Thủ tướng Malaysia Mahathir Mohamad - Ảnh: REUTERS

Hôm 26-1, Bộ trưởng kinh tế Malaysia Azmin Ali thông báo quyết định hủy dự án ECRL, vốn dĩ từng được cựu thủ tướng Najib Razak phê duyệt năm 2016.

Lý do ông Azmin đưa ra là chi phí của ECRL quá đắt đỏ, có thể vượt quá khả năng thanh toán của Chính phủ Malaysia.

Tuy vậy trong mắt giới quan sát, ECRL - một dự án của nhà thầu  - có thể đã bị hủy vì lý do khác.

ECRL là một phần trong trong sáng kiến "Vành đai - con đường" mà Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình khởi xướng, nhằm hỗ trợ hạ tầng cho hàng hóa lưu thông xuyên quốc gia.

Có rất nhiều tranh cãi xung quanh sáng kiến này. Phe chỉ trích cho rằng đó thực chất là những cái "bẫy nợ", vì nhiều nước sau khi không đủ tiền trả cho Trung Quốc, sẽ buộc phải đánh đổi bằng việc cho thuê đất hoặc đầu tư dài hạn.

Chính Thủ tướng Mahathir Mohamad của Malaysia sau khi tái nhậm chức cũng cảnh báo về nguy cơ Malaysia phải ôm nợ vì các quyết định phê duyệt của chính phủ tiền nhiệm. Theo ông Mahathir, một số dự án từ thời ông Najib - bao gồm dự án với phía Trung Quốc - là không quá cấp thiết cho Malaysia thời điểm này.

Ông Azmin vừa qua không nhắc gì tới "Vành đai - con đường" hay khái niệm bẫy nợ. Nhưng báo chí Trung Quốc cũng đã có phản ứng.

Tờ Hoàn Cầu Thời Báo (Global Times) trong bài xã luận ngày 26-1 khẳng định thái độ của Malaysia đối với ECRL chỉ đơn thuần xuất phát từ gánh nặng nợ nần của chính phủ. Vì lẽ đó, quyết định dừng dự án trên không nhằm đối phó với bất kỳ nước nào.

Tờ báo này dẫn lại chi tiết rằng Thủ tướng Mahathir ngày 25-1 từng nói "ông không hề hay biết về bất kỳ quyết định nào về việc hủy hợp đồng ECRL với Công ty Xây dựng liên lạc Trung Quốc (CCCC - đơn vị nắm thầu)". Thay vào đó, lãnh đạo Malaysia lo ngại rằng nếu Malaysia hủy dự án, họ sẽ phải trả hàng tỉ đô tiền bồi thường hợp đồng.

Một nguồn thạo tin về CCCC cũng nói rằng dự án ECRL thực chất chỉ tạm dừng, và hai bên vẫn tiếp tục thảo luận thêm để tìm giải pháp.

Chen Fengying, một nhà nghiên cứu tại Viện Quan hệ quốc tế đương đại ở Bắc Kinh (Trung Quốc), nhận định về động thái tuyên bố hủy dự án 20 tỉ USD của Malaysia như sau: "Quyết định ấy không nhắm vào quốc gia cụ thể nào. Nếu đó là một dự án của Mỹ, Chính phủ Malaysia cũng sẽ cân nhắc thôi, nếu xét tới tình hình tài chính tồi tệ của họ lúc này.

Mặc dù vậy, ông Chen cũng lưu ý rằng qua sự kiện này, Trung Quốc cũng nên tiến hành đánh giá rủi ro trước khi thực hiện bất kỳ dự án đầu tư nào ở các nước khác.