Thủ tướng Anh hẳn mong có phép mầu Giáng sinh mới đưa được thỏa thuận vượt qua cửa ải Quốc hội - Ảnh: Reuters

Cuộc "ly hôn" giữa Anh với Liên minh châu Âu (EU) không hề đơn giản. Thủ tướng đang rơi vào thế kẹt. Nguyên nhân hoãn biểu quyết về thỏa thuận Brexit chủ yếu do các nghị sĩ Anh phản đối gay gắt giải pháp không thiết lập biên giới giữa Bắc Ireland thuộc Anh và Cộng hòa Ireland.

Châu Âu không đàm phán lại

Nhiều ý kiến trong Quốc hội Anh kêu gọi đàm phán lại thỏa thuận Brexit. Bà May cũng muốn thảo luận thêm với những người đồng cấp EU. Song người phát ngôn Ủy ban châu Âu thẳng thừng tuyên bố thỏa thuận Brexit giữa EU và Anh đã nhất trí hôm 25-11 là "thỏa thuận tốt nhất và duy nhất có thể đạt được".

Chủ tịch Hội đồng châu Âu Donald Tusk thông báo rằng hội nghị cấp cao tại Brussels (Bỉ) ngày 13 và 14-12 sẽ bàn đến vấn đề Brexit. Tuy nhiên, ông khẳng định: "Chúng tôi sẽ không đàm phán lại thỏa thuận Brexit... nhưng chúng tôi sẵn sàng thảo luận cách thức thúc đẩy Anh phê chuẩn thỏa thuận".

Sau hội nghị, Thủ tướng Theresa May sẽ trở về Anh tiếp tục quy trình bỏ phiếu về thỏa thuận Brexit. Nếu bà đạt được cam kết mới từ EU và thuyết phục được các nghị sĩ của Anh, mọi việc sẽ hanh thông. Trong trường hợp ngược lại, Chính phủ Anh sẽ có 21 ngày để thông báo kế hoạch tiếp theo cần làm.

Thỏa thuận Brexit bị bác ở Quốc hội Anh sẽ đồng nghĩa với sự nghiệp chính trị của bà Theresa May như "ngàn cân treo sợi tóc". Đảng Bảo thủ có thể sẽ tổ chức bỏ phiếu tín nhiệm đối với bà. Nhiều đối thủ trong đảng đang muốn đàm phán lại thỏa thuận Brexit, hoặc thậm chí rời khỏi EU mà chẳng cần thỏa thuận nào. Xấu nhất, bà May cũng có thể sẽ từ chức.

Anh rời EU không có thỏa thuận?

Một kịch bản khác có thể xảy ra. Quốc hội Anh sẽ tổ chức bỏ phiếu tín nhiệm đối với chính phủ, chính phủ mới sẽ được thành lập trong hai tuần hoặc tổng tuyển cử sẽ được tổ chức. Đây là giải pháp mà Công đảng đối lập rất mong muốn. Viễn cảnh lãnh đạo Công đảng Jeremy Corbyn lên cầm quyền sẽ là yếu tố thúc đẩy bà Theresa May phải thuyết phục các nghị sĩ ủng hộ thỏa thuận Brexit.

Nước Anh cũng có thể rời EU vào ngày 29-3-2019 mà không có thỏa thuận nào với EU. Quan hệ kinh tế Anh-EU lúc đó sẽ được điều chỉnh theo các quy định của Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) và hàng loạt hiệp ước song phương hai bên phải khẩn cấp xây dựng. Hàng rào thuế quan và quota sẽ được thiết lập.

Giới đầu tư rất lo ngại kịch bản này, vì các doanh nghiệp sẽ khó làm ăn hơn. Kinh tế Anh sẽ có nguy cơ sụp đổ. Ngân hàng Trung ương Anh đánh giá bảng Anh sẽ mất giá 25%, thất nghiệp tăng 7,5%, lạm phát tăng 6,5% và giá bất động sản tuột 30%. Đến năm 2024, GDP của Anh sẽ giảm 7,8 - 10,5%. Ấy vậy mà một số nghị sĩ Anh vẫn tuyên bố "thà không có thỏa thuận nào còn hơn đạt được một thỏa thuận tồi".

Kịch bản cuối cùng phải tính đến là hủy bỏ Brexit. Công đảng cảnh báo sẽ đề nghị tổ chức một cuộc trưng cầu ý dân thứ hai về Brexit nếu không tổ chức bầu cử quốc hội mới. Song cuối cùng không có gì bảo đảm giải pháp Brexit sẽ bị hủy bỏ.

Có thể hình dung tình cảnh tồi tệ qua tuyên bố của Chủ tịch Donald Tusk: "Thời gian đang cấp bách, chúng tôi cũng sẽ thảo luận tình hình chuẩn bị đối phó kịch bản Brexit không có thỏa thuận".

TTO - Tòa Công lý châu Âu (ECJ) vừa ra phán quyết cho phép nước Anh có thể đơn phương rút lại quyết định Brexit mà không cần sự đồng thuận của 27 nước thành viên EU còn lại.