"...Chúng tôi nghĩ đến trách nhiệm của mình. Cha anh đã đổ máu xương bảo vệ Tổ quốc thì trách nhiệm chúng tôi phải góp sức gìn giữ và phát triển đất nước" - Anh hùng lao động Hồ Văn Ngừng, nguyên tổng giám đốc Công ty cổ phần Cao su Việt Lào, nhắc nhớ kỷ niệm xúc động trên hành trình đi phủ tán xanh cao su Việt Nam trên đất bạn Lào.

Báo cáo dự án trước hơn 10.000 liệt sĩ

Đó là buổi sáng ngày thứ hai trong hành trình của đoàn 10 người do ông Chín Ngừng dẫn đầu sang Lào tháng giêng năm 2005.

Sau một đêm thao thức tâm sự cùng ông Vũ Trọng Kim (bí thư Tỉnh ủy Quảng Trị thời điểm ấy), sáng hôm sau ông Chín Ngừng chuẩn bị một mâm cúng ở nghĩa trang liệt sĩ Trường Sơn. Tất cả 10 thành viên trong đoàn cùng đứng thắp nhang.

Trước hơn 10.000 anh linh liệt sĩ, ông Chín Ngừng khấn những lời tâm huyết báo cáo về dự án phủ xanh cây cao su Việt ở Lào, đất nước mà nhiều liệt sĩ đang yên nghỉ ở đây đã từng tình nguyện chiến đấu và hy sinh anh dũng.

Ông cũng xin anh linh liệt sĩ phù hộ ngành cao su Việt Nam hoàn thành tốt nhiệm vụ này, một nhiệm vụ lớn lao góp phần gắn kết thêm tình hữu nghị hai quốc gia và đem lại lợi ích bền vững trên mảnh đất Nam Lào mà nhiều liệt sĩ đã từng chiến đấu và đổ máu để có được ngày hôm nay.

Gần 20 năm đã trôi qua, ông Ngô Quyền - thành viên trẻ nhất trong đoàn ngày ấy - vẫn rất xúc động khi hồi tưởng kỷ niệm đặc biệt không thể nào quên này. Ông trải lòng mình đã ứa nước mắt khi lặng nhìn những tấm bia mộ chiến sĩ còn khuyết danh.

Họ đều hy sinh khi còn trẻ quá. Và ông lại nghĩ đến trách nhiệm của mình cùng anh em trong đoàn sau bao máu xương chiến sĩ để có được hòa bình cho người sau tiếp bước đi ươm màu xanh cao su…

Ngày hôm ấy đoàn qua đến Lào, lại tiếp tục thắp nhang ở các đài tưởng niệm liệt sĩ Việt Nam. Sau đó ông Chín Ngừng cùng anh em nhanh chóng bắt tay vào việc để đẩy nhanh tiến độ dự án.

"Chúng tôi quyết định vừa làm vừa hoàn thành các thủ tục, bởi nếu chờ đợi thì phải mất thêm hơn một năm nữa", ông Chín Ngừng kể ban đầu cũng có những ý kiến băn khoăn về việc "đi tắt" nhưng kết quả cho thấy đã đúng.

Họ tiết kiệm được thời gian, chi phí và rất nhiều yếu tố khác, trong khi lại sớm tập hợp được lực lượng lao động là người dân Lào. Từ bộ khung ban đầu của đoàn 10 người, Công ty cổ phần Cao su Việt Lào nhanh chóng được thành lập.

Những bước tiến nhanh

Ngày 15-7-2005, công ty tổ chức lễ khởi công và ra mắt hoạt động ở huyện Bachiang, tỉnh Champasak.

Lãnh đạo Tổng công ty Cao su Việt Nam qua dự lễ đã phát biểu tầm nhìn chiến lược: "Việc đầu đầu tư trồng cao su sang Lào thể hiện tầm nhìn chiến lược của tổng công ty.

Hy vọng đây sẽ là điểm sáng trong chương trình hợp tác phát triển kinh tế của hai nước Việt - Lào hiện nay và trong những năm tới"…

Ông Chín Ngừng có niềm tin anh linh liệt sĩ phù hộ và thực tế có nhiều thuận lợi diễn ra hơn cả mong đợi.

Các cấp chính quyền Lào rất ủng hộ dự án phát triển cây cao su Việt Nam để đem lại việc làm và lợi ích kinh tế cho địa phương mình.

Tỉnh trưởng Champasak khi ấy thỉnh thoảng còn gọi ông: "Anh Chín ơi, anh có gặp gì khó khăn không, anh có cần tôi giúp gì không?".

Ông Chín Ngừng rất xúc động hiểu đó là những lời tâm huyết, chân thật như anh em, mong mình được việc mà không kèm theo điều kiện gì.

Trong khi đó một số cán bộ địa phương ở Lào cũng đi đầu trong việc giao đất để làm gương cho người dân làm theo. Còn các già làng, già bản cũng chân chất hỏi họ có thể giúp đỡ được gì…

Ông Lê Minh Châu, nguyên phó tổng giám đốc Tập đoàn công nghiệp Cao su Việt Nam, vẫn chưa quên một trong những vấn đề lớn phải vượt qua của dự án ở Lào là đền bù và nhận đất đai từ người dân để tiến hành trồng cây.

Thời điểm đó cũng có doanh nghiệp từ nước khác sang mua đất người dân Lào để trồng cao su. "Họ mua đất chỗ này chỗ kia, loang lổ như da beo và trả tiền cao hơn một chút làm cho người dân lầm tưởng.

Tuy nhiên về sau dân hiểu dự án Việt Nam đầu tư bài bản hơn. Mình đầu tư trồng cây xong tươi tốt mới giao lại cho dân, rồi tận tình hướng dẫn kỹ thuật chăm sóc, tạo công ăn việc làm ổn định, giá thu mua mủ cũng cao hơn, kèm theo đó là đầu tư hạ tầng đầy đủ để bà con có điều kiện sống tốt hơn…", ông Năm Châu kể.

Nhiều năm nhắc nhớ lại, các ông Năm Châu, Chín Ngừng, Ngô Quyền đều cho rằng ngoài những nỗ lực của họ còn có lý do rất lớn là xuất phát từ tấm lòng người dân Lào quý mến Việt Nam và nghe nói tới Bác Hồ là họ đặc biệt quý trọng.

"Ban đầu chúng tôi cũng lo lắng về nhân lực lao động. Dự án cần 3.000 người, lại phải làm nhanh. Vậy mà chỉ vài ngày người dân Lào đã vui vẻ kéo đến đủ con số này, thậm chí có lúc lên đến 4.000 người, kể cả từ các địa phương khác cũng kéo đến xin làm", ông Chín Ngừng xúc động kể về một ấn tượng khó quên với người dân Lào.

Đặc biệt ông còn nhớ người Lào ở vùng rừng núi có nếp sống du canh du cư, gặp được đất đẹp bà con thường đến để ở và tự trồng tỉa cho riêng mình.

Ban đầu anh em công ty cũng sợ điều này lặp lại trên đất dự án cao su đã được san ủi nhưng điều đó không hề xảy ra.

"Các công ty của nước khác cũng đến mua đất làm dự án, mình ít tiền hơn nhưng vẫn được người dân Lào ủng hộ. Một điều rất xúc động", ông Chín Ngừng tâm sự…

Ngay trong năm 2005, những cây cao su Việt Nam đầu tiên đã được trồng xuống đất đỏ huyện Bachiang, tỉnh Champasak. Chính bí thư Tỉnh ủy, tỉnh trưởng Champasak và Thủ tướng Lào Bouasone Bouphavanh khi ấy đã tận tay ươm màu xanh cây cao Việt trên đất nước mình.

19 năm nhắc lại bước phát triển này, ông Chín Ngừng kể họ đã gặp được những sự thuận lợi lớn lao mà ông tin rằng có được sự phù hộ của anh linh các liệt sĩ Việt Nam đã hy sinh trên đất nước Lào.

"Để đẩy nhanh tiến độ chúng tôi quyết định phải trồng luôn vào mùa nắng rất ít mưa ở Lào, vậy mà sau đó trời lại đổ mưa liên tục cho cây tươi tốt", ông Chín Ngừng kể chính quyền và người dân bên đó cũng ngạc nhiên nói ông trời ủng hộ cây cao su Việt Nam.

Chỉ trong thời gian ngắn có ba năm mà ông Chín Ngừng và anh em Công ty cổ phần Cao su Việt Lào đã trồng được gần 10.000ha, trong khi chỉ tiêu tổng công ty giao là 5-6 năm. Họ đã lập được kỷ lục toàn ngành cao su Việt Nam trong điều kiện còn nhiều khó khăn, thiếu thốn…

Và họ đã làm điều ấy như thế nào?

---------------------------

Dũng cảm bỏ kỹ thuật truyền thống từ thời Pháp thuộc, một phương pháp trồng cao su mới được thực hiện ngay trên đất Lào đã đem lại hiệu quả rất cao như thời gian trồng nhanh hơn, lượng cây sống cao hơn, giảm hẳn chi phí.

Kỳ tới: Thần tốc “chiến dịch” phủ xanh cao su trên nước bạn

Kỳ tích cao su Việt Nam trên nước bạn Lào - Kỳ 1: Đoàn 904 và những người tiên phong

Tròn 20 năm đã trôi qua, nhiều chứng nhân trong cuộc vẫn xúc động và tràn đầy tự hào khi nhắc nhớ lần đầu tiên cây cao su Việt Nam xuất ngoại, trồng xanh tươi trên đất nước bạn Lào.