Một số thành viên của nhóm Ký họa đô thị Hà Nội trong một lần đi vẽ biệt thự Pháp cổ ở Hà Nội - Ảnh: PHẠM THU HƯƠNG

Phố Hàng Vải một chiều chủ nhật đầy nắng, một nhóm người ngồi bệt trên bậc thềm nhà nhỏ xíu bị kẹt giữa tường nhà và hàng xe máy dựng trên vỉa hè.

Tất cả chẳng ai mảy may bận tâm tới sự bất tiện bởi chỗ ngồi chật chội, chỉ say sưa thu hết những xinh xắn của con phố bán thứ sản phẩm rất đặc biệt như tre nứa, cán cờ, điếu cày... vào bức ký họa. Góc phố Hàng Vải với những cửa hiệu bán tre nứa dần dần hiển hiện trong tranh, mỗi tranh mỗi vẻ yêu thương.

Một chiều chủ nhật khác, vỉa hè của vườn hoa Lênin với từng nhóm vài ba người tụ lại, ôm giấy bút vẽ cột cờ Hà Nội ở bên kia đường.

Lại một chiều khác, một khu tập thể cũ lặng lẽ thường ngày bỗng trở nên rộn ràng hơn với các cư dân ở đây khi một nhóm già trẻ gái trai đến vẽ khu nhà, cái cầu thang hay những chiếc "chuồng cọp", những dây phơi áo quần mà thường ngày họ nghĩ là cũ kỹ, nhếch nhác và xấu xí.

Họ thay nhau "Á, ố..." khi nhìn thấy căn nhà mình ở, mảnh sân mình bán mua, phơi phóng, con mình chơi đùa... bỗng trở nên đẹp lạ lùng trong những bức ký họa.

Vẽ lên nón - Ảnh: PHẠM THU HƯƠNG

Lưu giữ vẻ đẹp của thành phố

Trong nhiều buổi vẽ ký họa ấy, người ta còn thấy những phụ nữ bụng bầu sắp sinh vẫn vừa phục vụ cho con gái nhỏ chỉ 4 tuổi ngồi vẽ thành phố, vừa thỏa thuê thả tình yêu với những di sản đô thị vào bức vẽ của mình; hay những cha con, vợ chồng, anh chị em trong một nhà cũng say mê vẽ.

Dường như hơn 3 năm qua, hình ảnh một nhóm vẽ ký họa đủ mọi lứa tuổi lang thang khắp các ngõ ngách cổ kính của Hà Nội để vẽ lại những đẹp xinh ẩn giấu của thành phố này đã trở thành một phần vẻ đẹp của phố phường Hà Nội.

Từ những người lưu giữ vẻ đẹp của thành phố qua các bức ký họa, họ trở thành một phần của chính vẻ đẹp của Hà Nội.

Đây chính là nhóm Ký họa đô thị Hà Nội (Urban Sketchers Hanoi), nhóm ký họa vừa được vinh danh tại lễ trao Giải thưởng Bùi Xuân Phái hạng mục Việc làm - Vì tình yêu Hà Nội với cuốn sách Tập thể cũ Hà Nội - Ký họa và hồi ức (NXB Hội Nhà Văn, 2018).

Đây là cuốn sách giới thiệu những bức ký họa về các khu tập thể ở Hà Nội của các thành viên trong nhóm và những hồi ức nhỏ xinh của chính những cư dân Hà Nội từng sống trong các khu tập thể.

Những bức ký họa khu tập thể Hà Nội trong cuốn sách này chỉ là một phần nhỏ trong hàng ngàn bức ký họa mà nhóm đã vẽ về thành phố mà họ sống và yêu suốt hơn 3 năm qua, kể từ khi được thành lập vào tháng 9-2016.

Vẽ trong các khu tập thể cũ - Ảnh: PHẠM THU HƯƠNG

Cấy tình yêu di sản vào cộng đồng

Không giống như các nhóm hội họa khác chỉ thu hút được người trong giới, nhóm Ký họa đô thị Hà Nội đã lan tỏa mạnh mẽ vào cộng đồng khi thu hút được cả dân "ngoại đạo" như nhân viên văn phòng, các cụ già về hưu chưa một lần cầm bút vẽ trước đó; những em bé chỉ 4-5 tuổi và cả những bạn bè ngoại quốc đang làm việc tại Hà Nội hoặc chỉ có kỳ du lịch ngắn tại thủ đô...

KTS Trần Thị Thanh Thủy - thành viên sáng lập nhóm, hiện đang là giảng viên tại Trường đại học Kiến trúc Hà Nội - cho biết nhiều gia đình tham gia với đầy đủ các thành viên và đã xếp lịch đi vẽ cuối tuần với nhóm như lịch sinh hoạt định kỳ của gia đình.

Điều khiến chị Thủy và các thành viên lớn tuổi trong nhóm hài lòng nhất về nhóm của mình là đã "dụ dỗ" được các em nhỏ tham gia một cách say mê.

Bởi mỗi buổi đi trực họa ở các khu tập thể, những góc phố cũ, những nếp nhà cổ đơn sơ... chính là buổi học quý giá và hiệu quả mà họ mang đến cho các em nhỏ để gieo vào lòng các em tình yêu với di sản, với những vẻ đẹp của thành phố mà các em sống.

Những buổi đi vẽ trên phố phường, hàng ngàn bức họa về Hà Nội, các triển lãm được tổ chức hằng năm, những cuốn sách được phát hành cũng chính là cách để nhóm tôn vinh di sản, đưa di sản đến gần hơn với cộng đồng, níu đôi mắt của người dân thành phố vào những vẻ đẹp của di sản đô thị mà thường ngày mọi người vẫn vội vã bước qua.

Ngoài các buổi đi vẽ cuối tuần tại những công trình cổ, di tích lịch sử, góc phố đặc trưng của Hà Nội, thỉnh thoảng nhóm còn tổ chức những chuyến đi vẽ các làng cổ ở ngoại thành Hà Nội và các tỉnh lân cận, thậm chí là các chuyến vẽ thành phố di sản xa xôi như Hội An, Đà Lạt.

Sau cuốn Tập thể cũ Hà Nội - Ký họa và hồi ức, lại thêm một cuốn sách khác của nhóm chuẩn bị ra mắt - cuốn Phố cổ Hà Nội - Ký họa và hồi ức. Cuốn sách là kết quả của hơn 3 năm nhóm miệt mài vẽ phố cổ Hà Nội.

Một số ảnh của nhóm Ký họa đô thị Hà Nội - Ảnh: PHẠM THU HƯƠNG

Con đường gốm sứ thắm tình yêu Hà Nội

TT - Màu xám xịt nhếch nhác của bờ tường dọc đường đê sông Hồng đang dần biến mất, nhường chỗ cho những màu sắc, họa tiết, hình ảnh nghệ thuật.