Phóng to

Năm gương mặt được đề cử Oscar đạo diễn 2013 - Ảnh: Reuters

Năm 2013, chỉ có hai đạo diễn là Steven Spielberg (Lincoln)và Lý An (Life of Pi) nhận được cả đề cử của DGA và Oscar. Đây là lần đầu tiên trong lịch sử, kể từ khi cả DGA và Oscar đều có năm đề cử đạo diễn vào năm 1970, chứng kiến sự "lệch pha" đến như vậy.

Hoàn tất đề cử năm người của DGA còn có ba người rất nổi tiếng là Ben Affleck (Argo), Tom Hooper (Les Miserables) và nữ đạo diễn Kathryn Bigelow (Zero Dark Thirty). Thay thế cho ba tên tuổi này, giải Oscar chọn đạo diễn của Áo Micheal Haneke (Amour) cùng hai người ít được biết đến là David O. Russell (Silver Linings Playbook) và Benh Zeitlin (Beasts of the Southern Wild).

Việc "lệch pha" của Oscar với DGA có thể giải thích bằng việc năm nay Oscar dời ngày hết hạn bỏ phiếu sớm hơn nên đã loại hẳn hiện tượng các thành viên Viện hàn lâm bị chi phối từ đề cử của DGA.

Nếu cứ theo thông lệ, hễ đoạt giải của DGAlà gần như đoạt Oscar đạo diễn, có thể thấy cuộc đua năm nay nhiều khả năng chỉ là cuộc đua song mã giữa Lý An và Steven Spielberg. Từ năm 1948 đến nay, DGA và Oscar chỉ khác nhau có sáu lần, đó là vào các năm:

<?xml:namespace prefix = o ns = "urn:schemas-microsoft-com:office:office" />	DGA	Oscar
1968	Harvey Anthony(The Lion in Winter)	Carol Reed(Oliver)
1972	Francis Ford Coppola (The Godfather)	Bob Fosse(Cabaret)
1985	Steven Spielberg(The Color Purple)	Sydney Pollack(Out of Africa)
1995	Ron Howard (Apollo 13)	Mel Gibson(Bravaheart)
2000	Lý An(Ngọa hổ tàng long)	Steven Soderbergh (Traffic)
2002	Rob Marshall (Chicago)	Roman Polanski(The Pianist)

Trong ba cái tên "không thống nhất" giữa DGA và Oscar có đến hai "ca rất lạ" là Michael Haneke và Benh Zeitlin.

Người duy nhất trong lịch sử được cả Oscar đạo diễn và Cành cọ vàng là Francis Ford Coppola nhưng với hai phim khác nhau. Ông đoạt Oscar với The Godfather năm 1974 nhưng thắng Cannes 1974 nhờ phim Conversation.

Ai cũng biết rằng Oscar và LHP Cannes thường không có cái nhìn giống nhau. Haneke là nhà làm phim không nói tiếng Anh hiếm hoi có thành công rất lớn tại Cannes nhưng vẫn được Viện hàn lâm tín nhiệm.

Trong lịch sử chưa từng có ai được Oscar đạo diễn và Cành cọ vàng cho cùng một phim, dù rằng một vài tên tuổi lớn đã nhận được đề cử. Có thể kể ra như Carol Reed (1949 - The Third Man), Robert Altman (1970 - M*A*S*H), Francis Ford Coppola (1979 - Apocalypse Now), Jane Campion (1993 - The Piano), Quentin Tarantino (1994 - Pulp Fiction), Terrence Malick (2011 - The Tree of Life)....

Hầu hết những đạo diễn có vinh dự này đều là người nói tiếng Anh và làm phim nói tiếng Anh. Rất hiếm đạo diễn của phim không nói tiếng Anh, đã đoạt Cannes mà lại được đề cử Oscar đạo diễn.

Trước Michael Haneke chỉ có trường hợp của tượng đài điện ảnh Federico Fellini với siêu phẩm đen trắng bằng tiếng Ý La Dolce Vita năm 1960 nhận được đề cử Oscar sau khi đã có Cành cọ vàng. Tuy nhiên năm đó La Dolce Vita đã không nhận được đề cử Oscar phim nước ngoài hay nhất.

Tính luôn năm nay Steven Spielberg đã có 7 đề cử Oscar đạo diễn và thắng 2 với Schindler's List và Saving Private Ryan. Lý An có 3 đề cử Oscar và 1 lần thắng giải với phim Brokeback Mountain. David O.Russell có 2 đề cử Oscar đạo diễn. Trước đó Russell được đề cử với phim The Fighter (phim đã đem về Oscar diễn xuất cho Christian Bale và Melissa Leo). Michael Haneke và Benh Zeitlin lần đầu được đề cử Oscar.

Năm ngoái Viện hàn lâm đã trao Oscar cho đạo diễn người Pháp Michel Hazanavicius với phim The Artist. Rất khó để Viện hàn lâm Điện ảnh Mỹ năm thứ hai liên tiếp trao giải thưởng danh giá này cho một nhà làm phim không nói tiếng Anh.

Về phần Benh Zeitlin, đạo diễn hầu như chưa được ai biết đến, bất ngờ nhận được đề cử Oscar hạng mục đạo diễn. Phim Beast of the Southern Wild của đạo diễn 30 tuổi này đã đoạt giải thưởng lớn của LHP Sundance và Camera vàng tại Cannes 2012.

Thường thì đạo diễn của các phim thắng ở LHP Sundance - giải thưởng chủ yếu cho các phim kinh phí thấp - không được "ngó ngàng" tại Oscar. Trước Benh Zeitlin chỉ có đạo diễn trẻ Lee Daniels của phim Precious: Based on the Novel 'Push' by Sapphire hay gọi tắt là Precious làm được điều này.

Chưa từng đạo diễn nào thắng tại LHP Sundance và sau đó đoạt được tượng vàng Oscar, nhất là người đó mới 30 tuổi. Cơ hội cho Benh Zeitlin gần như là không có.

Chỉ có David O.Russell là không dính các thống kê "chống lại việc đoạt Oscar". Tuy nhiên phim Silver Linings Playbook của ông không gây tiếng vang như Lincoln hay Life of Pi, hoặc cũng chưa có các giải thưởng lớn như Amour lẫn Beast of the Southern Wild.