Ga metro đang xây dựng và phố đi bộ Nguyễn Huệ (góc phải) tại khu trung tâm TP.HCM. Đó là những công trình thể hiện nỗ lực đưa TP.HCM phát triển trong nhiều năm qua - Ảnh: T.T.D.

“Nghị quyết của Bộ Chính trị không yêu cầu đưa TP.HCM trở lại vị trí số 1 mà chỉ phấn đấu rút ngắn khoảng cách với khu vực. Nhưng khi thực hiện thì TP.HCM cần phải đặt mục tiêu khát vọng cao hơn. Không ai cấm chúng ta khát vọng trở lại vị trí số 1”.

Ủy viên Bộ Chính trị, Bí thư Thành ủy TP.HCM Đinh La Thăng nói như vậy trong cuộc trao đổi với báo chí bên hành lang Quốc hội sáng 29-3. Ông nói:

- Tại sao người ta gọi Sài Gòn trước đây là Hòn ngọc Viễn Đông? Vì Sài Gòn khi đó là số 1 khu vực, số 1 về tổng thể. 50 năm trước, ông Lý Quang Diệu, cố thủ tướng Singapore, nhìn về Sài Gòn và mơ ước Singapore sẽ được như Sài Gòn.

Khi đó Singapore mới tách ra khỏi Malaysia, đất nước này chỉ là một làng chài, nay thì họ là đô thị số 1 trong khu vực, cả về kinh tế và chất lượng sống. Tôi nói đưa TP.HCM trở lại vị trí số 1 là phải số 1 trong tổng thể, toàn diện.

* Ông có thể phác thảo cơ chế đặc thù đưa TP.HCM đạt vị trí số 1?

- Khi xây dựng cơ chế cho TP.HCM, tôi cho rằng không chỉ là chuyện giữ lại bao nhiêu phần trăm ngân sách. Nếu chỉ đi theo hướng đó là thất bại.

Phải có cơ chế làm sao để có được ngân sách nhiều hơn, để tỉ lệ phần trăm TP đóng góp cho trung ương không đổi nhưng con số tuyệt đối phải tăng lên. Như thế Nhà nước được nhiều hơn, TP cũng có nhiều tiền hơn, mới có điều kiện tái đầu tư phát triển.

Đương nhiên TP.HCM cần cơ chế khác, nhưng mục tiêu vẫn là làm sao phát triển nhanh hơn, phát huy hết lợi thế của mình. Nếu TP.HCM muốn ưu đãi thì người ta lại đặt vấn đề Lai Châu, Bắc Kạn... cũng cần ưu đãi.

Còn riêng việc xây dựng cơ chế đặc khu thì khó, bởi nó có thể được cho TP nhưng khó cho cả nước. Quan điểm của tôi là cần một cơ chế để TP phát triển, còn gọi là đặc khu hay chính quyền đô thị thì không quan trọng, vấn đề là nội dung có phù hợp hay không.

* Nhưng khoảng cách của TP.HCM bây giờ so với các TP lớn trong khu vực đã quá xa?

- Không có gì là không thể! Chúng ta đã và luôn có một động lực tinh thần rất lớn. Nếu không có yếu tố đó thì làm sao chúng ta thắng được Mỹ trong kháng chiến, dù đó là đội quân đông đảo, tinh nhuệ. Sức mạnh tinh thần, sức mạnh đoàn kết đóng vai trò quan trọng.

* Tập thể Đảng bộ TP.HCM chia sẻ với suy nghĩ về mục tiêu số 1 này thế nào, thưa ông?

- Đây không phải là suy nghĩ của riêng tôi mà tôi đang nói trên cơ sở thực hiện nghị quyết 16 của Bộ Chính trị, không phải ý tưởng mới mẻ gì của Bí thư Thành ủy.

Tuy nhiên, nghị quyết của Bộ Chính trị không nêu cụ thể yêu cầu đưa TP.HCM trở lại vị trí số 1 mà chỉ là từng bước phấn đấu rút ngắn khoảng cách... Khi thực hiện thì tôi cho rằng cần phải đặt mục tiêu khát vọng cao hơn.

Ví dụ, Quốc hội giao chỉ tiêu ngân sách cho Chính phủ, Chính phủ giao cho địa phương. HĐND thường đề ra chỉ tiêu cao hơn chỉ tiêu đó. Việc này cũng vậy, TP.HCM muốn đặt mục tiêu cao hơn mục tiêu của Bộ Chính trị.

* Nhưng TP.HCM buộc phải ưu tiên một số lĩnh vực chứ không thể dàn trải được?

- TP còn nhiều vấn đề phải làm, từ ùn tắc giao thông, an ninh trật tự, triều cường, kẹt xe... Cái gì cũng cần hết, nếu gọi là dàn trải thì không lẽ cứ bảo tội phạm thì cứ để đấy. Còn nếu bảo chỉ triệt phá tội phạm thì ngập lụt cứ kệ à?

Tất nhiên là phải tập trung một số việc, mức độ một số việc sẽ làm có thể khác nhau vì nguồn lực của mình có hạn. Nhưng không có vấn đề nào bị bỏ qua, không làm cả.

Tôi cho rằng để phát triển TP, không thể căn cứ vào ý chí chủ quan của nhà chính trị mà cần trên cơ sở phân tích đánh giá khoa học, điều kiện thực tiễn. Như thế mới là kỹ trị.

* Theo ông, có cần luật riêng cho TP.HCM như đã có Luật thủ đô?

- Cũng có thể, nhưng nếu thế thì địa phương nào cũng bảo cần luật riêng. Vấn đề ở chỗ là cần thiết không? Luật hay quy chế nào đó phải phát huy được tất cả sức mạnh tiềm năng của TP, làm sao huy động được nguồn lực trí tuệ, vật chất, đất đai, vị trí địa lý để đưa vào mục tiêu phát triển.

Ông Trần Hoàng Ngân - Ảnh: V.Dũng * PGS.TS TRẦN HOÀNG NGÂN (đại biểu Quốc hội, giám đốc Học viện Cán bộ TP.HCM): Tôi cảm thấy rất phấn khích Cách đây không lâu, khi dự Hội nghị lần thứ 4 Ban chấp hành Đảng bộ TP lần thứ X, nghe Bí thư Thành ủy phát biểu “TP.HCM phải giành lại vị trí số 1” tôi cảm thấy rất phấn khích và đồng thuận cao, vì phát biểu của Bí thư Thành ủy rất trải lòng, tâm huyết với việc đưa TP trở lại vị trí từng có. Mục tiêu này động viên thêm tinh thần của người dân, cán bộ trí thức của TP, cho dù đây là mục tiêu dài hạn. Tôi nghĩ rằng để biến mong muốn đó thành hiện thực, ngoài sự quyết tâm, sáng tạo vốn là một truyền thống của TP.HCM thì trung ương cũng cần phải tháo gỡ cho TP những cơ chế ràng buộc. Đây là chỉ đạo chung từ Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng, cụ thể là đã có một số nghị quyết tạo điều kiện cho TP có thể làm thí điểm những gì mà cả nước chưa có. Phải suy nghĩ rằng cơ chế, động lực cho TP.HCM là để TP có thể đóng góp cho cả nước nhiều hơn, vì cả nước chứ không phải chỉ làm cho TP. Cần nhớ là chúng ta cải cách nhưng các nước xung quanh cũng cải cách, cải thiện môi trường đầu tư. Cho dù VN nỗ lực rất nhiều nhưng thăng hạng vẫn rất chậm. Mục tiêu trở lại vị trí số 1 khu vực của TP.HCM lại càng khó. Trong xu thế đó, sự đột phá của TP chắc chắn phải cần nhận được nhiều hơn sự đồng thuận của trung ương và ban ngành. Vấn đề là TP phải có những kiến nghị hết sức cụ thể và phải lường được những hiệu quả sẽ có. Quan trọng không phải ở cái tên đặc khu hay điều gì khác mà là phải cởi trói cơ chế cho TP. Ông Trần Du Lịch - Ảnh: V.Dũng * TS TRẦN DU LỊCH (phó trưởng Đoàn đại biểu Quốc hội TP.HCM): Khơi tinh thần sáng tạo Tôi ủng hộ tinh thần của Bí thư Đinh La Thăng là TP.HCM cần có đột phá về thể chế để phát huy hết tiềm năng, vị thế, đóng góp cho sự phát triển của khu vực phía Nam và đặc biệt đóng vai trò trung tâm động lực tăng trưởng kinh tế của cả nước. Về mô hình phát triển, tôi không cho là TP nên theo mô hình đặc khu mà vẫn là TP như luật định hiện nay. TP có hai công cụ quan trọng để tiếp tục xây dựng mô hình chính quyền đô thị và xây dựng cơ chế tự chủ nhiều hơn. Thứ nhất, nghị quyết 20 của Bộ Chính trị năm 2002 và nghị quyết 16 tổng kết 10 năm thực hiện nghị quyết 20 có nêu đối với những vấn đề luật chưa quy định hoặc quy định chưa phù hợp thì TP đề nghị Chính phủ cho làm thí điểm. Thứ hai, Luật tổ chức chính quyền địa phương đưa ra ba cơ chế: phân quyền, phân cấp và ủy quyền. Về vị trí số 1, tôi không dám kỳ vọng nhiều, bởi vì thời TP.HCM là Hòn ngọc Viễn Đông của đầu thế kỷ 20 có bối cảnh khác. Còn hiện nay khoảng cách giữa ta với các TP lớn như Singapore, Bangkok... đã quá xa. Nhiệm vụ bây giờ là phải làm sao rút ngắn dần khoảng cách. Trong bảng xếp hạng hơn 180 đô thị sống tốt thì TP.HCM xếp ở vị trí khoảng 150, còn các TP khác trong khu vực đứng thứ mấy chục. Muốn vậy, TP.HCM phải có tốc độ tăng trưởng cao hơn nhiều so với các TP trong khu vực trong những năm tới. Tôi hoan nghênh tinh thần đột phá của ông Đinh La Thăng vì nhận thấy một trong những trói buộc của TP là cơ chế không phù hợp. Tôi cho rằng không phải phát ngôn mà những tư tưởng đột phá cũng như những nỗ lực của Bí thư Thành ủy sẽ tạo làn gió khơi dậy truyền thống năng động sáng tạo, không chịu bó buộc bởi khó khăn của TP.HCM.