Israel - Iran: Trong vòng xoáy thù hận

Tất cả "ân oán giang hồ" bắt đầu hôm 1-10 bằng cuộc tấn công bất ngờ của Iran vào Israel bằng 200 tên lửa đạn đạo. Israel không trả đũa ngay mà phải mất đến 25 ngày mới đáp trả vào 26-10 bằng một loạt cuộc tấn công chưa từng có về quy mô và thời gian vào các mục tiêu ở Iran cách xa hơn 1.600km. Dư luận nháo nhào lo sợ một sự leo thang dẫn tới thế chiến thứ ba.

Cuộc tấn công quy mô lớn

Vụ tấn công ngày 1-10 của Iran bằng khoảng 200 tên lửa đạn đạo vào các mục tiêu ở Israel, diễn ra trong ít nhất hai đợt, là lớn nhất trong xung đột Iran - Israel đang diễn ra. Iran đặt tên cho cuộc tấn công này là chiến dịch Lời hứa thực sự 2 - cuộc tấn công trực tiếp thứ hai của họ nhằm vào Israel, sau cuộc đầu tiên vào tháng 4.

Lực lượng Vệ binh cách mạng Hồi giáo Iran (IRGC) ra tuyên bố cho biết các cuộc tấn công là nhằm mục đích trả thù cho cái chết của thủ lĩnh Hamas Ismail Haniyeh, thủ lĩnh Hezbollah Hassan Nasrallah và tướng Iran Abbas Nilforoushan trong xung đột đang diễn ra ở Gaza và Lebanon.

IGRC giải thích các cuộc tấn công của họ là "phù hợp với các quyền hợp pháp của đất nước Iran và luật pháp quốc tế", đồng thời cảnh cáo: "Nếu (Israel) đáp trả bằng quân sự, họ sẽ phải đối mặt với các cuộc tấn công tàn phá và nghiền nát tiếp theo".

Trong vụ tấn công của Iran, chủ yếu bằng các tên lửa Fattah-1 và Kheibar Shekan, hôm 1-10, căn cứ không quân Nevatim của Israel ở Negev đã bị trúng khoảng 20-32 tên lửa, làm hư hại một nhà chứa máy bay và đường lăn. 

Một số tên lửa khác bắn trúng căn cứ không quân Tel Nof, một trường học ở thị trấn Gedera gần đó và khu vực phía bắc Tel Aviv gần trụ sở các cơ quan tình báo Israel Mossad và đơn vị 8200 (tình báo kỹ thuật).

Israel cho biết họ đã bắn hạ hầu hết tên lửa và không quân không thiệt hại gì mấy. Được biết, hải quân Hoa Kỳ và Jordan cũng tham gia giúp Israel đánh chặn tên lửa. Vụ tấn công này dẫn đến kết luận là hệ thống "Vòm sắt" của Israel, chủ yếu trang bị tên lửa phòng không Arrow, không thực sự hiệu quả, NPR 4-10 đưa tin và bình luận.

Israel trả đũa

Bị Iran tấn công hôm 1-10, song mãi tới 26-10, ông Netanyahu mới phản công, tức ông đã phải nghiền ngẫm mọi việc trong suốt 25 ngày. Tất nhiên, ông không nghiền ngẫm một mình mà còn có đối tác trao đổi là Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken. 

Họ trao đổi trực tiếp lần cuối trước vụ phản công là vào ngày 22-10, trong hai tiếng rưỡi bàn luận về "vấn đề mối đe dọa Iran" và "nhu cầu hai nước đoàn kết chống lại mối đe dọa đó".

Hai bên cũng nhắc đến âm mưu ám sát ông Netanyahu. Thông cáo báo chí đề ngày 22-10 của phủ thủ tướng Israel nêu rõ: 

"Ngoại trưởng Hoa Kỳ bày tỏ tâm trạng rất sốc trước âm mưu của Iran thông qua Hezbollah, nhằm loại bỏ thủ tướng Israel, và nói rõ rằng đây là sự cố cực kỳ nghiêm trọng. Thủ tướng đã cảm ơn ngoại trưởng và nói đây là vấn đề không thể bỏ qua", theo thông cáo từ trang web chính thức của chính quyền Israel.

Thiệt ra, không hẳn phía Mỹ hoàn toàn "bật đèn xanh". Trong thông điệp đọc trước Quốc hội Israel sáng 28-10, ông Netanyahu đã gián tiếp phản bác các thông tin cho rằng Nhà Trắng thuyết phục ông thu hẹp quy mô cuộc phản công nhắm vào Iran và nhấn mạnh rằng "chúng tôi tự đưa ra quyết định theo lợi ích và cân nhắc của mình", The Times of Israel 28-10 tường thuật.

Một chi tiết khác trong thông cáo cho thấy thách thức khác mà phía Israel đã và đang phải đối phó: "Thủ tướng nhấn mạnh việc loại bỏ thủ lãnh Hamas Yahya Sinwar có thể sẽ đem lại tác động tích cực giúp các con tin (người Israel) trở về, để đạt được tất cả các mục tiêu của cuộc chiến và hậu chiến".

Ông Sinwar đã bị hạ sát hôm 16-10 ngay trong phòng khách nhà mình ở thành phố Rafah, phía nam Gaza. Đây là nhân vật bị Israel truy nã gắt gao bậc nhất sau cuộc tấn công của Hamas ngày 7-10-2023 vào Israel khởi đầu cho tất cả những xung đột cho tới nay.

Các động thái của Israel cho thấy ông Netanyahu và chính phủ gồm nhiều thành viên phe cực hữu của mình có vẻ đang quyết định "giải quyết một lần cho xong". 

Đêm 25 rạng sáng 26-10, hàng trăm máy bay Israel, bao gồm máy bay tàng hình thế hệ thứ năm F-35 và máy bay chiến đấu F-16 và F-15, đã bay hơn 1.600km để tấn công khoảng 20 mục tiêu trong lãnh thổ Iran, bao gồm cả hệ thống phòng không S-300 do Nga cung cấp, Sky News 28-10 loan tin.

Cuộc trả đũa diễn ra trong ba đợt. Đợt đầu tiên vào khoảng 2h sáng 26-10, và chuyến bay cuối cùng an toàn trở về Israel vào lúc 6h sáng. Theo Sky News, bốn hệ thống S-300, radar và các khí tài phòng không khác của Iran đã bị tấn công. 

Cuộc tấn công trước bình minh mật danh chiến dịch Ngày ăn năn này cũng nhắm vào các địa điểm mà Iran đang sản xuất tên lửa được sử dụng để đe dọa Israel. Israel không bị mất hay hư hại máy bay nào trong nhiệm vụ này, nhờ được trang bị "đạn tầm xa" - tức không cần xâm nhập không phận Iran để đạt được mục tiêu.

Những vấn đề kỹ thuật

Có ba câu hỏi về mặt kỹ thuật đặt ra từ chiến dịch này. Đầu tiên và đơn giản nhất: Làm thế nào máy bay Israel có thể vượt hơn 1.600km, qua không phận nhiều nước, để bay đến các mục tiêu ở Iran (và bay về, cùng giao chiến, nếu có)? 

Cần biết, máy bay chiến đấu của Israel từ năm 1979 đã được hỗ trợ bởi phi đoàn máy bay tiếp liệu trên không IAF 707, ban đầu là Boeing 707-100, sau đó là Boeing 707-300, vốn là máy bay dân dụng được hoán cải bởi tập đoàn công nghệ hàng không không gian Israel Aerospace Industries (IAI) từ những năm 2010.

Sau này, không quân Israel bổ sung dòng máy bay KC-46. Các máy bay tiếp dầu trên không của họ không chỉ được dùng để cung cấp nhiên liệu mà còn có chức năng kết nối chỉ huy và kiểm soát. 

Việc tiếp dầu trên không là chuyện "thường ngày" của không quân Israel từ bấy lâu nay, như trong những phi vụ tấn công phe Houthi ở Yemen với khoảng cách bay có khi lên tới hơn 1.800km, theo The War Zone 30-9.

Câu hỏi thứ nhì là máy bay F-35 và F-16 sử dụng vũ khí gì để từ xa tấn công các mục tiêu Iran? Câu trả lời là các tên lửa SPICE 1000, AIM-7 Sparrow và AIM-120 AMRAAM kèm bộ tác chiến điện tử tự hộ tống Elta 8222.

Câu hỏi thứ ba phức tạp hơn: Tấn công triệt hạ các hệ thống phòng không S-300 của Iran tiềm ẩn một nguy cơ: liệu có chuyên gia Nga tại các vị trí này hay không? Một bài báo của tạp chí quân sự Milmag đề ngày 30-8-2021 từng hé lộ câu chuyện này: 

"Các nguồn tin từ Israel nói với Milmag rằng điều này đặt Israel vào vị trí rất nhạy cảm. Một mặt, rõ ràng Israel sẽ không cho phép Iran nâng cấp tên lửa mà họ sản xuất và chuyển giao cho Hezbollah vận hành, nhưng mặt khác, Israel phải rất cẩn thận để không gây chuyện với người Nga".

Trong thực tế chiến đấu, không quân Israel đã quen với nhiều "cấm kỵ" qua mấy năm không kích ở Syria, và nhất là giai đoạn chiến sự leo thang căng thẳng vừa qua. Ở Syria, không quân Israel chủ yếu sử dụng tên lửa không đối đất Rampage tự sản xuất. 

Tên lửa này có khả năng thâm nhập tối ưu vào các khu vực được bảo vệ nhờ bộ dẫn đường tiên tiến, chuyên trị các mục tiêu chất lượng cao, được bảo vệ tốt với độ chính xác cao nhất, ngăn ngừa thiệt hại ngoài dự kiến tốt nhất. 

Các mục tiêu phù hợp nhất với tên lửa Rampage là trung tâm chỉ huy và liên lạc, căn cứ không quân, trung tâm bảo dưỡng, cơ sở hạ tầng và mục tiêu thực địa có giá trị được bảo vệ bởi các hệ thống phòng không. Hơn nữa, Rampage có thể hoạt động trong mọi điều kiện thời tiết, cả ngày lẫn đêm.

Sáng thứ hai 28-10, trong phát biểu khai mạc phiên họp lập pháp mùa đông của Quốc hội Israel, ông Netanyahu loan báo: 

"Chúng ta đã gây thiệt hại nghiêm trọng cho hệ thống phòng thủ của Iran và khả năng xuất khẩu tên lửa của nước này... Chúng ta tấn công mạnh mẽ vào những nhà máy công nghiệp chết chóc (của Iran)", theo The Times of Israel 28-10. 

"Che chắn" cho thủ tướng của mình, đồng thời cũng để tự "phòng vệ" trước những mũi tấn công khả dĩ từ công luận, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Yoav Gallant quả quyết cuộc phản công là rất chính xác, chất lượng cao và hiệu quả, và không có tên bay đạn lạc. ■