Dù pháp luật quy định như vậy nhưng có trang thông tin tổng hợp vẫn hoạt động như một tờ báo điện tử.

Phóng to

Biết vi phạm nhưng vẫn làm

“Cơ quan chủ quản là công ty nhưng chúng tôi có trưởng ban biên tập, có biên tập viên, có các phóng viên phụ trách chuyên mục riêng” - một người có trách nhiệm tổ chức tin bài cho trang tin tổng hợp khoe. Không được đào tạo về nghiệp vụ, không cần kiểm chứng thông tin nhưng các công ty sở hữu trang tin có đội ngũ “phóng viên” và “cộng tác viên” đông đảo. “Chỉ cần “xua” các em ấy ra đường và đặt chỉ tiêu lên vai là chúng tôi sẽ có sản phẩm” - người này nói.

Không có chức năng sản xuất tin bài nên có trang thông tin tổng hợp đã tìm cách “lách”. “Toàn bộ tin bài của các phóng viên, cộng tác viên của chúng tôi sẽ được đưa lên báo điện tử mà chúng tôi đã ký hợp đồng trước, sau đó đăng lại trên trang mạng của chúng tôi” - một người quản lý trang mạng với số lượt truy cập khá cao cho biết “mánh” của việc đưa tin bài trên trang mạng của mình như vậy. Nhưng có trang còn làm cách khác, tự sản xuất tin bài.

“Tin được sản xuất từ chính trang thông tin điện tử của chúng tôi nhưng vẫn dẫn nguồn từ tờ báo mà doanh nghiệp đã ký kết, vậy nên đôi khi cũng xảy ra những mâu thuẫn giữa cơ quan báo chí và trang tin. Chúng tôi có lợi thế là người nhiều, thông tin nhiều, nhanh nhưng không được phép xuất bản tin nên bị hạn chế nhiều mặt” - một người quản lý trang tin điện tử nói.

Người này cũng thừa nhận việc các “phóng viên” của mình đang vi phạm pháp luật, thậm chí cả trang mạng cũng đang vi phạm pháp luật nhưng không thể không sản xuất tin bài, không tuyển các sinh viên mới ra trường đang “máu” làm việc hừng hực, bởi nếu không có thông tin “hot” thì không thể câu kéo bạn đọc nhấp chuột vào trang của mình. Cũng có trường hợp cơ quan chức năng xử phạt nhưng chỉ vài triệu đồng và vẫn để trang đó hoạt động. Vài triệu đồng không là gì cả nên các trang cứ tiếp tục câu.

Gây nhiễu loạn xã hội

Luật sư Bùi Văn Kha (Đoàn luật sư TP.HCM) khẳng định với các biện pháp chế tài hiện nay, hoàn toàn có thể xử lý được người viết, nơi phát tán thông tin.

Tuy nhiên, luật sư này nói: “Mặc dù vậy, tôi cho rằng mức xử phạt đã được quy định của luật pháp vẫn chưa đủ lớn và đủ tính chất răn đe cá nhân, tổ chức có hành vi vi phạm bởi mức độ hậu quả của những hành vi vi phạm này rất lớn có thể gây thiệt hại nặng nề cho cá nhân hoặc tổ chức bị xâm hại. Vì vậy cần thiết phải sớm ban hành nghị định sửa đổi, bổ sung nghị định 63/2007/NĐ-CP theo hướng tăng nặng mức xử phạt đối với cá nhân, tổ chức có hành vi “cung cấp, trao đổi, truyền đưa hoặc lưu trữ, sử dụng thông tin số nhằm xuyên tạc, vu khống, xúc phạm uy tín của tổ chức, danh dự, nhân phẩm, uy tín của người khác” hoặc hành vi “giả mạo trang thông tin điện tử của tổ chức, cá nhân khác””.

Còn nhà phê bình văn học Phạm Xuân Nguyên, một trong những người tích cực tham gia cộng đồng mạng xã hội, khẳng định: “Mạng xã hội là mạng ảo nhưng những con người tham gia mạng xã hội là thật, bởi vậy mọi người cần có trách nhiệm với việc đưa thông tin, bởi những thông tin này có thể ảnh hưởng đến nhiều người khác”.

Tuy nhiên, ông Nguyên cũng khẳng định nếu chỉ mạng xã hội hay các trang thông tin điện tử đưa tin không thôi thì chưa đủ tạo thành hiệu ứng của xã hội hay tạo thành hiện tượng: “Rõ ràng có sự tiếp tay của các báo điện tử, theo tôi, cần xử lý ngay và thật sự nghiêm khắc đối với nhà báo ăn theo những thông tin từ mạng xã hội mà không kiểm chứng thông tin”.

Dẫn chứng về sự tiếp tay của chính các báo điện tử, nhà phê bình Phạm Xuân Nguyên nói: “Việc khai thác thông tin từ Facebook để phát triển đề tài như thế nào là chuyên môn của phóng viên, nhưng cứ chăm chắm rình mò xem các người nổi tiếng viết gì lên mạng xã hội, thể hiện tâm trạng cảm xúc ra sao rồi suy luận viết bài đăng, hoặc không xác định rõ thông tin từ cá nhân sử dụng mạng xã hội nhưng cứ viết bài gây ảnh hưởng trực tiếp đến uy tín của người bị đưa thông tin sai lệch lên mạng. Pháp luật có rồi, cơ quan quản lý thông tin hoàn toàn có thể xử lý được việc đó”.

Ông Nguyên cũng nói thêm: “Tôi cho rằng ngoài việc kêu gọi cộng đồng mạng có ý thức thì các cơ quan khác như Bộ Thông tin - truyền thông, Bộ Công an cần vào cuộc xử lý nghiêm khắc. Các cơ quan nhà nước đã xử lý một vài cá nhân tung tin xuyên tạc trên các trang mạng cá nhân được thì không có lý gì không xử lý được các trang thông tin tổng hợp và các báo mạng khi những thông tin này đang gây nhiễu loạn xã hội và khiến bức tranh xã hội VN trở nên u ám, ảm đạm”.

Một điều cần nói thêm là không chỉ xã hội, những cá nhân, tổ chức bị các trang mạng tung tin bịa đặt bị ảnh hưởng, khiến bức tranh của xã hội ngày càng tối màu bởi những thứ “rác rưởi” được tung lên mạng mà chính bản thân các nhà báo cũng bị ảnh hưởng khi những trò lố này không ngừng được khai thác triệt để.

Khi đi viết bài về sự thật có chuột cống trong nồi hủ tiếu gõ hay không, người viết bài đã đến khu vực được nêu là nơi phát hiện sự việc. Một cặp vợ chồng đang bán hủ tiếu ven đường, trời nắng nóng, bếp lò nấu hủ tiếu cũng nóng, liên tục kéo chiếc khăn bông vắt trên vai lau mặt.

Khi chúng tôi vừa đến gần người bán hủ tiếu, người đàn ông chạy xe ôm đứng bên cạnh xua tay: “Ra chỗ khác đi, không phải là bọn nhà báo viết như thế thì là ai nữa, làm khổ người ta như vậy chưa đủ hay sao mà còn hỏi thêm nữa?”.

Không chỉ ông mà rất nhiều người dân khác luôn coi rằng những thứ rác rưởi, tào lao, vớ vẩn, thậm chí suy đồi đạo đức, đang được đăng trên mạng đều là do các nhà báo viết ra. Nhiều người không phân biệt được đâu là nhà báo thật, đâu là những người đang thực hiện những trò lố trên mạng. Và nghề báo, nhà báo bị ảnh hưởng tiêu cực rất nhiều thời gian qua có phần vì những việc như vậy.

Kỳ 1: Kỳ 2: Kỳ 3: Kỳ 4:

___________

Tuổi Trẻ phỏng vấn các cơ quan chức năng, các đại biểu Quốc hội, luật sư..., ai cũng phẫn nộ với “thảm họa câu view”.

Kỳ tới: Pháp luật phải mạnh tay