Học sinh tiểu học biểu diễn nhạc cụ dân tộc tại Liên hoan âm nhạc dân tộc do Phòng GD-ĐT quận 1, TP.HCM tổ chức - Ảnh: Như Hùng

... Sau nghi lễ chào cờ đầu tuần, học sinh ngồi tại chỗ và tiết sinh hoạt thú vị bắt đầu.

- “Đây là đàn gì các con?” - cô giáo hỏi.

- “Dạ, thưa cô là đàn tranh ạ!” - các bạn ngồi gần đó lên tiếng, ngay lập tức ở một phía khác nhao nhao lên: “Không phải”, “Sai rồi”...

- “Có bạn nào trả lời khác không? Mời con” - cô giáo lại hỏi.

- “Dạ thưa cô là đàn bầu ạ” - các học sinh lại nhao nhao trả lời.

- “Đúng rồi, đây là loại đàn chỉ có duy nhất 1 dây gọi là đàn bầu. Chúng ta hãy nghe thử xem đàn bầu có hay không nha” - cô giáo giải đáp câu hỏi.

Cả sân trường đang ồn ào bỗng nhiên im bặt, tiếng đàn bầu thánh thót vang lên.

Đó là một buổi sinh hoạt sau lễ chào cờ đầu tuần ở Trường tiểu học Trần Bình Trọng, quận 5, TP.HCM. Học sinh không chỉ làm quen với từng loại nhạc cụ dân tộc, mà còn được hướng dẫn về những kỹ năng cơ bản nhất để sử dụng loại nhạc cụ ấy, được cảm nhận âm thanh của từng loại nhạc cụ phát ra...

Cuối buổi sinh hoạt bao giờ cũng là tiết mục biểu diễn dân ca của chính học sinh trong trường, do các lớp luân phiên thực hiện.

Từ những tiết học đổi mới...

Cô Nguyễn Thị Kim Ân, hiệu trưởng Trường tiểu học Trần Bình Trọng, cho biết: “Theo quy định của Bộ GD-ĐT, chương trình âm nhạc bậc tiểu học của mỗi khối lớp chỉ có 2 - 3 bài dân ca. Nội dung chương trình như vậy chưa đủ cung cấp cho học sinh vốn kiến thức cơ bản về hệ thống kho tàng âm nhạc dân tộc phong phú.

Do vậy, các giáo viên của trường đã sưu tầm thêm một số bài hát mới, đặc biệt là các bài đồng dao phù hợp với tâm lý học sinh để giảng dạy vào giờ học năng khiếu (tổ chức vào buổi chiều, còn tiết âm nhạc buổi sáng thì học theo chương trình của Bộ GD-ĐT) như: Lý dĩa bánh bò, Trống cơm, Hò ba lý, Em yêu làn điệu dân ca, dân ca Bến Tre...”.

Tuy nhiên, cô Ân cho rằng: “Tiết dạy âm nhạc lý thuyết vẫn chưa đủ sức vun trồng cho sự thích thú của học sinh về nhạc dân tộc. Muốn đưa âm nhạc dân tộc vào trong trí nhớ của các em, phải bắt đầu từ những nhạc cụ do chính đôi tay học sinh sử dụng.

Thế nên, học sinh sẽ được hướng dẫn để dùng bộ gõ, song loan, trống, thanh tre...trong tiết âm nhạc. Em nào đam mê hơn thì đăng ký tham gia câu lạc bộ để được học đàn tranh, đàn tỳ bà, đàn bầu, thổi sáo. Các em có thể vừa hát vừa kết hợp với nhạc cụ dân tộc để tạo ra sản phẩm âm nhạc theo cách của mình”.

Không những thế, đến các trường tiểu học Trần Hưng Đạo (Q.1), Nguyễn Văn Trỗi (Q.4)... vào giờ ra chơi, nhiều người đã thật sự bất ngờ và thích thú với cảnh học sinh tập thể dục trên nền nhạc của bài Trống cơm. Tập xong, tất cả học sinh cùng vỗ tay, hát vang “Tình bằng có cái trống cơm...” một cách hào hứng và vui tươi.

Khi được hỏi: “Em muốn tập thể dục giữa giờ theo nhịp trống, nhịp đếm của thầy cô giáo hay trên nền nhạc bài Trống cơm?”, hầu hết học sinh đều trả lời thích bài Trống cơm hơn vì nghe vui tai, dễ tạo hứng khởi khi tập thể dục.

... Đến hoạt động ngoại khóa có chủ đích

Theo ông Nguyễn Quang Vinh - trưởng phòng giáo dục tiểu học Sở GD-ĐT TP.HCM: “Việc đưa âm nhạc dân tộc vào trường tiểu học được thực hiện từ năm học 2013-2014, với mục đích giúp học sinh tiểu học tìm hiểu, thưởng thức, sử dụng âm nhạc dân tộc. Thông qua đó nuôi dưỡng tâm hồn Việt Nam từ bé, trong thời kỳ phát triển và hội nhập quốc tế.

Ngay từ đầu, Sở GD-ĐT TP đã xác định: đưa âm nhạc dân tộc đến học sinh tiểu học là một hoạt động ngoại khóa, không thay thế chương trình môn âm nhạc giáo dục phổ thông cấp tiểu học của Bộ GD-ĐT”.

“Thời gian đầu cũng có nhiều khó khăn, nhưng khi bắt tay vào thực hiện không ngờ chương trình lại nhận được sự hưởng ứng nhiệt tình của phụ huynh và đặc biệt là học sinh. Các em thích thú, mê say học rồi hát dân ca, thi hát dân ca giữa các lớp với nhau” - đó là nhận xét của đa số hiệu trưởng trường tiểu học trên địa bàn quận 1, TP.HCM.

Chẳng thế mà khi Liên hoan âm nhạc dân tộc cấp tiểu học diễn ra (do Phòng GD-ĐT quận 1 tổ chức mới đây), nhiều khán giả đã phải trầm trồ bởi khả năng sử dụng đàn tranh, đàn tỳ bà, sáo, nhị... một cách thuần thục như người lớn của học sinh.

Bà Lê Thị Bình, trưởng Phòng GD-ĐT quận 1, thông tin: “Việc đưa âm nhạc dân tộc đến với học sinh đã được các trường tiểu học thực hiện một cách thực chất, chứ không mang tính phong trào. Từ các tiết dạy âm nhạc trên lớp đến những hoạt động ngoại khóa đều có chủ đích để cho học sinh hiểu và yêu, sử dụng thành thạo các bài hát, nhạc cụ dân tộc.

Ví dụ như hội thi Em yêu làn điệu dân ca vừa được tổ chức rất thành công. Ở cấp trường, tất cả học sinh đều tham gia để các em cùng tập hát và cùng lên sân khấu biểu diễn. Lên đến cấp cụm, cấp quận thì hội thi mới ưu tiên cho những em đam mê thật sự âm nhạc dân tộc.

Chúng tôi có những buổi tổ chức chuyên đề về âm nhạc dân tộc trong giờ chào cờ sáng thứ hai đầu tuần, trong đó nhà trường mời các nghệ sĩ đến biểu diễn và giới thiệu về âm nhạc dân tộc. Sau đó cho học sinh đặt câu hỏi giao lưu và lên biểu diễn cùng các nghệ sĩ... Tất cả là nhằm nuôi dưỡng tình cảm của học sinh với âm nhạc dân tộc”.