Hình ảnh mục tiêu tại Deir al-Zor (Syria) trước và sau khi bị chiến đấu cơ Israel không kích vào rạng sáng 6-9-2007 do quân đôi Israel công bố ngày 21-3 - Ảnh: REUTERS

Có những bí mật quân sự thường được giữ theo kiểu "sống để bụng, chết mang theo" vì vậy chứng cứ về cuộc không kích vào lãnh thổ nước khác của Israel được tung ra vào thời điểm này khiến nhiều nhà quan sát phải đặt ra nhiều câu hỏi.

Tuy nhiên cuộc không kích phá hủy một lò phản ứng hạt nhân của Syria tại vùng Deir al-Zor, cách thủ đô Damascus 450 km về phía đông bắc lại được quân đội Israel chủ động công bố cho các nhà báo Israel và quốc tế theo điều kiện bài viết phải được duyệt trước khi đăng tải.

Chiến dịch không kích táo bạo được phía Israel đặt tên là "Ngoài chiếc hộp" và được chuẩn bị từ đầu năm 2006 khi Israel nắm được thông tin tình báo cho biết Syria đang tiến hành sở hữu hạt nhân có thể gây hại cho Israel.

Loại lò phản ứng hạt nhân Syria sở hữu khi đó được cho là giống loại Triều Tiên đang có ở Yongbyon và dùng để phát triển plutonium.

Các nhà quan sát cho rằng việc chủ động công bố "chiến công" của Israel vào thời điểm này nhằm 2 mục đích: chứng minh với thế giới rằng Tel Aviv sẵn sàng ra tay nếu thấy an ninh quốc gia bị đe dọa và cũng nhằm ngăn chặn thông tin từ quyển sách của cựu Thủ tướng Ehud Olmert sắp công bố.

Hình ảnh mục tiêu tại Deir al-Zor (Syria) bị chiến đấu cơ Israel không kích vào rạng sáng 6-9-2007 do quân đôi Israel công bố ngày 21-3 - Ảnh: REUTERS

Trong bối cảnh nội chiến ở Syria còn đầy căng thẳng với sự can dự của Iran và việc vũ khí được chuyển giao vào tay nhóm Hezbollah Li Băng, quân đội Israel đã không ít lần cho tiến hành những cuộc đột kích nhắm vào các nhóm có thể gây nguy hại cho mình và việc công bố thành quả của cuộc không kích cách đây hơn 10 năm là một cách để nói rằng Israel không ngại hành động quân sự.

Kế đến là quyển hồi ký của cựu Thủ tướng Ehud Olmert, người đứng đầu chính phủ vào thời điểm diễn ra vụ việc là năm 2007. Ông Olmert vừa ra tù vào tháng 7-2017 sau hơn 16 tháng ngồi sau song sắt vì tội tham nhũng. Ông đã viết sách khi ở trong tù. Nhà xuất bản dự tính ấn hành hồi ký của ông Olmert từng bị lục soát với lý do tác giả đã sử dụng các tài liệu mật của nhà nước Israel.

Tài liệu được phía Israel chủ động công bố cho thấy rõ hơn về cuộc không kích vào al-Kibar thuộc vùng Deir al-Zor, vào đêm 5 rạng sáng 6-9-2007.

Cuộc tấn công được cho là khiến phía Mỹ cũng bất ngờ và phải nắm lại thông tin sau đó từ nguồn tình báo của Israel.

Vài tuần trước khi diễn ra cuộc không kích, tình báo Israel tin rằng lò phản ứng ở al-Kibar, do Triều Tiên trợ giúp, sắp đi vào hoạt động.

Theo nhận định của Israel, chương trình hạt nhân của Syria do Tổng thống Hafez al-Assad chủ trì rồi sau đó được tiếp tục bởi con trai của ông là Bachar al-Assad - Tổng thống Syria từ năm 2000.

Từ cuối năm 2004, tình báo Israel bắt đầu thu thập thông tin về chương trình hạt nhân của Syria. Đến tháng 1-2006, quân đội Israel tin chắc đã nắm trong tay đầy đủ chứng cứ về chương trình này.

Đến tháng 4-2006, thông tinh xác quyết về các tòa nhà đang tiến hành nghiên cứu hạt nhân. Đến đầu năm 2007 thì tình báo Mossad khét tiếng của Israel nhận định khu nghiên cứu sắp hoàn tất và chuẩn bị đi vào hoạt động.

Một nhóm chuyên gia được qui tụ để đánh giá các thiệt hại có thể xảy ra với Israel và trong khu vực nếu tiến hành không kích.

Phần lớn các chuyên gia đã chọn giải pháp Israel sẽ không nhận trách nhiệm về vụ đột kích và cứ để chính quyền Syria tự tuyên bố theo cách của mình thì sẽ tránh được xung đột vũ trang trực diện sau đó.

Diễn biến thực tế sau đó đã diễn ra như vậy cho đến ngày hôm nay (21-3) khi Israel chủ động công bố chứng cứ về chiến tích của mình.

Máy bay chiến đấu F-16 của quân đội Israel cất cánh từ căn cứ Ramon ở phía nam trong một đợt tập luyện - Ảnh: REUTERS

Cụ thể vào lúc 22h30 tối 5-9-2007, bốn chiếc chiến đấu cơ F-16 lặng lẽ xuất kích từ hai căn cứ Ramon và Hatzerim. Quá nửa đêm, Thủ tướng Ehud Olmert, Bộ trưởng Quốc phòng Ehud Barak và ban lãnh đạo quân đội Israel có mặt tại trụ sở bộ tổng tham mưu ở Tel-Aviv để theo dõi chiến dịch không kích.

Đến 2h30 sáng 6-9, các chiến đấu cơ của Israel hoàn thành nhiệm vụ và quay về mà không hề bị thiệt hại gì.

Phía Syria sau đó công bố rằng địa điểm bị không kích chỉ là một địa điểm quân sự "không có giá trị lớn".