10/09/2024 10:19 GMT+7

Khi VIP bị ám sát - Kỳ 1: Thủ tướng Israel bị ám sát do tình báo kém?

DẠ THẢO

Xưa có thích khách ám hại vua chúa. Nay có hung thủ ám sát các nguyên thủ được bảo vệ vòng trong vòng ngoài nghiêm ngặt nhất.

Các quốc gia đều xây dựng lực lượng bảo vệ yếu nhân số 1, song mạng sống của tổng thống vẫn có thể bị đe dọa một khi "sói đơn độc" ra tay, người tin cẩn đoạt mạng, nước ngoài can thiệp hoặc phát sinh những sai sót chết người.

Tối ngày cuối tuần 4-11-1995, Thủ tướng Yitzhak Rabin đã có bài phát biểu kêu gọi ủng hộ tiến trình hòa bình với người Palestine tại cuộc biểu tình ở trung tâm Tel Aviv (Israel).

Cuộc biểu tình vừa kết thúc, phần tử Do Thái cực hữu Yigal Amir (27 tuổi) bước tới bắn ba phát súng vào lưng ông Rabin. Đây là vụ ám sát thủ tướng đầu tiên và duy nhất kể từ ngày thành lập Nhà nước Israel vào năm 1948.

Lực lượng an ninh Israel đinh ninh kẻ tấn công tiềm tàng của thủ tướng phải là Hamas chứ không phải là dân Do Thái.

CARMI GILLON

Shin Bet bỏ qua tin tình báo quan trọng

Bốn ngày sau vụ ám sát, Chính phủ Israel thành lập Ủy ban Điều tra Shamgar do ông Meir Shamgar - cựu chủ tịch tòa án tối cao - phụ trách. Tháng 3-1996, Ủy ban Điều tra Shamgar đệ trình báo cáo với kết luận:

Các phương pháp bảo vệ an ninh cho Thủ tướng Rabin không phù hợp nên hung thủ mới tự do hành động. Báo cáo ghi nhận hàng loạt thiếu sót trong công tác an ninh của Cơ quan An ninh Israel (còn gọi là Shin Bet hay Shabak), nhưng lại không phân tích thất bại nghiêm trọng trong công tác tình báo.

Đặc vụ nằm vùng không báo cáo hung thủ

Thông tin tình báo thứ hai liên quan đến Avishai Raviv. Raviv được Shin Bet tuyển dụng vào năm 1987, hoạt động nằm vùng với bí danh "Champagne" chuyên theo dõi các nhóm Do Thái cực hữu.

Trong quá trình nằm vùng, Raviv đã thực hiện nhiều hoạt động trái phép và trở thành tiếng nói chủ chốt trong các nhóm cực hữu. Raviv đã tham gia tạo bức ảnh ghép với nội dung Thủ tướng Rabin mặc quân phục SS.

Vài lần Raviv đã công khai nói theo luật Do Thái, giết thủ tướng là hành vi được phép. Raviv có mối quan hệ thân thiết với hung thủ ám sát Yigal Amir và Amir đã tham gia nhiều hoạt động của Raviv chống lại tiến trình hòa bình với Palestine và chống Thủ tướng Rabin.

Mặc dù biết hành vi vô kỷ luật của Raviv nhưng Shin Bet vẫn khai thác người này như một điệp viên nằm vùng có giá trị. Hung thủ Amir đã từng nói đến vấn đề ám sát Thủ tướng Rabin nhưng trong các báo cáo với cấp trên, Raviv chỉ một lần duy nhất nhắc đến Amir.

Những dấu hiệu báo trước

Sáng ngày 25-2-1994, thiếu tá dự bị Baruch Goldstein đã dùng súng tiểu liên giết chết 29 tín đồ Hồi giáo Palestine và làm 125 người bị thương trong đền thờ cạnh hang Lăng mộ Các tổ phụ ở Hebron. Hung thủ bị giết chết tại chỗ.

Báo cáo của Ủy ban Điều tra Shamgar nhận định hung thủ là "sói đơn độc". Vụ thảm sát này là lời cảnh báo của các phần tử Do Thái cực hữu phản đối Hiệp định Oslo được Thủ tướng Rabin ký với Palestine vào tháng 9-1993.

Ngày 5-10-1995, tức một tháng trước vụ ám sát, trong một cuộc biểu tình bạo lực vang dậy tiếng thét gọi ông Rabin là "tên phản bội", "Rabin phải chết".

Năm ngày sau, các phần tử cánh hữu đã quậy phá làm gián đoạn bài phát biểu của ông tại Viện Wingate.

Một người biểu tình cố tiếp cận ông nhưng bị cận vệ ngăn lại. Đây là lần đầu tiên thủ tướng bị đe dọa trực tiếp, tuy nhiên phương thức hoạt động của Shin Bet đối với các phần tử Do Thái cực đoan vẫn không hề thay đổi.

Hai tháng trước vụ ám sát, mặc dù ông Carmi Gillon - cựu giám đốc Shin Bet - thừa nhận trong cuộc họp kín rằng có khả năng Thủ tướng Rabin bị giết song công tác bảo vệ an ninh vẫn như cũ. Sau này Gillon biện bạch do ông Rabin phản đối vì ông không muốn giống các nhà lãnh đạo trong chế độ độc tài.

Chỉ cần một khoảnh khắc bất cẩn, mạng sống của nguyên thủ quốc gia có thể bị đe dọa. Nước Nhật đã phải trả giá cho một phút sơ suất trong công tác bảo vệ an ninh với vụ ám sát cựu Thủ tướng Shinzo Abe năm 2022.

>> Kỳ tới: Một phút sơ sẩy, "sói đơn độc" ra tay