâng cao hiệu quả cũng như khả năng chuyên chở của mình hơn, giao thông đường bộ cũng thông thoáng hơn và không phải dừng chờ dẫn đến kẹt xe khi có xe lửa đi qua.

Còn nếu bắt buộc phải dời nhà ga ra ngoại thành thì phải tận dụng lại đường sắt hiện hữu để phát triển loại hình xe buýt hoặc xe điện công cộng trung chuyển hành khách từ nhà ga vào trung tâm TP.

* Thạc sĩ Nguyễn Văn Quốc (phó trưởng Ban quản lý đường sắt TP.HCM):

Xây dựng đường sắt trên cao

Hầu hết các quốc gia trên thế giới đều đặt nhà ga xe lửa ở trung tâm TP vì tạo thuận lợi tốt nhất cho người dân đi lại ở đô thị. Một số ý kiến cho rằng đưa nhà ga ra ngoại thành là giải quyết được vấn đề ách tắc giao thông nội thành. Có thể nói những ý kiến bức xúc đó là có thật vì ngành đường sắt vẫn cho xe lửa-tuyến đường sắt chạy trên đường cùng mức với đường bộ đã gây cản trở giao thông. Và điều bất cập này vẫn đang duy trì mấy chục năm tại TP.HCM, trong khi mật độ dân số TP ngày càng tăng cao.

Các nhà khoa học, các nhà quản lý cũng thấy những bất cập trên. Thế nhưng điều khó khăn là vốn ngân sách còn hạn chế nên chưa thể đầu tư xây dựng tuyến đường sắt trên cao hoặc đi ngầm vào trung tâm TP để giải quyết được những bức xúc về tuyến đường sắt vào nội thành gây kẹt xe. Tôi cho rằng trong tương lai khi xây dựng tuyến đường sắt trên cao hoặc đi ngầm về ga Sài Gòn không chỉ giải quyết ùn tắc giao thông mà ngành đường sắt sẽ đổi mới đầu máy chạy điện thay vì dùng đầu máy chạy diesel gây tiếng ồn lớn và khói bụi. Đồng thời sử dụng các thiết bị chống ồn sẽ giải quyết nhiều vấn đề về an toàn giao thông và môi trường trong đô thị mà người dân đang bức xúc. Trong hai phương án xây dựng tuyến đường sắt mới về ga Sài Gòn nên chọn phương án làm đường sắt trên cao vì vốn đầu tư thấp và chi phí bảo dưỡng cũng thấp hơn nhiều so với đi ngầm.

TP.HCM đang phát triển nên nhu cầu đi lại của người dân ngày càng tăng cao. Vì vậy TP có kế hoạch di dời sân bay, cảng biển, bệnh viện, trường học ra ngoại thành là bước đi đúng đắn. Theo đó, nhu cầu đầu tư về vận tải hành khách công cộng và vận chuyển hàng hóa đến các công trình công cộng trên càng có ý nghĩa quyết định. Theo đó, sẽ xây dựng các tuyến đường sắt kết nối đến sân bay, cảng biển, trường học ở khu vực vùng ven TP để đưa hành khách trở vào trung tâm TP. Trong đó, nhà ga trung tâm TP của tuyến đường sắt đô thị (đang được thiết kế) ở công viên 23-9 (Q.1) nằm cạnh chợ Bến Thành.

Do vốn ngân sách hạn hẹp nên cần từng bước đầu tư xây dựng các tuyến đường sắt đô thị, tuyến đường sắt quốc gia và kết nối tuyến đường sắt các TP vệ tinh. Trước mắt nên di dời depot (trạm bảo dưỡng kỹ thuật) ở ga Sài Gòn đưa về ga Sóng Thần (Đồng Nai) nhằm giảm số lượng xe lửa chạy vào trung tâm TP để sửa chữa, gây ùn tắc giao thông trên các tuyến đường bộ ngang với đường sắt.