Ông Trịnh Quang Dũng (ở đường Nhất Chi Mai, P.13, Q.Tân Bình, TP.HCM) vệ sinh các tấm pin điện mặt trời - Ảnh: TUYẾT KIỀU

Ngày 25-4, Tổng công ty Điện lực TP.HCM (EVN HCMC) đã tổ chức ký hợp đồng mua điện mặt trời với các hộ dân đã lắp đặt trên địa bàn TP làm cơ sở thanh toán tiền điện kể từ tháng 5-2019. Như vậy, lâu nay người dân phải trả tiền điện hằng tháng thì nay được công ty điện lực trả lại tiền.

Với giá mua điện mặt trời 2.134 đồng/kWh (năm 2019), lần đầu tiên không chỉ người dân trên địa bàn TP.HCM mà khắp cả nước sẽ có nguồn thu từ việc đầu tư nguồn năng lượng sạch bấy lâu nay. 

Dự báo việc phát triển điện mặt trời áp mái sẽ bùng nổ trong thời gian tới.

Điện lực chi hơn 8,5 tỉ đồng trả các hộ dân

Hiện nay trên địa bàn TP.HCM đã có 1.432 công trình điện mặt trời áp mái của các hộ dân, đơn vị đã kết nối với điện lưới TP với tổng công suất 17,46MWp. 

Theo bà Nguyễn Ngọc Tường Vi - quyền trưởng ban kinh doanh EVN HCMC, thông qua hệ thống đo đếm, lượng điện sản xuất từ các mô hình điện mặt trời phát lên lưới đạt hơn 4 triệu kWh. Nếu nhân với đơn giá mua điện năm 2019 thì số tiền ngành điện phải chi trả cho việc mua điện mặt trời là hơn 8,5 tỉ đồng.

"Hiệu quả mang lại góp thêm phần sản lượng điện sạch lên hệ thống lưới điện" - bà Vi cho hay.

Sáng cùng ngày, Công ty Điện lực Sài Gòn (thuộc EVN HCMC) đã triển khai ký hợp đồng với các hộ dân lắp đặt điện mặt trời trên địa bàn quận 1, 3. 

Theo bà Vi, các trường hợp còn lại sẽ ký hợp đồng hoàn tất để thanh toán tiền điện trong tháng 5. Tiền điện thanh toán cho người dân bao gồm cả lượng điện đã được ghi nhận từ trước đó.

Trong khi đó, ông Nguyễn Văn Lý, phó tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực miền Nam (EVN SPC - phụ trách cấp điện cho 21 tỉnh thành phía Nam), cho biết trên địa bàn đã có hơn 1.200 công trình điện mặt trời áp mái của người dân, đơn vị kết nối lưới điện quốc gia với tổng công suất trên 20MWp. 

Ông Lý cũng cho hay ngay sau khi thông tư mới của Bộ Công thương ban hành (11-3-2019), đơn vị bắt đầu ký kết hợp đồng mua bán điện mặt trời áp mái với người dân. Hiện nay đã có vài trăm khách hàng được ký hợp đồng làm cơ sở thanh toán tiền điện.

Giải thích thêm về cách thức mua lại điện của người dân cũng như giá cả, Tập đoàn Điện lực VN (EVN) cho rằng lượng điện mặt trời sản xuất các thời điểm khác nhau thì mức giá mua lại cũng khác nhau bởi tùy thuộc vào sự chênh lệch tỉ giá. 

Cụ thể, các hợp đồng mua bán điện mặt trời vận hành thương mại trước ngày 1-7-2019 là 9,35 cent/kWh, thời hạn hợp đồng có giá trị 20 năm. 

Cũng do sự chênh lệch tỉ giá đôla Mỹ so với Việt Nam đồng nên dự án điện mặt trời vận hành trước ngày 1-1-2018 có giá mua điện là 2.086 đồng/kWh; trong năm 2018 giá mua điện là 2.096 đồng/kWh; năm 2019 là 2.134 đồng/kWh. 

Từ năm 2020 và các năm tiếp theo giá mua điện tính theo sự chênh lệch tỉ giá từng năm cụ thể. EVN HCMC cho hay việc thanh toán tiền điện cho người lắp đặt điện mặt trời thông qua hình thức chuyển khoản hằng tháng cho khách hàng.

Về cách tính thuế - một trong những vướng mắc liên quan đến điện mặt trời áp mái - cũng được giải quyết. 

Theo EVN HCMC, đối với đơn vị doanh nghiệp có phát hành hóa đơn, đơn vị lắp đặt khai thuế bằng phương pháp khấu trừ 10%. 

Trường hợp đơn vị lắp đặt kê khai thuế trực tiếp trên thuế VAT thì nộp 2%/doanh thu. 

Đặc biệt, trường hợp hộ gia đình không phát hành hóa đơn, nếu mức doanh thu trên 100 triệu đồng/năm được áp dụng mức thuế 2%, còn doanh thu dưới 100 triệu đồng/năm thì không phải chịu thuế.

Ngoài ra nhằm khuyến khích người dân đầu tư lắp điện mặt trời, Bộ Công thương đã có thông tư hướng dẫn về phát triển dự án và hợp đồng mua bán điện mặt trời. 

Cụ thể, sản lượng điện sản xuất từ mô hình điện mặt trời áp mái sẽ không cấn trừ với sản lượng điện tiêu thụ từ lưới điện quốc gia. 

Có nghĩa khách hàng khi lắp đặt điện mặt trời, các thiết bị điện trong nhà sẽ ưu tiên sử dụng điện mặt trời trước, khi sử dụng không hết hoặc lúc không sử dụng thì lượng điện dư này sẽ phát lên lưới và được đồng hồ ghi nhận làm cơ sở thanh toán mỗi tháng. 

Trường hợp điện mặt trời không đủ dùng hoặc lúc đêm tối thì điện lưới quốc gia sẽ cung cấp cũng thông qua đồng hồ đo đếm. 

Mỗi tháng, ngành điện sẽ ghi nhận lượng điện mặt trời phát lên lưới bao nhiêu làm cơ sở thanh toán cho người dân. 

Tương tự, người dân sử dụng điện từ lưới điện quốc gia bao nhiêu cũng được ghi nhận thông qua đồng hồ đo đếm và thanh toán theo quy định hiện hành.

Nguyên lý hệ thống - Đồ họa: N.KH.

Liên hệ ngành điện để lắp đặt

Bà Nguyễn Ngọc Tường Vi chia sẻ đơn vị đặt mục tiêu nâng công suất điện mặt trời áp mái phát triển trong năm 2019 đạt con số 50MWp (hiện công suất hơn 17MWp).

Tuy nhiên, ông Đặng Ngọc Quốc Bảo - đại diện EVN HCMC - khuyến cáo trước khi lắp đặt, khách hàng cần liên hệ với các công ty điện lực quản lý địa bàn để được hỗ trợ cụ thể. 

Bởi theo ông Bảo, khi có nhiều khách hàng cùng lắp đặt điện mặt trời trong khi hệ thống đường dây, trạm biến thế khu vực đó không đủ để chuyển tải, sẽ gây quá tải lưới điện. Khi đó, ngành điện sẽ phải soát xét từng trường hợp hoặc sẽ phải đề nghị khách hàng giảm công suất lắp đặt...

Tại buổi lễ ký kết hợp đồng, ông Nguyễn Thanh Vinh - một người dân lắp đặt điện mặt trời tại quận 1 - rất phấn khởi khi cơ chế thanh toán, giá cả quy định rõ ràng giúp người dân an tâm hơn khi quyết định đầu tư. 

Theo ông Vinh, tại trụ sở công ty ông công tác cũng đã lắp một gói điện mặt trời với công suất 11kWp và đem lại hiệu quả cao. 

"Tôi thấy hiện nay số lượng chung cư tại TP.HCM rất lớn, phần sân thượng có mặt bằng rộng, nếu ban quản trị chung cư thống nhất được người dân và cho lắp đặt hệ thống điện mặt trời này đưa vào phục vụ chiếu sáng công cộng và các nhu cầu sử dụng điện khác sẽ tiết giảm được chi phí vận hành rất nhiều" - ông Vinh đề nghị.

Trong khi đó, ông Nguyễn Minh Tâm - đại diện một đơn vị lắp đặt điện mặt trời trên địa bàn quận 1 - có nhiều băn khoăn. 

Ông Tâm cho biết gia đình em ông lắp đặt điện mặt trời áp mái xong thì ngành điện hẹn 1 tuần mới xuống kiểm tra hệ thống đã đạt tiêu chuẩn để đấu nối chưa. 

Khi đó, hệ thống điện mặt trời đã đấu nối vào hệ thống điện trong nhà khiến điện kế đang dùng chạy nhanh hơn bình thường, đồng nghĩa việc phải trả thêm tiền điện. 

Sắp tới, người dân lắp đặt nhiều, thời gian chờ đợi có thể lâu hơn. "Ngành điện giải quyết vấn đề này như thế nào?" - ông Tâm đặt vấn đề.

Trả lời những vấn đề trên, đại diện EVN HCMC cho biết thời gian kiểm tra, lắp đặt điện kế 2 chiều kết nối với lưới điện quốc gia là 3 ngày, kể từ khi ngành điện nhận được yêu cầu (khi người dân, đơn vị đã lắp đặt hoàn tất) của người dân, đơn vị.