Ông Huỳnh Thành Đat, giám đốc Đại học Quốc gia TP.HCM báo cáo đề dẫn " khu đô thị sáng tạo tại TP.HCM ". Ảnh TỰ TRUNG

Ý kiến này được nêu ra tại Hội thảo "Khu đô thị sáng tạo tại TP.HCM: Thảo luận một lộ trình chiến lược", do ĐHQG TP.HCM phối hợp với Viện KAS, CHLB Đức tại Việt Nam tổ chức ngày 12-4.

Hội thảo quy tụ nhiều diễn giả là các chuyên gia về phát triển đô thị, đổi mới sáng tạo, công nghệ thông tin, các chuyên gia tư vấn chiến lược quốc tế như BCG, Roland Berger, hay các nhóm tư vấn thiết kế đô thị đang làm trực tiếp tại nhiều nước trên thế giới như Ascendas-Singbridge hay CPG Consultants cùng thảo luận những phác thảo đầu tiên của mô hình khu đô thị sáng tạo phía Đông của TP.HCM.

"Đừng quên nhà khoa học cũng là con người"

Tại hội thảo, nhiều lần câu chuyện thất bại của Khu công nghệ cao Hòa Lạc (Hà Nội) được các diễn giả lấy ra làm minh chứng, bài học cho TP.HCM trong việc xây dựng khu đô thị sáng tạo.

Ông Nguyễn Đỗ Dũng, nhà quy hoạch chính từ CPG Consultants (Singapore), nói nếu tình cảnh "5 cha 4 mẹ", "cha chung không ai khóc" thì không thể thành công được.

Ông Nguyễn Đỗ Dũng, CPG Consultants Urban Planning Singapore - Ảnh TỰ TRUNG

"Tất cả dự án phải được giao cho một người hoặc một tổ chức. Sinh mạng chính trị, kinh tế của họ phải gắn với việc thành công hay thất bại của dự án, thì mới thành công được", ông Dũng nói.

PGS.TS. Võ Trí Hảo, Trường Đại học Kinh tế TP.HCM, thì cho rằng nơi này thất bại vì chỉ nghĩ tới khoa học, chứ không đặt con người vào đó. Trong khi ông Adam Smith có nói lao động là một loại hàng hóa rất đặc thù, là loại hàng hóa có hai chân để di chuyển nhưng lại là loại khó di chuyển nhất, vì phải dịch chuyển cả gia đình, văn hóa, thói quen…

Làm việc nhiều năm trong lĩnh vực quy hoạch, GS Phan Văn Trường (ĐHQG TP.HCM) cảnh báo rủi ro lớn khi tạo ra một khu đô thị mới. Ông nói đã từng thấy rất nhiều đô thị "rỗng", "cho cũng không ai vào ở".

"Chúng ta là người tạo ra khu đô thị đó, nhưng lại không phải là người chính có nhu cầu. Chúng ta không hỏi doanh nghiệp, người khởi nghiệp muốn gì khi vào khu đô thị sáng tạo, mà chúng ta đang mơ về khu đô thị đó và cho rằng xây dựng xong chắc chắn có doanh nghiệp, người khởi nghiệp đi vào", GS Trường nói và lưu ý phải lắng nghe ý kiến từ phía doanh nghiệp, người khởi nghiệp khi xây dựng khu đô thị sáng tạo.

Giáo sư Phan Văn Trường, phát biểu tai buổi hội thảo - Ảnh: TỰ TRUNG

Ông Nguyễn Đăng Tuyển, giám đốc Viện Quy hoạch Xây dựng, khẳng định TP.HCM phù hợp nhất để là nơi đầu tiên xây dựng khu đô thị sáng tạo.

Tại sao là phía đông? Theo ông Tuyển, bởi qua những lần điều chỉnh quy hoạch TP.HCM, hướng Đông luôn là hướng chính yếu. "Xác định hướng đông là đúng rồi và chúng ta nên kiên định nó".

Ông Tuyển cũng đề xuất nên quy hoạch thêm các khu công viên khoa học, khu nghiên cứu, khu chuyên gia, khu đô thị khoa học, trung tâm y tế, hỗ trợ khởi nghiệp, công viên du lịch sinh thái kết hợp dược liệu… trong khu đô thị sáng tạo này.

Khởi nghiệp sáng tạo phải do tư nhân dẫn dắt

Vai trò của nhà nước trong xây dựng khu đô thị sáng tạo được nhiều diễn giả đặt ra. Ông Nguyễn Đỗ Dũng nói các đô thị sáng tạo thành công trên thế giới đều được hình thành từ các doanh nghiệp, từ con người và văn hóa địa phương. Trong khi ở châu Á, nơi mà chính quyền có vai trò lớn, nên chính quyền cố gắng tạo nên các khu đô thị như vậy.

Theo ông, có ba thứ làm nên thành công của khu đô thị sáng tạo là nhân lực chất lượng cao, văn hóa chấp nhận thất bại và vai trò hỗ trợ của nhà nước. 

Kể về các dự án đã làm ở Singapore và Dubai, ông Dũng nói Singapore mở và thoáng, còn Dubai giàu có vì họ có sự say mê với cái mới và cực kì thân thiện với con người.

TS Trương Minh Huy Vũ (giám đốc Trung tâm nghiên cứu quốc tế, ĐHQG TP.HCM) cũng đưa ra nhận định: Nguồn lực phải từ tư nhân. 

Theo ông Vũ, muốn xây dựng gì cũng phải có cơ chế tài chính, trong khi ngân sách nhà nước hạn hẹp, thì để có cuộc chơi lớn phải quy tụ được tư nhân.

Một số ý kiến cũng đặt vấn đề tính khả thi của việc xây dựng khu đô thị này. Bởi thông thường các khu đô thị sáng tạo trên thế giới có diện tích chỉ chừng 2-3 hoặc 10ha. Trong khi khu vực ba quận này có diện tích tới 22.000 ha. 

Chỉ riêng công tác bồi thường giải phóng mặt bằng cũng hết sức khó khăn. Tuy nhiên, các đại biểu đều thống nhất cho rằng câu chuyện khởi nghiệp đổi mới sáng tạo phải được dẫn dắt bởi tư nhân, còn nhà nước chỉ tạo cơ chế, điều kiện hỗ trợ.

Đại biểu tham dự hội thảo về Khu đô thị sáng tạo, sáng 12-4 - Ảnh Tự Trung

Đại biểu tham dự hội thảo về Khu đô thị sáng tạo, sáng 12-4 - Ảnh Tự Trung

Ông Christopher Lewis Malone - giám đốc Phát triển kinh tế toàn cầu, tập đoàn tư vấn Boston Counsulting Group (BCG), Mỹ trình bày chủ đề "Khu đô thị sáng tạo: Những yếu tố thúc đẩy" - Ảnh: TỰ TRUNG