Nếu ai có dịp ngang qua những ngả đường ven sông Trường Giang ở Bình Đào mùa này, sẽ dễ chịu với mùi hương thơm ngát của những ruộng lá mùng Năm.

Về vựa lá mùng Năm xứ Quảng

Trên những cánh đồng trồng lá mùng Năm ở các thôn Trà Đóa 1, Vân Tiên của xã Bình Đào, nông dân đang tất bật thu hoạch. Lá mùng Năm là tổng hợp những loại lá thuốc nam, tuy nhiên nơi đây trồng các cây chủ lực như hoắc hương, hoa khóm, tía tô.

Ông Nguyễn Duy Tân (45 tuổi, thôn Trà Đóa 1) cho biết gia đình trồng cỡ 10 sào với các loại cây chủ lực như hoắc hương, hoa khóm, tía tô. Ông kể nghề này ở làng đã có cách đây hàng chục năm, từ thời ông bà truyền lại.

Bắt đầu từ đầu tháng giêng, dân làng vào vụ gieo trồng, chăm sóc, đến cỡ tháng tư thu hoạch.

Nghề trồng lá mùng Năm vất vả không kém trồng lúa, từ khâu trồng, làm cỏ, chăm sóc, tưới nước cũng lắm công phu.

Theo ông Tân, hiện nay giá bán các loại cây này đối với loại tươi thì hoa khóm hơn 15.000 đồng/kg, hoắc hương 8.000/kg, tía tô 10.000 đồng/kg. Lá khô tùy theo loại được bán với giá 30-40 đồng/kg. "Sau khi thu hoạch về được chia thành từng bó, thương lái đến tận nhà thu mua" - ông Tân kể.

Nghề trồng lá mùng Năm thu nhập đỡ hơn trồng lúa, bình quân một sào sau khi trừ đi chi phí lãi 15 triệu đồng, so với trồng lúa cao gấp 2-3 lần.

Ông Võ Thanh Sơn (54 tuổi) cho biết nguồn giống các loại cây mùng Năm này được dân làng trồng và giữ lại bao đời nay. Cây hoắc hương thì trồng bằng nhánh, hoa khóm gieo hạt. Theo ông, thị trường lá năm nay rất mạnh, thương lái ùn ùn đổ xô đến làng thu mua.

Đậm đà, thơm hương lá mùng Năm

Đến dịp Tết Đoan ngọ, người dân xứ Quảng rất chuộng dùng nước lá mùng Năm. Đây là tổng hợp rất nhiều loại lá như: chùm đường, đinh lăng, chè, dâu, hoắc hương, rẽ quạt, ngải cứu, chó đẻ, cỏ bàng, lá dằn, lá chổi, tía tô, hoa khóm... được họ đi hái trên rừng, đồi núi và đây là những vị thuốc đông y điều trị bệnh rất tốt.

Và dân Quảng có thói quen đem lá phơi đúng ngọ ngày mùng năm tháng năm, đây là thời điểm trời nắng gắt, dương khí mạnh nhất, có được tinh túy của đất trời nên có công dụng chữa được nhiều thứ bệnh.

Nước lá mùng Năm là tổng hợp hương hoa, mùi cây lá thuốc nam, bao gồm cả vị đắng, chát, mùi thơm hòa quyện vào nhau. Gọi là lá mùng Năm vì chính vào dịp này, từ chợ cho đến khắp các ngả đường, dễ dàng thấy những bó lá mọi hương vị được bày bán.

Lá mùng Năm ở Bình Đào vẫn đặc trưng là những loại cây như hoắc hương, hoa khóm, tía tô, rẽ quạt... là tổng hợp các loại thảo dược đặc hữu có mùi thơm ngát, tác dụng thanh nhiệt, mát gan, bổ huyết, an thần, lợi tiểu, ăn ngon ngủ ngon.

Cây mùng Năm ở xã Bình Đào cung ứng đại trà cho các chợ vào dịp Tết Đoan ngọ, là nguồn dược liệu cung cấp cho các cơ sở đông y, có thể để tươi nấu nước uống, nhưng ngon hơn vẫn là phơi khô, cắt nhỏ, nấu nước uống như trà. Người dân nơi đây canh tác an toàn, không lạm dụng thuốc bảo vệ thực vật, dùng phân hữu cơ tự nhiên để bón.

Bà Tạ Thị Kiên (53 tuổi) - thương lái thu mua lá mùng Năm để bán cho các cơ sở, chợ ở Quảng Nam - cho biết những ngày này bà đến các ruộng ở Bình Đào để thu mua và bán lại kiếm lời, bán đến sau mùng năm là nghỉ. Theo bà, năm nay thị trường rất ưa chuộng loại lá này, người dân mua nhiều về sử dụng.

Tết Đoan ngọ, thưởng thức bánh trái, ngấp ngụm trà từ lá mùng Năm thơm ngát thì còn gì tuyệt bằng.

Vì sao Tết Đoan ngọ có rượu nếp và trái cây chua?

Cúng Tết Đoan ngọ thường gồm các thực phẩm lành mạnh: hoa quả, rượu nếp, bánh tro… Tuy nhiên, theo chuyên gia dinh dưỡng, không nên ăn quá nhiều và một số người nên hạn chế.