Học được gì từ cuộc đời một siêu sao không hoàn hảo?

Hồi ký Will (2021) của Will Smith có khá nhiều bài học của một ngôi sao vươn lên từ con số 0 và một người đàn ông luôn sống trong sự bất an, mặc cảm khi cố gắng mang tới một cuộc sống hoàn hảo cho gia đình mình từ những chấn thương của tuổi thơ lớn lên trong một gia đình không hạnh phúc.

Phức cảm về tình cha con

Trong những chương đầu của cuốn sách, Will kể lại tuổi thơ với khá nhiều biến động của mình trong một gia đình trung lưu ở tây Philly (Philadelphia). Cha anh - một kỹ sư điện lạnh - làm chủ một cửa hàng sản xuất đá lạnh, quần quật làm quanh năm để nuôi sống cả gia đình 6 thành viên. 

Nhưng bên cạnh trách nhiệm và tình thương dành cho gia đình, ông là một người chồng, người cha kỷ luật, cứng nhắc, bạo lực và nghiện rượu. Will từng chứng kiến cha đánh mẹ anh nhưng anh không dám phản ứng vì sợ hãi. Mặc cảm vì sự hèn nhát ấy khiến anh chịu nhiều giày vò trong những năm tuổi thơ.

Sau nhiều lần chịu đựng bạo hành từ chồng, mẹ anh quyết định ly thân và chuyển ra ngoài sống riêng, dù vẫn dành sự quan tâm đến những đứa con của mình. Thế nhưng, hình ảnh người cha (mà anh gọi là Daddio) xuất hiện xuyên suốt trong cuốn sách lại là hình mẫu của một người đàn ông mà Will vừa chịu nhiều ảnh hưởng, vừa tìm cách để thoát ra. 

"Cha tôi làm khổ tôi, nhưng ông là một trong những người đàn ông vĩ đại nhất tôi từng biết". Ông dạy Will những bài học đầu đời để trưởng thành, để đương đầu, tập trung vào khoảnh khắc hiện tại, tự chịu trách nhiệm, và để chinh phục đỉnh cao.

Có lẽ hai bộ phim mà Will Smith đóng vai cha và cả hai đều được đề cử Oscar là The Pursuit of Happyness (2006) và King Richard (2021) đều có phần ảnh hưởng từ cha anh. Và có lẽ ngay cả "cú tát Oscar" cũng là một ảnh hưởng vô thức từ chứng bạo lực, mất kiểm soát của cha anh.

"Cha tôi rất bạo lực, nhưng ông cũng có mặt trong mọi trò chơi, kịch nghệ và những buổi biểu diễn. Ông nghiện rượu, nhưng rất tỉnh táo trong mọi buổi công chiếu phim của tôi. Ông nghe mọi bản thu âm, đến thăm mọi trường quay. Thứ chủ nghĩa hoàn hảo cực đoan đã khủng bố gia đình ông lại cũng chính là thứ đem thức ăn về cho gia đình mỗi tối trong suốt cả cuộc đời tôi. Và dù chưa bao giờ học được cách chiến thắng con quỷ trong mình, ông trau dồi cho tôi năng lực để đối đầu với con quỷ của chính mình".

Bài học tuổi 20

Hành trình từ một kẻ vô danh trở thành một ngôi sao của âm nhạc, truyền hình và điện ảnh được Will Smith tái hiện chi tiết trong cuốn hồi ký. Đó cũng là những chương hấp dẫn nhất, truyền cảm hứng nhất về con đường chinh phục đỉnh cao, quan trọng hơn là giữ nguồn năng lượng và kỹ thuật để duy trì nó bền bỉ.

Đó là chương mà người đọc biết rằng vào năm 20 tuổi, Will "đã trở thành một rapper nổi tiếng thế giới, đoạt giải Grammy và là một triệu phú mới tươi roi rói", trước khi nhận ra một bài học lớn vô cùng khắc nghiệt: "Không gì là mãi mãi. Mọi thứ, đã lên thì sẽ xuống".

Từ một cậu bé da đen trong một gia đình không hạnh phúc, Will bước vào âm nhạc bằng những bản rap, hip-hop cùng những người bạn "tỉnh lẻ" của mình. Bộ đôi hip-hop DJ Jazzy Jeff & The Fresh Prince (nghệ danh âm nhạc của Will Smith thời mới vào nghề) nhanh chóng chinh phục giới trẻ và cả giới chuyên môn trong những năm cuối thập niên 1980 với album He's the DJ, I'm the Rapper phát hành 29-3-1988 đạt 3 đĩa bạch kim (bán được hơn 3 triệu bản).

Thế nhưng, sự tự tin, ngạo mạn của việc thành công sớm cũng dạy cho Will Smith một bài học lớn khi album thứ hai, được đầu tư công phu hơn And this corner lại thất bại thê thảm. Anh còn bị Sở Thuế vụ "sờ gáy" với món nợ lên tới 2,8 triệu USD, buộc anh phải bán hết tài sản để trả, và gần như phá sản vào năm 1990.

Ngay sau đó, sự nghiệp của Will thăng hoa một lần nữa với loạt phim truyền hình sit-com The Fresh Prince of Bel-Air của Đài NBC. 6 mùa của loạt phim này (từ 1990-1996) biến Will trở thành ngôi sao truyền hình trẻ tuổi ăn khách hàng đầu lúc đó và cũng là bàn đạp để anh tiến vào điện ảnh và làm nên chuỗi thành công ngoạn mục nhất của anh.

3 chữ "F"

Những thành công đó, như Will nói, không có chuyện "ngu si hưởng thái bình" mà là một quá trình của đánh đổi, trả giá và chịu nỗ lực hơn người, để người ta "quên mất rằng đang xem một rapper" mà thực sự thấy "một ngôi sao điện ảnh", như lời khuyên từ James Lassiter - người quản lý kiêm bạn thân nhất của anh từ vùng quê tây Philly.

Bộ phim nghệ thuật đầu tay 6 Degrees of Separation mà Will đóng với hai diễn viên tài năng đã giúp tên tuổi của anh được chú ý. Chỉ một năm sau, với Bad Boys (1995), Will chính thức trở thành ngôi sao điện ảnh của Hollywood. Năm 1996, Independence Day trở thành siêu hiện tượng toàn cầu với doanh thu cao thứ 2 mọi thời đại (817 triệu USD, trong khi kinh phí sản xuất chỉ tốn 75 triệu USD).

27 tuổi, sự nghiệp bay cao chóng mặt, Will Smith tự nhận mình là kẻ bất khả chiến bại. Nhưng duy trì được đỉnh cao đó như thế nào khi xung quanh anh cũng có rất nhiều ngôi sao danh tiếng khác? Anh viết: "Tôi được trao Chén Thánh của ngôi sao điện ảnh. Tôi quét khắp lĩnh vực của mình để xem có ai khác cũng biết, cũng nắm giữ nó. Và Tom Cruise là người đứng hàng đầu tiên. Tôi bắt đầu âm thầm theo dõi tất cả các hoạt động quảng bá khắp toàn cầu của Tom. Khi đến một quốc gia để quảng bá bộ phim của mình, tôi sẽ hỏi các nhà điều hành bộ phim ở địa phương để xin lịch trình quảng bá của Tom. Và tôi thề sẽ làm nhiều hơn bất cứ điều gì anh ấy làm những hai tiếng đồng hồ ở mọi quốc gia".

Cuối cùng, Will tìm ra một kỹ năng thu hút đám đông mà Tom Cruise không có: âm nhạc. Will bắt đầu dàn dựng sân khấu và biểu diễn trực tiếp các buổi hòa nhạc miễn phí bên ngoài buổi công chiếu dành cho người hâm mộ. 

Sự cộng hưởng của âm nhạc và điện ảnh giúp tên tuổi của anh vượt qua cả Tom Cruise trong những năm cuối thập niên 1990 và đầu những năm 2000 với chuỗi thành công liên tiếp sau đó như Men in Black, Enemy of the State, Men in Black 2, Bad Boys 2, I,Robot... 

Anh trở thành ngôi sao sinh lãi hàng đầu thế giới, đến từ công thức do chính anh đúc rút - "ba chữ F của ngôi sao màn bạc": phải biết đánh đấm (fight), phải biết hài hước (fun) và phải giỏi làm tình (f*ck).

"Bên dưới ba chữ F đó là niềm khao khát sâu sắc nhất trong tâm khảm con người: Đánh đấm đồng nghĩa với an toàn, yên ấm, sự sống còn về mặt thể chất. Hài hước đồng nghĩa với niềm vui, hạnh phúc, được giải phóng khỏi mọi điều tiêu cực. Và giỏi làm tình đồng nghĩa với lời hứa hẹn của tình yêu. Ngôi sao điện ảnh có sức hút lôi kéo khán giả đến rạp".

Hoàn hảo và tan vỡ

Ngoài sự thành công vang dội về sự nghiệp, Will còn có một gia đình hạnh phúc và có thể nói là hoàn hảo. Sau lần kết hôn đầu tiên thất bại, Will Smith có cuộc hôn nhân viên mãn với Jada Pinkett Smith, một nghệ sĩ trình diễn, ngôi sao điện ảnh, âm nhạc, nhà văn cũng có sự nghiệp thành công. Họ có với nhau hai đứa con cũng sớm nổi danh là Jaden Smith và Willow Smith.

Sau khi đóng chung với cha trong The Pursuit of Happyness, Jaden Smith trở thành ngôi sao nhí và tiếp tục gặt hái thành công lớn với The Karate Kid. Willow Smith thì trở thành ngôi sao nhí của âm nhạc khi ca khúc đầu tay trở thành "hit" và được chọn mở màn cho concert âm nhạc toàn châu Âu của Justin Bieber... Đứa con trai đầu của cuộc hôn nhân trước cũng thành công trong lĩnh vực thể thao.

Cả gia đình Will Smith luôn xuất hiện cùng nhau, từng xuất hiện trên show truyền hình của Oprah Winfrey để được ca tụng về hình mẫu gia đình hoàn hảo. Thế nhưng suýt chút nữa gia đình ấy tan vỡ vì chứng ám ảnh sự hoàn hảo của Will Smith.

"Tôi vẫn không biết cách dừng lại, ngồi yên, im lặng hay ở một mình. Tôi nghiện sự công nhận và tung hô của người khác, và để đảm bảo được điều đó, tôi nghiện chiến thắng. Để chắc chắn và duy trì được chuỗi chiến thắng khổng lồ của bản thân, tôi nghiện làm việc, mài giũa bản thân, theo đuổi sự hoàn hảo đến mức ám ảnh".

Anh biến những thành viên trong gia đình mình trở thành những diễn viên chói lóa trong rạp xiếc do anh tạo ra và làm việc triền miên mà không hề có sự lựa chọn. Sự khủng hoảng đó đã lên đến đỉnh điểm khi vợ anh, Jada quyết định ly thân và Willow tự cạo trọc để phản đối cha.

Gia đình đứng bên bờ vực tan vỡ, chuỗi chiến thắng liên tiếp chấm dứt bằng những thất bại tại phòng vé, cuộc khủng hoảng tuổi trung niên về giá trị của sinh tồn, chuyến đi tới Ấn Độ để học thiền, tự cô lập bản thân... dần dần khiến Will Smith thức tỉnh và nhận ra, "một gông cùm vô hình đã được tháo khỏi cổ. Tất cả những nhu cầu, nắm bắt, bấu víu, thèm muốn, đòi hỏi, điều khiển, vươn tới, khao khát... tất cả những ham muốn vô độ từng khóa tôi trên vòng quay hamster đầy khốn khổ từng tan biến. Tôi không cần phải đuổi theo củ cà rốt treo trên cây gậy nữa. Tôi không còn cồn cào khao khát nữa. Trong hơn năm mươi năm tồn tại trên hành tinh này, đây là cảm giác tuyệt vời nhất mà tôi từng có".