Đối thoại là cách để các bên trong chung cư giải quyết mâu thuẫn một cách văn minh. Trong ảnh: đối thoại giữa cư dân, chủ đầu tư và ban quản trị ở một chung cư tại quận Bình Tân, TP.HCM - Ảnh: N.L.

Gần 10 năm lui tới chung cư dạy cho cậu bé này (tôi dạy có năm thì buổi sáng, có năm thì buổi chiều, có năm thì buổi tối, có ngày tôi ở nhà cậu ôn thi cho cậu cả ngày nên hầu như tuần nào tôi cũng có mặt ở chung cư này ít nhất là 3 buổi) thế nhưng tôi chưa bao giờ nghe một trận cãi vã nào từ những người dân ở trong chung cư.

Người đứng đầu gương mẫu, uy tín

Lối đi, cầu thang bộ (không có cầu thang máy) tầng nào cũng sạch sẽ, hiếm khi thấy bịch rác nào để rơi trên lối đi. Mỗi tầng đều có thùng rác để riêng và thường xuyên được dọn. Dù không sạch như li như lau nhưng so với những chung cư tôi từng đến thì chung cư này có vẻ rất tốt khâu này.

Đó là phải kể đến vai trò của người Trưởng chung cư (tôi đoán chú cũng là người quản lý chung cư). Gia đình chú này ở dưới tầng trệt, chân cầu thang bộ. Ngày đầu tiên tôi mới đến dạy, chú nhìn tôi tìm hiểu, hỏi đi đâu, lên phòng nào, tầng nào rồi chú hướng dẫn tôi để xe đúng nơi quy định. Hôm nào đi trễ tôi cũng phải để xe đúng nơi mới được lên lầu.

Có một lần, cậu học trò bảo tôi đừng dùng nước vì trên tầng thượng có con mèo bị lọt vào hồ nước. Lần đó, tôi cũng không nghe bất kỳ một lời to tiếng nào, người dân ở chung cư báo cho người quản lý và tổ chức vài người lên tầng thượng đó nạo vét làm sạch hồ.

Mỗi lần đi dạy đi lên tầng 1 ngay lối đi, tôi thấy chú để những tờ thông báo, yêu cầu các hộ dân trong chung cư về việc an toàn cháy nổ, về vệ sinh lối đi, về họp hành… Thỉnh thoảng tôi cũng thấy có giấy mời các hộ dân chung cư xuống họp, tổ chức chương trình thi đua này nọ.

Thế mới thấy, chỉ cần người đứng đầu hay trưởng chung cư là người uy nghiêm, có uy tín, được sự tín nhiệm của cư dân trong chung cư hay nói cách khác là người gương mẫu, dám nói dám làm thì chung cư sẽ trở nên sạch đẹp, lối sống có văn hóa hơn, tử tế với nhau hơn.

Tổ chức các buổi giao lưu

Lúc xảy ra vụ cháy ở chung cư Carina, tôi có đọc vài bài viết của người dân sống ở chung cư đó. Đại khái là tới lúc xảy ra sự việc họ mới biết "hàng xóm" của họ là ai, mặt mũi ra sao và họ giúp đỡ, hỗ trợ nhau thoát nạn. Đó là lý do các chung cư muốn xây dựng văn hóa riêng cho chung cư mình, nên có những buổi giao lưu.

Bạn tôi ở chung cư gần cầu vượt Quang Trung, Gò Vấp. Bạn bảo, mỗi lần đến ngày 1/6 Quốc tế thiếu nhi hay 8/3 là chung cư của bạn tổ chức … tiệc chung. Nghĩa là mỗi nhà có món gì thì đem góp chung vào, chén đũa nhà ai tự người đó mang đến, họ tổ chức một bàn tiệc dài ở ngoài hành lang và có sự góp mặt của đầy đủ các hộ sinh sống ở tầng đó của chung cư. Bạn tôi nói những bữa tiệc vậy rất vui, họ biết mặt nhau, giao lưu, hỏi han về nhau, đôi khi còn có lợi trong công việc hoặc học hành con cái.

Ngày chung cư đúng nghĩa

Mỗi nhà sống trong chung cư là nhà riêng nên chung cư cần có 1 ngày nào đó gọi là "Ngày chung cư". Ngày chung cư là ngày mà người trưởng chung cư tuyên truyền, huy động thành viên trong từ hộ chung cư làm một việc gì đó chung. Tôi lấy ví dụ phường tôi đang sinh sống thường có những ngày chủ nhật sạch. Trước đó cô tổ trưởng đi gõ cửa từng nhà thông báo ngày mai là ngày dọn vệ sinh khu phố. Vậy là sáng chủ nhật mỗi nhà tự khắc có một người ra hòa cùng các nhà khác dọn vệ sinh khu phố. Khu phố có thể làm vậy thì chung cư cũng nên có một ngày làm như vậy. Không nhất thiết là dọn vệ sinh, có thể là tập hợp lại xem từng nhà có ai có khó khăn gì để giúp đỡ hoặc quyên góp quần áo, sách vở làm từ thiện…

Cái tình hay còn gọi là văn hóa chung cư cũng từ đó mà ra.

Văn hóa chung cư thời mạng xã hội

Cuối cùng, thời đại ngày nay Facebook, Zalo... hầu như ai cũng tham gia nên nếu người đứng đầu chung cư mà tạo được Group trên Facebook, Zalo để chia sẻ những điều tốt đẹp cho những người dân trong chung cư thì đây cũng được xem là một kênh xây dựng văn hóa rất hay.

Tôi ví dụ như cô trưởng khu phố tôi đang sinh sống, cô nắm hết tất cả số điện thoại của người dân trong khu phố nên cô add Zalo tôi. Và đều đặn mỗi khi khu phố có hoạt động gì tôi đều biết và có thể tham gia nếu có thời gian. Có hôm cô thông báo "Chị em phụ nữ ngày đó, giờ đó lên Trạm y tế phường kiểm tra sức khỏe sinh sản"; có hôm cô thông báo đến ngày cho trẻ em trong khu phố uống vitamin...

Tất nhiên, những thông báo này có những thông báo cần thiết triển khai bằng văn bản thì cô mang văn bản xuống tận nhà.

Văn hóa chung cư được xây dựng từ chính văn hóa mỗi hộ gia đình sinh sống trong chung cư, mà văn hóa đó được xây dựng do chính từng người dân sống trong chung cư.