Đất giao cho Công ty Long Sơn đã nhiều lần xảy ra tranh chấp, xô xát với người dân. Đỉnh điểm là vụ án làm 3 người chết, 13 người bị thương - Ảnh: TR.TÂN

Theo đó, công ty được cho thuê đất khi thiếu năng lực tài chính, chuyên môn. Tự ý tổ chức giải phóng mặt bằng không đúng chức năng, thẩm quyền dẫn đến xung đột với người dân mà đỉnh điểm là vụ làm 3 người chết, 13 người bị thương.

Tự cưỡng chế đất trái luật

Dự án Công ty Long Sơn (Long Sơn) được tỉnh cho thuê 1.079ha đất lâm nghiệp và đất rừng vào ngày 2-1-2008, trong đó khoanh nuôi quản lý, bảo vệ rừng 507,7ha rừng tự nhiên và trồng mới 571ha cây trồng các loại. Trên diện tích 1.079ha đã giao có 229 hộ lấn chiếm với diện tích gần 724,3ha. 

Đến tháng 6-2017, UBND tỉnh Đắk Nông đã thu hồi gần 752ha/1.079ha đã cho thuê, hơn 304ha còn lại doanh nghiệp tiếp tục quản lý, sử dụng.

Thanh tra tỉnh Đắk Nông đánh giá sau khi tách tỉnh năm 2004, chủ trương cho doanh nghiệp cho thuê đất để thực hiện dự án khoanh nuôi, phát triển rừng, trồng cao su... để phát triển kinh tế địa phương là hoàn toàn đúng đắn nhưng lại để xảy ra nhiều tranh chấp, khiếu kiện vượt cấp. 

Các ngành chức năng địa phương đã tổ chức nhiều cuộc họp, đối thoại nhiều bên để tìm giải pháp. 

Tuy nhiên, Long Sơn chỉ đồng ý hỗ trợ 3-5 triệu đồng/ha để di dời, trong khi người dân yêu cầu bồi thường tái định cư, định canh mới trả đất. Giữa Long Sơn và người dân thường xuyên mâu thuẫn, tố cáo lẫn nhau gay gắt.

Theo báo cáo của Công an huyện Tuy Đức, từ năm 2008 đến nay trên vùng dự án đã xảy ra 7 vụ án hình sự (gây thương tích, giết người, hủy hoại tài sản, chống người thi hành công vụ), trong đó có vụ án chấn động ngày 23-10-2016 khiến 3 người chết, 13 người bị thương. 

Trước tình hình này, UBND tỉnh Đắk Nông đã yêu cầu Công an tỉnh, UBND huyện Tuy Đức tăng cường lực lượng, đảm bảo an ninh trật tự tại "điểm nóng" này.

Theo Thanh tra tỉnh, nguyên nhân của tình trạng này là do công ty lập dự án không chính xác về năng lực điều hành, tổ chức lao động, năng lực tài chính. Doanh nghiệp lập dự án với tổng mức đầu tư không đúng thực tế tình hình tài chính của công ty. 

Quá trình quản lý dự án, công ty để mất gần 184ha rừng tự nhiên, sử dụng 231/265ha đất từ nguồn gốc rừng bị hủy hoại sai quy hoạch đã được phê duyệt, trái mục đích sử dụng.

Do không đảm bảo nguồn lực tài chính và nhân lực nên để xảy ra tình trạng lấn chiếm diện tích lớn không xử lý được dẫn đến phát sinh khiếu kiện, tố cáo. 

Để giành đất, công ty đã tự ý tổ chức thực hiện giải phóng mặt bằng không đúng chức năng, thẩm quyền dẫn đến xung đột với người dân mà đỉnh điểm là vụ làm 3 người chết, 13 người bị thương.

Đề nghị xử lý hình sự

Liên quan đến các sai phạm này của Long Sơn, Thanh tra tỉnh cho rằng có sự chủ quan, thiếu trách nhiệm của những người đứng đầu, lãnh đạo ở các sở, ngành liên quan. Trách nhiệm cụ thể thuộc về các sở NN&PTNT, Tài nguyên - môi trường, Kế hoạch - đầu tư...

Từ kết quả trên, Thanh tra tỉnh kiến nghị UBND tỉnh chỉ đạo Sở NN&PTNT tính giá trị thiệt hại về rừng đã bị phá, lấn chiếm để buộc Long Sơn phải bồi thường. 

Liên quan đến các sai phạm của các sở, ngành, địa phương, Thanh tra tỉnh đề nghị xử lý trách nhiệm cá nhân, tập thể ở từng giai đoạn theo kết luận thanh tra.

Kết luận thanh tra cũng khẳng định hành vi sử dụng đất không đúng quy hoạch đã được duyệt, sai mục đích sử dụng trên diện tích hơn 231ha đất có nguồn gốc rừng bị hủy hoại của công ty là vi phạm pháp luật nghiêm trọng. 

Vì vậy đề nghị tỉnh chỉ đạo chuyển hồ sơ sang cơ quan điều tra để xử lý hình sự đối với đại diện theo pháp luật của Công ty Long Sơn từ 2008 đến nay, gồm: ông Nguyễn Văn Thành và bà Nguyễn Thị Hồng Tươi (vợ bị án Nghiêm Thiên Xuân Sửu, nguyên phó giám đốc công ty).

TTO - Ngày 12-7, TAND Cấp cao tại TP.HCM đã mở phiên tòa phúc thẩm vụ nổ súng làm 3 bảo vệ Công ty TNHH thương mại và đầu tư Long Sơn thiệt mạng xảy ra tại tiểu khu 1535 xã Quảng Trực, huyện Tuy Đức, Đắk Nông.