Logo của một dự án lái xe sinh thái tại châu Âu, năm 2006-2008 - Nguồn: ecodrive.org

Kỹ thuật lái xe sinh thái không những làm giảm mức tiêu thụ nhiên liệu mà còn giúp giảm hao mòn xe và bảo vệ môi trường.

Tiết kiệm từ 10 - 15%

Lái xe sinh thái (Ecological driving, Eco-driving) được thực hiện rộng rãi trên thế giới trong khoảng 15 năm gần đây. Nó tập trung vào các cách thức vận hành ôtô, gồm cả bảo dưỡng và lập kế hoạch chuyến đi, sao cho tiết kiệm nhiên liệu. Do vậy, nó còn được gọi là lái xe tiết kiệm, lái xe thông minh hay phong cách lái xe mới.

Tại nước ta, từ năm 2007, đã có một số dự án nghiên cứu và đào tạo lái xe sinh thái cho tài xế. Theo PGS.TS Nguyễn Hoàng Vũ, Học viện Kỹ thuật quân sự, nhiên liệu tiêu thụ trên xe tải chở rác của Công ty Môi trường đô thị Hà Nội, sau khi áp dụng lái xe sinh thái, giảm ở các mức 10,75% (đi thu gom), 12,62% (chở đi) và 14,5% (chạy không quay về) so với trước đó.

Mức tiết kiệm đối với các loại xe hơi chạy xăng trên thế giới trung bình là 10%.

Ngoài tiết kiệm nhiên liệu, lái xe sinh thái còn mang lại nhiều lợi ích khác như bảo vệ môi trường (do giảm khí thải, tiếng ồn), giảm chi phí bảo dưỡng và sửa chữa (do giảm hao mòn), giảm áp lực tâm lý với lái xe, tạo sự thoải mái cho hành khách và an toàn hơn (do xe chạy êm dịu hơn).

Kỹ thuật lái xe sinh thái

Có những cách phân chia kỹ năng khác nhau trong kỹ thuật lái xe sinh thái, ở các nước khác nhau, nhưng đều tập trung vào một số yêu cầu cơ bản, theo Sổ tay chính thức Lý thuyết cơ bản về lái xe (Singapore):

(1) Không để động cơ chạy không tải

- Tắt máy khi xe đứng yên, trừ trường hợp vì điều kiện giao thông;

- Không cần làm nóng động cơ trước khi khởi hành.

(2) Bảo dưỡng xe thường xuyên

- Xe được bảo dưỡng tốt sẽ tiết kiệm nhiên liệu hơn và thải ra ít ô nhiễm hơn;

- Kiểm tra áp suất lốp xe ít nhất mỗi tháng một lần. Lốp xe đủ căng giúp giảm lực cản, từ đó tiết kiệm nhiên liệu và giảm ô nhiễm;

- Tránh quá tải. Chở quá tải làm tăng mức tiêu thụ nhiên liệu. Những vật dụng nặng nên bỏ ra khỏi xe khi không cần thiết.

(3) Lái xe êm dịu

- Tránh ép ga bằng cách sử dụng đúng số. Lái xe đúng cách sẽ tăng hiệu quả nhiên liệu và giảm khí thải;

- Lái xe ở tốc độ ổn định, tránh tăng tốc không cần thiết và tránh phanh càng nhiều càng tốt;

- Giữ khoảng cách an toàn với xe phía trước để tránh phanh vào phút cuối và giữ đà chuyển động của xe.

(4) Giảm thiểu sử dụng điều hòa

Tránh đặt nhiệt độ điều hòa trên xe quá thấp, thay vào đó hãy tăng tốc độ quạt để đạt được hiệu quả nhiên liệu cao hơn và giảm khí thải.

(5) Lập kế hoạch chuyến đi

Lập kế hoạch kỹ càng trước khi khởi hành để tránh bị ùn tắc giao thông hoặc lạc đường, giúp tiết kiệm cả thời gian và nhiên liệu, cũng như giảm lượng khí thải.

Biển báo NGỪNG CHẠY KHÔNG TẢI - Nếu bạn dừng hơn 10 giây HÃY TẮT MÁY (Oregon, Hoa Kỳ) - Nguồn: medfordenergy.org

Đào tạo từ đầu để hình thành thói quen tốt

Có thể thấy, các kỹ thuật lái xe sinh thái đều không phức tạp hay đòi hỏi điều kiện đặc biệt gì để thực hiện. Tuy nhiên, hành vi lái xe sai, một khi đã thành thói quen thì rất khó sửa chữa và thay đổi, cho dù là được đào tạo lại. Nó đòi hỏi một sự nỗ lực cao và không ít chi phí từ phía tài xế cũng như doanh nghiệp vận tải.

Trong khi đó, nếu bắt đầu ngay từ khi học lái xe, từ những bài học và thao tác đầu tiên, trong cả lý thuyết và thực hành, thì lại rất thuận lợi. Mặt khác, các chương trình đào tạo lái xe ô tô hiện nay đều có đầy đủ các nội dung tương ứng với lái xe sinh thái, nên chỉ cần có chút bổ sung là thực hiện được.

Về học phí thì có thể phát sinh không đáng kể hoặc thậm chí là không phát sinh, bởi luyện tập lái xe sinh thái cũng giúp giảm lượng nhiên liệu tập lái xe.

Đồng thời, được học và thực hành lái xe sinh thái ngay từ đầu còn góp phần giúp tài xế tương lai hình thành phong cách lái xe an toàn, văn hóa giao thông và ý thức bảo vệ môi trường tốt hơn.

Tuy nhiên, đáng tiếc là dù đã chứng minh hiệu quả từ năm 2007 và được áp dụng rộng rãi trên thế giới, đến nay, chưa một chương trình đào tạo lái xe nào ở nước ta có nội dung lái xe sinh thái, dù chỉ là giới thiệu khái niệm.

Các khóa đào tạo lái xe sinh thái tại Việt Nam cũng đều hầu như nằm trong phạm vi chương trình, dự án, do vậy chỉ đến được với một số ít tài xế. Trong khi, nếu đưa vào chương trình đào tạo thì mọi học viên lái xe trên toàn quốc đều sẽ được đào tạo. Chi phí không tốn mà hiệu quả kinh tế, xã hội, môi trường lại lớn hơn rất nhiều.

Mặt khác, khi càng có nhiều người cùng lái xe sinh thái sẽ dần tạo nên tâm lý xã hội đúng đắn, góp phần hình thành văn hóa giao thông.

Xe máy cũng cần đào tạo lái xe sinh thái

Ở các nước Âu, Mỹ, lái xe sinh thái chỉ tập trung vào ô tô, vì lượng xe máy (mô tô) rất ít. Nhưng Việt Nam thì ngược lại, hàng chục triệu xe máy thải ra một lượng khí ô nhiễm khổng lồ hằng ngày. Nên đào tạo lái xe sinh thái phải thực hiện cho cả ô tô lẫn xe máy.

Các kỹ thuật lái xe sinh thái nêu trên hoàn toàn áp dụng được cho xe máy và thậm chí còn dễ dàng hơn so với ô tô. Hiệu quả mang lại có lẽ cũng không hề kém.

Chỉ cần tất cả xe máy khi dừng đèn đỏ đều tắt máy khi thời gian lớn hơn 15 giây, như mục tiêu của chiến dịch Giờ Trái đất, là đã tiết kiệm được một số tiền và một lượng khí thải khổng lồ.