Tham nhũng là một trong những vấn đề được nêu ra trong báo cáo Chỉ số hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh ở Việt Nam (PAPI) 2022, vừa công bố sáng 12-4 tại Hà Nội. Tổng cộng 16.117 người dân từ 63 tỉnh/thành được lựa chọn phỏng vấn để đưa ra các kết quả này.

Trung ương chống tham nhũng mạnh, địa phương chưa tốt

Chia sẻ tại lễ công bố, bà Ramla Khalidi - trưởng đại diện thường trú Chương trình Phát triển Liên Hiệp Quốc (UNDP) tại Việt Nam - cho biết quy mô mẫu hơn 16.000 người là lớn nhất kể từ năm 2009 đến nay.

Báo cáo PAPI năm 2022 đưa tham nhũng trở lại nhóm năm quan ngại lớn nhất, cùng với đói nghèo, tăng trưởng kinh tế, việc làm và chất lượng đường sá. 

Tỉ lệ người được hỏi cho rằng tham nhũng là vấn đề hệ trọng cần Nhà nước tập trung giải quyết tăng 4,8% so với năm 2021.

Người dân cũng cho biết họ chưa cảm nhận rõ nét công tác chống tham nhũng ở cấp địa phương được như chính quyền trung ương. Báo cáo nhận định đây là một xu hướng "đáng quan ngại".

Trả lời Tuổi Trẻ Online về vấn đề trên, TS Đặng Hoàng Giang - phó giám đốc Trung tâm Nghiên cứu phát triển hỗ trợ cộng đồng (CECODES) - cho biết kết quả được đưa ra khi nhóm nghiên cứu hỏi người dân về các tham nhũng vặt liên quan đến bệnh viện, trường học, làm giấy tờ.

"Dù chưa có sự liên kết với các đại án như Việt Á, 'chuyến bay giải cứu', tôi hy vọng trong tương lai tác động từ các đại án này sẽ khiến chính quyền địa phương phải cẩn trọng hơn, hành xử đúng hơn, không nhũng nhiễu người dân", ông Giang nói.

Mức độ "chịu đựng" của người dân khá cao

PAPI năm 2022 đánh giá mức độ "chịu đựng" việc bị vòi vĩnh của người dân khá cao. Người dân chỉ sẵn sàng tố giác hành vi nhũng nhiễu khi số tiền bị vòi vĩnh lên tới khoảng 23 triệu đến 43 triệu đồng.

Đáng chú ý, người dân ở một số tỉnh nghèo (Quảng Bình, Sóc Trăng và Bắc Kạn) lại có xu hướng chịu đựng "chung chi" nhiều hơn. Số tiền bị vòi vĩnh dẫn tới việc tố giác tăng hơn 15 triệu đồng so với năm 2021.

Tỉ lệ phải chi "lót tay" của người dân khi làm các thủ tục hành chính xin cấp mới hoặc cấp đổi giấy chứng nhận quyền sử dụng đất dao động từ 40% đến 90% ở 35 tỉnh/thành, giảm từ 43 tỉnh/thành của năm 2021.

Hiện trạng "chung chi" phổ biến ở các tỉnh còn nghèo như Đắk Lắk, Quảng Trị và Sơn La.

Bên cạnh đó, việc công khai, minh bạch trong thông tin về đất đai vẫn còn hạn chế. Có tới 70% số người được hỏi không biết giá đất trên thị trường hoặc giá đất chính thức do địa phương ban hành. Họ cho biết chỉ biết đến bảng giá này khi gia đình bị thu hồi đất.

Báo cáo khuyến nghị Việt Nam tiếp tục ưu tiên phòng, chống tham nhũng không chỉ ở cấp quốc gia mà còn phải làm mạnh ở cấp địa phương.

PAPI 2022 cũng chỉ ra một số điểm sáng. Có tới 66,1% số người được hỏi đánh giá nền kinh tế quốc gia "tốt" vào năm 2022 - tăng 19,4 điểm phần trăm so với một năm trước đó. 

Cũng ở câu hỏi này, tỉ lệ người dân đánh giá điều kiện kinh tế của đất nước "kém" giảm 13,7 điểm phần trăm xuống còn 6,1% năm 2022. 

Ở cấp hộ gia đình, tỉ lệ người dân cho rằng điều kiện kinh tế hộ của mình "kém" giảm từ 15,3% năm 2021 xuống còn 11,4% năm 2022.

Hà Nội lên nhóm đầu, Đà Nẵng tụt hạng

Báo cáo PAPI 2022 cũng trình bày kết quả cấp tỉnh ở tám chỉ số nội dung. So với kết quả PAPI năm 2021, 33 tỉnh/thành có mức độ cải thiện đáng kể ở chỉ số "Tham gia của người dân ở cấp cơ sở".

18 tỉnh/thành có mức độ cải thiện đáng kể ở chỉ số "Công khai, minh bạch trong việc ra quyết định ở địa phương" và 30 tỉnh/thành có mức độ cải thiện đáng kể ở chỉ số "Quản trị điện tử".

Tuy nhiên, 29 tỉnh/thành giảm sút đáng kể ở chỉ số "Quản trị môi trường", 18 tỉnh/thành giảm sút đáng kể ở chỉ số "Kiểm soát tham nhũng trong khu vực công" và 18 tỉnh/thành giảm sút đáng kể ở chỉ số "Cung ứng dịch vụ công".

Hà Nội có sự cải thiện đáng kể, lên nhóm đầu bảng. Trong khi đó, sau nhiều năm liên tiếp đứng ở các nhóm đầu, Đà Nẵng lại tụt hạng trong năm 2022.

Tỉnh Quảng Ninh đứng đầu trong bảng xếp hạng PAPI 2022 với chỉ số tổng hợp đạt 47,8763/100, trong khi tỉnh Cao Bằng đứng cuối cùng với 38,8037. Hà Nội đứng thứ 12 trong bảng xếp hạng này, với chỉ số tổng hợp đạt 43,9049.

"Có thể nói Hà Nội trỗi dậy, Đà Nẵng tụt hậu, TP.HCM chưa bao giờ lên nhóm thứ nhất", TS Giang nhận xét. 

Trong báo cáo PAPI 2022, TP.HCM nằm ở mức trung bình - thấp với 41,0204 điểm.

"Chỉ số PAPI là những con số biết nói"

TS Nguyễn Hữu Dũng, phó chủ tịch Ủy ban Trung ương Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, đánh giá các báo cáo PAPI trong 14 năm qua đã có những tác động "tích cực", làm chuyển biến nhận thức và hành động của chính quyền nhiều tỉnh.

Trong năm 2022, dựa trên các báo cáo PAPI 2021, một nửa tỉnh/thành Việt Nam đã tổ chức hội nghị bàn bạc về kết quả của địa phương mình và các giải pháp cải thiện chỉ số PAPI, hướng tới tăng chất lượng phục vụ người dân.

"Đối với Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, chỉ số PAPI là những con số biết nói, truyền tải thông điệp từ người dân", ông Dũng nêu vấn đề.

Theo ông, các báo cáo PAPI là một trong những cơ sở quan trọng để Mặt trận Tổ quốc Việt Nam nghiên cứu phục vụ hoạt động giám sát, phản biện xã hội cũng như góp ý xây dựng Đảng và Nhà nước.

Chỉ số PAPI 2017: kém về minh bạch, kiểm soát tham nhũng có cải thiện

TTO - Kết quả khảo sát xã hội học PAPI 2017 cho thấy chỉ số kiểm soát tham nhũng trong lĩnh vực công có cải thiện trong khi chỉ số tham gia của người dân ở cấp cơ sở và chỉ số công khai, minh bạch vẫn còn yếu kém.