Instagram cho trẻ em: Bọn trẻ cần sống ảo đến vậy sao?

 

Instagram - mạng xã hội chia sẻ hình ảnh với hơn 1 tỉ người dùng toàn cầu mỗi tháng - đang xây dựng một ứng dụng phái sinh mang tên Instagram Kids dành cho trẻ em dưới 13 tuổi. 

Thông tin được trang BuzzFeed đăng tải lần đầu vào ngày 18-3, sau khi tiếp cận một số tài liệu nội bộ của công ty nhận định “công tác giới trẻ là một ưu tiên của Instagram”.

Chỉ một tuần sau, thông tin trên được CEO Facebook Mark Zuckerberg xác nhận trong phiên điều trần trước Quốc hội Mỹ. “Rõ ràng có nhiều người dưới 13 tuổi đang có nhu cầu sử dụng một dịch vụ như Instagram” - Zuckerberg nói.

“Yêu cầu tất yếu”

Phát biểu của Zuckerberg là để trả lời cho phần chất vấn đến từ dân biểu bang Florida Gus Bilirakis, như nói hộ nỗi lòng nhiều bậc cha mẹ: “Tôi thấy việc nhắm đến người dùng từ 13 tuổi trở xuống, với các dịch vụ miễn phí, là rất đáng lo ngại. Chính xác thì các ông định kiếm tiền bằng cách nào? Hay các ông đang tìm cách biến lũ trẻ thành công cụ làm ra tiền, và khiến chúng nghiện (Instagram) từ sớm?”.

Ứng dụng Instagram hiện hành yêu cầu người dùng xác nhận đủ 13 tuổi khi đăng ký tài khoản, nhưng cách xác minh lỏng lẻo đồng nghĩa bất cứ ai cũng có thể nói dối về tuổi thật để tham gia mạng xã hội này mà hầu như không gặp bất cứ ngăn trở gì. 

Một khảo sát do Thorn thực hiện trên 1.000 trẻ em tại Mỹ trong tháng 10 và 11-2020 cho kết quả đáng lo nhưng không hẳn bất ngờ: 40% trẻ từ 9 đến 12 tuổi cho biết có sử dụng Instagram, theo The Verge.

Nếu dù gì lũ trẻ cũng đã xài “lén”, tại sao không tạo ra một mạng xã hội dành riêng cho trẻ em? Theo lập luận của Facebook, sự ra đời của Instagram Kids gần như là chuyện tất yếu nó phải thế để đáp ứng nhu cầu của một nhóm khách hàng tiềm năng.

“Như mọi bậc cha mẹ đều biết, bọn trẻ dù gì cũng đã và đang hoạt động trên mạng. Chúng tôi muốn cải thiện tình trạng này bằng cách cung cấp những trải nghiệm giúp cha mẹ có thể nhìn thấy và kiểm soát được những gì con họ đang làm (trên Internet)” - người phát ngôn Facebook Andy Stone giải thích trong một thông cáo gửi đến báo giới.

Theo Facebook, ứng dụng Instagram Kids sẽ không có quảng cáo để hạn chế các nội dung không phù hợp. Công ty cũng đang tham vấn các chuyên gia về trẻ em cũng như các nhà làm luật để tìm kiếm phương án thiết kế nội dung an toàn nhất.

Bên cạnh đó, những biện pháp chặt chẽ hơn bao gồm ứng dụng trí tuệ nhân tạo sẽ được thực hiện để đảm bảo người dùng trên ứng dụng Instagram chính phải đủ 13 tuổi. “Bất kỳ trải nghiệm nào chúng tôi phát triển đều phải ưu tiên sự an toàn và quyền riêng tư” - Facebook nhấn mạnh.

 

Học được gì ngoài “câu like”?

Ứng dụng dành riêng cho trẻ em phái sinh từ nền tảng gốc dành cho người lớn nổi tiếng nhất hiện nay là YouTube Kids (ra mắt năm 2015, dành cho trẻ dưới 13 tuổi). Tuy nhiên, năm 2019, ứng dụng này bị Ủy ban Thương mại liên bang Mỹ điều tra vì không bảo vệ sự an toàn của trẻ em trên không gian mạng đúng mức.

Thông tin về Instagram Kids cũng gần như ngay lập tức vấp phải phản ứng gay gắt từ mọi phía. Các chính trị gia cho rằng cổ xúy trẻ em chia sẻ đời tư trên mạng xã hội là đi ngược lại với phương châm bảo vệ chúng khỏi những nguy hiểm rình rập trên Internet; các chuyên gia y tế thì cảnh báo nguy cơ sức khỏe và ảnh hưởng tâm sinh lý của việc sử dụng mạng xã hội từ quá sớm; còn phụ huynh thì than trời vì lại có thêm một lý do để bọn trẻ suốt ngày dán mắt vào màn hình điện thoại.

Hôm 18-5, một nhóm nghị sĩ Đảng Dân chủ ra tuyên bố chung kêu gọi Facebook dừng kế hoạch ra mắt Instagram Kids, viện dẫn “một bảng thành tích rõ ràng trong việc thất bại ở khâu bảo vệ trẻ em” của mạng xã hội này. “Facebook đã tự đánh mất niềm tin của công chúng rằng họ có thể đặt con người lên trên lợi nhuận” - tuyên bố nói rõ.

Trước đó, ngày 10-5, tổng chưởng lý của 44 bang và vùng lãnh thổ Mỹ cũng đồng thanh kêu gọi Facebook dừng kế hoạch ra mắt Instagram Kids trong một bức thư gửi đến mạng xã hội này. “Facebook không phải đang đáp ứng nhu cầu, mà là tạo ra một nhu cầu mới” - thư viết.

Trong thư, nhóm quan chức cũng trích dẫn nhiều nghiên cứu cho thấy việc sử dụng mạng xã hội dẫn đến sự gia tăng lo lắng, ám ảnh về hình ảnh cơ thể và thậm chí dẫn tới ý định tự tử, đồng thời nói thẳng rằng Instagram Kids không đáp ứng được nhu cầu gì ngoài tham vọng kiếm tiền của chính Facebook.

Các chuyên gia sức khỏe thì hoài nghi liệu Facebook đã sẵn sàng để giám sát một ứng dụng có sức ảnh hưởng mạnh mẽ đến trẻ nhỏ. Còn nhớ năm 2017 mạng xã hội này từng tung ra Messenger Kids - ứng dụng nhắn tin được quảng cáo là thân thiện và an toàn cho trẻ em. Người ta sau đó phát hiện nền tảng này chứa một lỗi kỹ thuật khiến trẻ em có thể tham gia các nhóm chat với người lạ mà không cần sự đồng ý của phụ huynh.

Gần đây hơn, Instagram đã phải xin lỗi sau khi một “lỗi thuật toán” khiến nhiều người dùng mắc chứng rối loạn ăn uống bỗng nhận được gợi ý về các cụm từ như “thuốc gây chán ăn” và “ăn kiêng” trong giao diện tìm kiếm, Đài BBC đưa tin ngày 15-4.

Theo khảo sát ở trên của Thorn, có đến 16% trẻ được hỏi thừa nhận đã từng có “những tương tác tình dục trực tuyến” trên Instagram, cao nhất trong số 14 nền tảng mạng xã hội có mặt trong bảng hỏi.

“Việc chú trọng vào chia sẻ hình ảnh và vẻ bề ngoài khiến Instagram đặc biệt không phù hợp cho trẻ em đang ở độ tuổi quan trọng trong quá trình phát triển nhận thức về bản thân” - một nhóm các tổ chức xã hội ở Mỹ lên tiếng trong thư gửi Mark Zuckerberg hồi tháng 4. Thứ mà trẻ em học được qua việc sử dụng mạng xã hội này, theo nhóm tác giả, là những bức ảnh càng gợi cảm, lung linh và xa rời thực tế thì càng được chú ý và nhận được nhiều “like”.■