Khi gặp những cú sốc, bạn nên tìm đến bác sĩ tâm lý. Trong ảnh: thạc sĩ tâm lý lâm sàng Võ Thị Minh Huệ (trái) tư vấn cho bệnh nhân - Ảnh: DIỆU NGUYỄN

TTO - Xung quanh việc gây ra tiếng ồn "hành hạ" người khác, một số người nước ngoài sống ở VN nhận định rằng: "Nhiều người Việt chỉ làm những gì mình thích, giành cái lợi về mình mà không hề nghĩ ảnh hưởng đối với cộng đồng”.

Ở các nước phương Tây, một trong những điều tối kỵ là nhận xét thiếu tích cực về ngoại hình, đời sống cá nhân. Khởi đầu là một thói quen với mục đích tránh làm tổn thương tâm lý người khác, điều này đã trở thành chuẩn mực của phép lịch sự trong xã hội phương Tây

Thiên Kim

Ở Việt Nam, tôi nhận thấy các vấn đề tâm lý có vẻ như chưa được quan tâm đúng mức. Hơn nữa, nhiều người còn nhìn các vấn đề này rất phiến diện, đơn giản nên chưa hiểu được những tác động tiêu cực của nó.

Có lẽ vì đối với người Việt, đây chưa phải là vấn đề nghiêm trọng cần chú trọng, trong khi cuộc sống "cơm áo gạo tiền" còn quá nhiều khó khăn cần phải ưu tiên trước.

Áp lực từ những nhận xét

Nếu để ý một chút những chuyện lớn nhỏ vẫn xảy ra hằng ngày trong xã hội, chúng ta sẽ thấy cần phải quan tâm hơn đến vấn đề tâm lý ở Việt Nam. Ví dụ như có những vấn đề nhỏ nhặt trong cách cư xử mà nhiều người không để ý, nhưng thực tế lại rất quan trọng với người khác.

Văn hóa sống ở Việt Nam được coi là văn hóa mang tính "tập thể", trái với văn hóa "trọng cá nhân" ở các nước phương Tây. 

Do vậy ở Việt Nam, vai trò của cộng đồng thường được đề cao hơn hẳn cá nhân, dẫn đến việc những gì thuộc về tâm lý, tình cảm cá nhân cũng ít được chú trọng, đề cao. 

Những gì được coi là giá trị chung của xã hội sẽ "tự động" được áp dụng cho cá nhân, mà không cần để ý nhiều đến suy nghĩ riêng tư, tâm lý của người đó.

Ví dụ như theo truyền thống của xã hội châu Á thì con gái lớn lên sẽ lấy chồng, sinh con và vì thế nhiều người sẽ coi đây là điều hiển nhiên đối với mọi phụ nữ. 

Trong khi đối với một số phụ nữ, điều này không hề hiển nhiên như thế vì có thể họ muốn tận hưởng cuộc sống độc thân, muốn tiến triển sự nghiệp hay đơn giản là vì chưa tìm được người ưng ý. 

Tuy nhiên, họ rất khổ tâm, ngại tham gia các buổi gặp mặt bạn bè, gia đình vì đi đâu cũng bị hỏi "bao giờ lập gia đình?". Những câu hỏi đơn giản, vô hại như thế nhiều khi lại rất ảnh hưởng đến tâm lý người bị hỏi.

Rõ ràng là nhiều người Việt Nam chúng ta còn rất... thiếu tế nhị. Ít ai chú ý là những câu nói nhận xét về đời sống cá nhân, ngoại hình... mà nhiều người cho là vô hại, thậm chí cho là có nghĩa tích cực vì thể hiện sự quan tâm tới người khác, lại có thể rất tiêu cực cho tâm lý và hạn chế sự thành công của người bị nhận xét.

Đừng bỏ qua các dấu hiệu...

Không chỉ những chuyện "nhỏ" như trên, có những vấn đề nghiêm trọng hơn mà càng ngày chúng ta càng nhận thấy ở Việt Nam. 

Có những bạn trẻ vì thất bại trong học tập, vì bị bắt nạt hoặc bị xa lánh ở trường học đã tìm đến cái chết vì không tìm được giải pháp cho bản thân. Có những gia đình tự tử tập thể vì những rắc rối tiền bạc, hay vì vấn đề tình cảm gia đình. 

Thậm chí có những vụ án giết người xảy ra vì thủ phạm là người có vấn đề về tâm lý, tâm thần nhưng không ai để ý đến.

Trong khi đó, những chuyện này biết đâu có thể tránh không xảy ra nếu như họ có sự hỗ trợ về mặt tâm lý. Đặc biệt, trong trường hợp các bạn trẻ tìm đến cái chết kia, tôi cứ nghĩ giá như các em được quan tâm đến tâm tư tình cảm hơn thì đã không dẫn đến kết cục buồn như thế.

Ở các nước phát triển, cuộc sống căng thẳng hơn ở Việt Nam trong một vài khía cạnh. Cũng chính vì tính cá nhân rất cao nên xã hội phương Tây cũng chịu nhiều hệ lụy, ví dụ như tỉ lệ ly dị cao, nhiều người sống đơn côi, khép kín. 

Hơn nữa, những mùa đông dài, thiếu ánh nắng mặt trời cũng làm nhiều người thấy suy sụp tinh thần.

Chính vì thế, tâm lý là một ngành khoa học đặc biệt phát triển ở các nước này. Ở đây, việc đến các bác sĩ tâm lý để chữa trị là điều hoàn toàn bình thường. 

Cảm thấy tinh thần xuống dốc, trầm cảm, cảm thấy cuộc sống đôi lứa có vấn đề trục trặc, hoặc thấy con cái có biểu hiện khác lạ về tinh thần là họ tìm đến chuyên gia tâm lý để được hỗ trợ, giúp đỡ. Không hề ai cảm thấy việc đi bác sĩ tâm lý là điều đáng xấu hổ cần phải che giấu cả.

Quay lại trường hợp Việt Nam, tôi thấy chúng ta nên học tập cách tôn trọng sự riêng tư, tránh vô tình làm tổn thương người khác với những câu nói vô ý, thiếu tế nhị. 

Trong các trường hợp nghiêm trọng hơn, nếu thấy người thân, bạn bè có biểu hiện trầm cảm, suy sụp thì nên quan tâm hỏi han giải tỏa tâm lý, đồng thời nên giúp đỡ tìm kiếm bác sĩ tâm lý để điều trị. 

Đặc biệt, cần phải hiểu rằng các vấn đề tâm lý có thể gây ra hậu quả khôn lường, vì thế không nên chủ quan bỏ qua các dấu hiệu của nó.