Người Mỹ biểu tình ở New York để phản đối vũ khí hạt nhân - Ảnh: SMH

Theo AFP, trong báo cáo của tổ chức Global Zero, các cựu quan chức quân sự cấp cao của Mỹ và Anh cảnh báo mối nguy hiểm của cơ chế báo động cao mà hai nước áp dụng, cho phép kích hoạt hàng trăm vũ khí hạt nhân chỉ trong vài phút.

Cơ chế báo động cao là một di sản từ thời Chiến tranh lạnh, khi các nhà lãnh đạo Mỹ và Liên Xô lo ngại một vụ tấn công hạt nhân đầu tiên có thể vô hiệu hóa toàn bộ lực lượng hạt nhân của hai nước. “Hàng trăm tên lửa có thể mang theo 1.800 đầu đạn hạt nhân sẵn sàng bay đi ngay sau khi có lệnh” - báo cáo nhấn mạnh.

Cơ chế báo động này được áp dụng với 50% kho vũ khí hạt nhân của Mỹ và Nga. Các quan chức quân đội cho rằng đây là mối nguy hiểm cực lớn bởi bất kỳ một lỗi cá nhân nào cũng có thể dẫn đến chiến tranh hạt nhân.

Hơn nữa, mối nguy cơ tin tặc tấn công cũng có thể dẫn tới những cảnh báo sai lầm. Thậm chí tin tặc còn có thể chiếm quyền điều khiển hệ thống kiểm soát các loại vũ khí hạt nhân này. “Nguy cơ tin tặc tấn công là một yếu tố rủi ro lớn”- báo cáo cho biết.

Trong báo cáo, các chuyên gia quân sự kêu gọi chính phủ Mỹ và Nga bỏ cơ chế báo động nhanh và ra quy định đòi hỏi khoảng thời gian 24-72 giờ trước khi phóng vũ khí hạt nhân. Báo cáo cũng đề nghị tất cả các nước sở hữu vũ khí hạt nhân bỏ cơ chế báo động cao.

Tướng Mỹ bốn sao James Cartwright cho biết hệ thống hạt nhân của Mỹ và Nga được xây dựng từ vài chục năm trước có rất nhiều lỗ hổng. Đã có những trường hợp các quan chức Mỹ hoặc Liên Xô tưởng rằng đất nước mình bị tấn công hạt nhân và sau đó mới nhận ra rằng đó là báo động giả do lỗi kỹ thuật.

Vụ việc nghiêm trọng nhất xảy ra năm 1979 khi cố vấn an ninh quốc gia Mỹ Zbigniew Brzezinski định gọi điện thoại cho Tổng thống Jimmy Carter, cho biết tên lửa hạt nhân Liên Xô đang tiến về lãnh thổ Mỹ. Vào phút cuối, ông Brzezinski mới biết đó là báo động giả do một chip vi tính hoạt động sai.  

Năm 1983, vệ tinh của Liên Xô phát hiện năm tên lửa đạn đạo xuyên lục địa của Mỹ lao về lãnh thổ Liên Xô. Một quan chức cấp cao của chính quyền Liên Xô nghĩ rằng Mỹ không thể tấn công một cách liều lĩnh như vậy và báo cáo lên cấp trên rằng đây chỉ là báo động giả.

Hóa ra dự đoán của quan chức này hoàn toàn chính xác. Hệ thống cảnh báo sớm của Liên Xô đã nhầm phản chiếu của ánh nắng mặt trời lên các đám mây là dấu vết của tên lửa.

Báo cáo của Global Zero cũng kêu gọi Mỹ, Nga và Trung Quốc phải cải tổ lại chiến lược hạt nhân. Các chuyên gia cho rằng chỉ cần các loại vũ khí hạt nhân cỡ nhỏ là đủ để đảm bảo chiến lược phòng thủ.