Các đại biểu dâng hương tại tượng đài Đoàn tàu không số anh hùng trước lễ kỷ niệm - Ảnh: MINH PHƯỢNG

Ngày 23-10-1961, Bộ Quốc phòng ra quyết định thành lập đoàn vận tải quân sự 759, tiền thân của lữ đoàn 125 hiện nay, với nhiệm vụ mở đường chiến lược trên Biển Đông, vận chuyển vũ khí, phương tiện, trang bị kỹ thuật và cán bộ chi viện cho chiến trường miền Nam, những nơi mà tuyến đường bộ chưa thể vươn tới.

Ngay sau khi được thành lập, đoàn đã nhanh chóng sắp xếp biên chế lực lượng, tổ chức trinh sát thăm dò luồng lạch, bến bãi…

Ngày 10-4-1962, chiếc thuyền vỏ gỗ gắn máy cùng bảy thủy thủ rời bến Nhật Lệ (tỉnh Quảng Bình) tiến về phía Nam. Sau tám ngày đêm, tàu cập bến Vàm Lũng (tỉnh Cà Mau), sau đó trở về miền Bắc an toàn.

Kể từ đó, Quân ủy trung ương ra nghị quyết về vận tải đường biển chi viện cho chiến trường miền Nam.

Đêm 11-10-1962, tàu vỏ gỗ mang mật danh “Phương Đông 1” chở hơn 30 tấn vũ khí đầu tiên rời bến Nghiêng (Đồ Sơn, Hải Phòng) đi Cà Mau. Tàu cập bến sau chín ngày trên biển, đánh dấu sự kiện quan trọng: Tuyến vận tải chiến lược trên biển đã được mở.

Đầu năm 1964, Quân ủy trung ương giao nhiệm vụ vận chuyển bằng đường biển cho quân chủng hải quân, đồng thời quyết định đổi phiên hiệu Đoàn 759 thành Đoàn 125 mang mật danh “Đoàn tàu không số”.

Từ 1961-1975, lữ đoàn đã huy động được hàng trăm lượt tàu, chở hơn 28.000 lượt cán bộ chiến sĩ, hơn 97.000 tấn vũ khí, hàng hóa vào đến các tỉnh Quảng Ngãi, Bình Định, Phú Yên, Khánh Hòa, Bà Rịa - Vũng Tàu, Bến Tre, Trà Vinh, Cà Mau… trực tiếp chiến đấu với 30 lần tàu chiến, 1.200 lượt máy bay địch, khắc phục rà phá 4.000 quả thủy lôi, bắn rơi 5 máy bay, bắn chìm và bắn hỏng 5 tàu chiến, bắt 42 tù binh, kịp thời chi viện cho chiến trường miền Nam.

Chuẩn đô đốc Ngô Sỹ Quyết, phó tư lệnh quân chủng hải quân, gắn huân chương lên quân kỳ quyết thắng của lữ đoàn 125 - Ảnh: MINH PHƯỢNG

Trong sự kiện 14-3-1988 bảo vệ chủ quyền quần đảo Trường Sa, cán bộ chiến sĩ của lữ đoàn 125 trên các tàu HQ505, HQ604, HQ605 đã trực tiếp chiến đấu, hi sinh bảo vệ chủ quyền…

Sau 55 năm thành lập và trưởng thành, lữ đoàn 125 đã được hai lần tuyên dương Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân, 6 huân chương quân công, 12 huân chương chiến công, 12 tập thể và 21 cá nhân được tuyên dương Anh hùng lực lượng vũ trang nhân dân.

Dịp này, lữ đoàn 125 được tặng thưởng Huân chương Bảo vệ Tổ quốc hạng nhì.