Theo các chuyên gia, việc tín dụng tăng trưởng thấp, thậm chí đi lùi trong tháng 7 trong bối cảnh lãi suất đi xuống đã phản ánh những khó khăn chung của doanh nghiệp, nền kinh tế. Vì thế, doanh nghiệp kỳ vọng được hỗ trợ khơi thông thị trường, tìm kiếm đầu ra và khơi thông nguồn vốn giá rẻ để đón đầu cơ hội phục hồi.

Còn khó khăn nếu nhìn qua tín dụng

Trao đổi với Tuổi Trẻ, chuyên gia kinh tế Đinh Tuấn Minh - giám đốc nghiên cứu Trung tâm Nghiên cứu giải pháp thị trường cho các vấn đề kinh tế xã hội (MASSEI) - cho rằng với nhiều doanh nghiệp chưa "thấy" thị trường, đơn hàng rõ lắm nên hạn chế đầu tư, ngại vay.

Cũng theo ông Minh, dù môi trường kinh doanh trong nước đã có những tia sáng nhất định nhưng kinh tế thế giới vẫn còn rất nhiều khó khăn như Cục dự trữ liên bang Mỹ (FED) duy trì lãi suất cao và có thể còn tăng tiếp, kinh tế Trung Quốc giảm tốc, áp lực bủa vây kinh tế châu Âu... nên nền kinh tế có độ mở như Việt Nam sẽ luôn chịu tác động đáng kể.

Ông Nguyễn Quang Thuân, chủ tịch HĐQT Fiingroup, cũng cho rằng vấn đề của các doanh nghiệp Việt Nam hiện nay không hoàn toàn nằm ở mức độ đòn bẩy tài chính cao mà là năng lực hấp thụ vốn thấp.

"Khi sụt giảm đơn hàng dẫn đến doanh thu giảm và biên lợi nhuận thu hẹp làm cho nhu cầu vốn lưu động và vốn đầu tư thấp", ông Thuân nói.

Ông Thuân dẫn chứng ngành thủy sản chiếm tỉ trọng 9 - 10% tổng kim ngạch xuất khẩu cả nước, tuy nhiên doanh thu của ngành này chịu tác động tiêu cực bởi sự sụt giảm mạnh về cầu ở các thị trường trọng điểm (bao gồm Mỹ, châu Âu và Trung Quốc).

Hay với ngành dệt may với đóng góp gần 37,5 tỉ USD xuất khẩu năm 2022 thì vấn đề lớn của họ năm nay là đơn hàng giảm, dẫn đến doanh thu và biên lợi nhuận giảm.

Tín dụng tiêu dùng bất động sản bất ngờ giảm

Một nguyên nhân quan trọng khác phải kể đến, đó là sự sụt giảm của tín dụng cho tiêu dùng bất động sản. Theo Ngân hàng Nhà nước, sáu tháng đầu năm nay, tín dụng kinh doanh bất động sản tăng mạnh (17,4%), song tín dụng cho tiêu dùng bất động sản lại giảm 1,12%, trong khi cùng kỳ năm ngoái tăng tới 17,63%.

Ông Đinh Tuấn Minh nhận xét đây là năm đầu tiên xuất hiện xu hướng tín dụng tiêu dùng bất động sản giảm trong ba năm gần đây. Trước đó, tín dụng tiêu dùng bất động sản tăng khá mạnh và chiếm tỉ trọng cũng tương đối lớn.

"Với các nhà đầu tư, họ phải nhìn thấy triển vọng giá bất động sản tăng từ đó dùng thêm đòn bẩy tài chính để mua. Còn với phân khúc mua để ở, giá cả bất động sản quá cao, kinh tế lại khó khăn, nhiều người không dám vay mua và cũng không ưu tiên mua nhà tại thời điểm này", ông Minh phân tích.

Nhu cầu vay kinh doanh bất động sản rất lớn, nhưng thực tế lại gặp vấn đề về pháp lý dự án cũng như huy động vốn trung và dài hạn còn hạn chế.

Dù vừa qua vay kinh doanh bất động sản có tăng, song theo ông Minh, chủ yếu vẫn nằm ở các dự án vừa được gỡ về pháp lý, tồn đọng nhiều năm nay giờ đẩy mạnh hoàn thiện. Còn việc vay đầu tư mới thời gian tới, theo ông Minh, sẽ còn nhiều khó khăn bởi triển vọng phục hồi ngành này chưa thực sự rõ nét.

Ông Phạm Đức Toản, tổng giám đốc một công ty bất động sản ở Hà Nội, thừa nhận doanh nghiệp bất động sản đang thực sự rất khó khăn.

"Nếu đi vay về mà không có hoạt động kinh doanh, đầu tư ngay thì sẽ đè nặng lên chi phí. Có doanh nghiệp muốn vay chủ yếu để đảo nợ, còn vay để đầu tư mới rất ít. Còn lại nhiều nơi vẫn chọn hoạt động cầm chừng", ông Toản nói.

Cũng theo vị này, tới thời điểm hiện tại, nhiều nhà đầu tư bất động sản hay người mua nhà để tiêu dùng vẫn chưa sẵn sàng đầu tư nên tín dụng còn đang thấp.

Không cho vay bằng mọi giá

Năm ngoái, tín dụng đến giữa năm đã tăng 8-9% so với cuối năm 2021, tăng hơn 17% so với cùng kỳ năm trước nữa. Thậm chí, nhiều ngân hàng chạm trần hạn mức ngay từ quý 2 thì năm nay chỉ loanh quanh mức 4%.

Để khơi thông nguồn vốn, Ngân hàng Nhà nước thực hiện nhiều giải pháp. Mới đây, Ngân hàng Nhà nước đã hoãn thi hành một số quy định cấm cho vay trong thông tư 06.

Quy định này khiến doanh nghiệp bất động sản dễ thở hơn, nhưng nó cũng đặt ra bài toán về câu chuyện dung hòa tăng trưởng tín dụng và nợ xấu của ngành ngân hàng.

Thực tế khi cầu tín dụng tăng thấp, ngành ngân hàng cũng "sốt ruột". Tuy nhiên, Ngân hàng Nhà nước nhiều lần khẳng định "không tăng trưởng tín dụng bằng mọi giá", không thúc đẩy cho vay bằng hạ chuẩn tín dụng.

"Tăng trưởng tín dụng vẫn phải đảm bảo chất lượng tín dụng, đảm bảo hiệu quả tín dụng với nền kinh tế, đó là bài toán khó nhưng là hướng đi đúng của Ngân hàng Nhà nước", chuyên gia kinh tế Đinh Tuấn Minh nhận xét.

Vì thế, ông Minh vẫn đồng tình với việc tăng tín dụng phải an toàn, lành mạnh, không để tạo ra nhiều bất ổn trong nhiều năm.

"Nếu cố cho vay, sẽ dễ dẫn đến những hệ lụy về nợ xấu, mất nhiều năm mới xử lý được", ông Minh nói. Ngoài ra, việc cung tiền nới lỏng mạnh mẽ cũng có thể dòng tiền chảy vào các kênh đầu cơ.

Về giải pháp tăng tín dụng lành mạnh, ông Minh cho rằng vẫn là vấn đề để doanh nghiệp có thể thấy được triển vọng kinh doanh tốt, tỉ giá ổn định, thúc đẩy đầu tư công...

"Vấn đề quan trọng nhất vẫn là tạo ra được môi trường để doanh nghiệp yên tâm làm ăn, nhìn thấy triển vọng của nền kinh tế sau những nỗ lực, chỉ đạo quyết liệt của Chính phủ. Đồng thời có các giải pháp căn cơ để giảm bớt những tác động, ảnh hưởng bên ngoài với nền kinh tế trong nước", ông Minh nhấn mạnh.

Ngoài ra, hiện nay lãi suất giảm chủ yếu ở thị trường tiền gửi, trong khi lãi suất trên thị trường tín dụng doanh nghiệp cần thời gian quan sát thêm. Do vậy, việc giảm lãi suất cũng cần đi vào thực chất để phát huy hiệu quả.

Trong khi đó, ông Nguyễn Quang Thuân cho rằng các giải pháp chính sách nên tập trung vào hỗ trợ lãi suất, hoãn giãn nợ nhằm hỗ trợ doanh nghiệp qua giai đoạn khó khăn thay vì chỉ tập trung vào giải ngân vốn mới/tăng trưởng tín dụng.

Ngoài ra, thị trường nên chấp nhận mức lãi suất cao hơn cho các giao dịch trên thị trường vốn, bao gồm trái phiếu doanh nghiệp nhằm tôn trọng nguyên tắc lãi suất được xác định điều chỉnh theo rủi ro và từ đó hình thành đường cong lãi suất phù hợp để khuyến khích hình thành chức năng đầu tư của thị trường vốn.

Tín dụng tăng trưởng chậm đáng lo ngại

Đến cuối tháng 7-2023, tăng trưởng tín dụng trong toàn nền kinh tế mới đạt 4,6%, chỉ bằng một nửa so với cùng kỳ năm ngoái.