Bộ trưởng Bộ công thương Trần Tuấn Anh (bìa phải) và bà Cecilia Malmström Cao ủy về thương mại của EU tại lễ ký kết Hiệp định thương mại đầu tư (EVFTA) - Ảnh: NGUYỄN KHÁNH

Tại buổi họp báo ngay sau lễ ký kết, Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh nhấn mạnh chủ trương khi VN đàm phán hai hiệp định trên là người dân, doanh nghiệp phải được hưởng lợi.

"Tuyến cao tốc" nối VN - EU

Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc cho biết tại hội nghị các nhà lãnh đạo G20, ông đã gặp chủ tịch EU và nhấn mạnh ngày 30-6 là ngày lịch sử trong quan hệ VN - EU. Ông khẳng định tin tưởng hai hiệp định EVFTA, IPA khi có hiệu lực sẽ mang lại lợi ích to lớn cho người dân, doanh nghiệp hai bên.

Thủ tướng tin tưởng hai hiệp định như hai tuyến cao tốc quy mô lớn, hiện đại nối gần quan hệ giữa EU và VN, từ đây người dân hai bên dễ dàng hợp tác, giao lưu, các doanh nghiệp hai bên có thể tiếp cận thị trường của nhau thuận lợi.

Thủ tướng nhấn mạnh việc ký các hiệp định mới chỉ là bước khởi đầu. VN đã ban hành một chương trình quốc gia để thực thi hai hiệp định và sẽ thực thi nghiêm túc đầy đủ các cam kết.

Theo Bộ Công thương, ngay khi EVFTA có hiệu lực, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu đối với khoảng 85,6% số dòng thuế, tương đương 70,3% kim ngạch xuất khẩu của VN sang EU. Sau 7 năm, EU sẽ xóa bỏ thuế nhập khẩu với 99,7% kim ngạch xuất khẩu của VN.

Đổi lại, VN cam kết sẽ xóa bỏ thuế quan cho hàng xuất khẩu từ EU ngay khi hiệp định có hiệu lực với 48,5% số dòng thuế, chiếm 64,5% kim ngạch nhập khẩu. Và sau 7 năm hiệp định có hiệu lực, 97,1% kim ngạch xuất khẩu từ EU được VN xóa bỏ thuế nhập khẩu...

Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh cho biết EVFTA là hiệp định thế hệ mới yêu cầu cao và có tính toàn diện trong cả lĩnh vực truyền thống, phi truyền thống, có những vấn đề rất mới như mua sắm chính phủ, hay vấn đề sở hữu trí tuệ, bảo hộ quyền tác giả.

Để khai thác tốt cơ hội từ EVFTA và IPA, ông Trần Tuấn Anh cho rằng doanh nghiệp cần tập trung các vấn đề chủ động nắm bắt toàn diện nội dung hiệp định. Ông cho rằng doanh nghiệp Việt sẽ phải đối mặt với nhiều tranh chấp thương mại, đầu tư. Vì vậy, cơ chế xử lý tranh chấp cũng là những nội dung Chính phủ quan tâm, đã lên kế hoạch cùng với doanh nghiệp để bảo vệ quyền lợi chính đáng.

Ngoài ra, ông Trần Tuấn Anh nhấn mạnh ý nghĩa hiệp định này giúp VN có động lực tiếp tục tái cơ cấu nền kinh tế, nâng cao năng lực cạnh tranh. Quan trọng hơn là sự hợp tác công nghệ hai bên, thuận lợi cho VN trong phát triển những ngành quan trọng, giúp VN tiếp tục xây dựng chiến lược phát triển kinh tế đa phương hóa, đa dạng hóa, hướng tới xây dựng nền kinh tế tự chủ trong bối cảnh trỗi dậy nền kinh tế bảo hộ.

Nhà đầu tư được di chuyển nguồn vốn, tài sản

Về cam kết mở cửa thị trường mua sắm công trong EVFTA, ông Trần Tuấn Anh khẳng định đây không phải lần đầu trong đàm phán Hiệp định thương mại tự do (FTA) đề cập tới nội dung này. Trong CPTPP có cả một chương đề cập mua sắm công. 

"Vì vậy, VN đã có kinh nghiệm... Quan điểm của Chính phủ là tiếp tục cải cách để mở cửa nền kinh tế, hội nhập sâu rộng với thế giới" - ông Trần Tuấn Anh nói và khẳng định mở cửa thị trường mua sắm công cũng chính là chủ trương tiếp tục cải cách về thể chế, pháp luật nhằm mang lại sự cạnh tranh cao hơn trong hội nhập.

Theo bà Cecilia Malmström - cao ủy thương mại EU, cơ hội hai hiệp định mang lại nhiều điều, nhưng đây không phải con đường dễ dàng. Các quy định cần điều chỉnh để giảm tệ quan liêu, hành chính tập trung, giúp doanh nghiệp nhỏ và vừa tại VN có thể tận dụng cơ hội từ các hiệp định mang lại.

Bà Cecilia Malmström cũng cho biết với các quy định trong EVFTA, IPA, các vấn đề an ninh, môi trường, lao động... cũng được hai bên nghiên cứu để hợp tác. Các hiệp định này sẽ mang lại sự hợp tác của cả người dân hai bên chứ không dừng ở cấp chính phủ.

Về IPA, theo cao ủy thương mại EU, sẽ hình thành cơ chế thành lập tòa án giải quyết các mâu thuẫn về đầu tư.

Không thể phân biệt đối xử

Theo ông Vũ Đại Thắng - thứ trưởng Bộ Kế hoạch và đầu tư, IPA là hiệp định bảo hộ đầu tư, bảo đảm cho các nhà đầu tư được phép di chuyển nguồn vốn, tài sản của mình sau khi thực hiện dự án đầu tư. 

Cụ thể, có những tiêu chí rất rõ cho các hành vi Nhà nước không thể áp dụng phân biệt đối xử với nhà đầu tư nước ngoài. Và có bổ sung các quy định nhằm miễn trừ cho Nhà nước trong các lĩnh vực có ảnh hưởng đến phát triển bền vững như môi trường, phát triển cộng đồng, đạo đức, văn hóa xã hội.

Về vấn đề VN đã sẵn sàng trong đối phó với các vụ kiện của nhà đầu tư nước ngoài, ông Thắng nói VN đã có hơn 30 năm thu hút đầu tư FDI, đã ký hơn 60 hiệp định bảo hộ đầu tư với các quốc gia. Chính phủ đã từ bỏ việc miễn trừ tố tụng quốc gia, do vậy chúng ta sẵn sàng đối mặt với các vụ kiện. Nhiệm vụ của cơ quan chính phủ là việc nhanh chóng hoàn thiện các thể chế chính sách, đặc biệt pháp luật về đầu tư kinh doanh...

TTO - Chiều 30-6 tại Văn phòng Chính phủ, đại diện Việt Nam và Liên minh châu Âu (EU) chính thức ký hai hiệp định gồm Hiệp định thương mại đầu tư (EVFTA) và Hiệp định bảo hộ đầu tư (IPA). Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chứng kiến lễ ký kết.