* Ông Đỗ Thiên Anh Tuấn (giảng viên Đại học Fulbright Việt Nam):

Hỗ trợ cho người thắng chứ không chọn trước người chiến thắng

Quỹ hỗ trợ đầu tư cần mở rộng cho tất cả tập đoàn kinh tế trong nước đủ điều kiện và nhà đầu tư FDI vì chúng ta chỉ phát triển bền vững được khi các doanh nghiệp nội địa đủ mạnh và làm chủ. Trong hỗ trợ các doanh nghiệp chúng ta cần tuân thủ nguyên tắc hỗ trợ, hậu thuẫn cho người chiến thắng chứ không chọn trước người chiến thắng.

Bên cạnh đó, khi Chính phủ có cam kết sẽ tài trợ, hỗ trợ nhà đầu tư thì ngược lại nhà đầu tư cũng phải cam kết với Chính phủ giá trị được tạo ra cho phía Việt Nam. Như vậy, Nhà nước cấp ưu đãi cho các nhà đầu tư và các đối tác nước ngoài cũng phải cam kết với Chính phủ trong quá trình đầu tư tại Việt Nam.

Cần thay đổi thiết kế ưu đãi, không nên dựa trên đầu vào là vốn đầu tư bao nhiêu, đầu tư vào ngành, lĩnh vực nào vì nhiều khi các cam kết này chỉ nằm trên giấy, nhà đầu tư không thực hiện đúng cam kết. Mặt khác, trong hợp đồng cấp ưu đãi cần có điều khoản thu hồi ưu đãi khi nhà đầu tư không đáp ứng điều kiện hưởng ưu đãi. Tư duy ưu đãi cần rõ ràng để tránh đi đêm, Hàn Quốc đã làm như vậy để thành công, để tạo ra các tập đoàn cạnh tranh.

Nhiều quốc gia đã hành động

Cụ thể, Thái Lan chấp thuận phân bổ 50 - 70% số tiền thu thuế bổ sung vào quỹ nâng cao năng lực để hỗ trợ doanh nghiệp. Các khoản hỗ trợ dự kiến bằng tiền hoặc tương đương tiền đi kèm các điều kiện cụ thể sẽ được Thái Lan công bố vào cuối năm 2024.

Tương tự, Singapore đã công bố ngân sách 2024 trong đó có đề cập đến chính sách hỗ trợ đầu tư đối ứng với chính sách thuế tối thiểu toàn cầu. Singapore dự kiến sẽ ban hành chính sách Refundable Investment Credit (RIC) hỗ trợ tới 50% các chi phí đủ điều kiện trong các lĩnh vực kinh tế cốt lõi, các khoản đầu tư mới, nghiên cứu, đổi mới sáng tạo và duy trì nền kinh tế cạnh tranh.

Bên cạnh đó, các quốc gia Ấn Độ, Trung Quốc, Thái Lan đã thực hiện ưu đãi hỗ trợ nhà đầu tư chi phí đầu tư nhà xưởng, máy móc, thiết bị, công nghệ và nghiên cứu phát triển. Nổi bật là bộ ba chính sách khuyến khích sản xuất điện tử của Ấn Độ, chính sách RIC hỗ trợ đầu tư trên chi phí của Singapore, và chính sách theo đạo luật tăng cường cạnh tranh của Thái Lan.

Ngay cả những nước phát triển như: Anh, Ireland, Ba Lan, Pháp... cũng thực hiện phổ biến các hình thức hỗ trợ đầu tư theo chi phí đối với các dự án nghiên cứu phát triển.

Tiền, thuế chưa phải là tất cả

Được ví như thỏi nam châm thu hút vốn đầu tư nước ngoài, Singapore hiện là một trong những quốc gia thu hút nguồn đầu tư hàng đầu từ các ông lớn công nghệ trên thế giới.

Theo ông Steven Okun - nhà sáng lập kiêm giám đốc điều hành Công ty tư vấn APAC Advisors, đồng thời là chủ tịch AmChams khu vực châu Á - Thái Bình Dương, môi trường an toàn, thị trường có tốc độ tăng trưởng cao cùng khung pháp lý được thiết kế riêng để phù hợp với các tập đoàn công nghệ đã biến đảo quốc sư tử trở thành một trong những trung tâm công nghệ toàn cầu hàng đầu thế kỷ 21.

Đồng thời, những ưu điểm này cũng góp phần định vị đảo quốc sư tử là "ngôi nhà toàn cầu" hay "văn phòng của thế giới" cho các tập đoàn công nghệ.

Trước hết, Singapore mang đến cho doanh nghiệp và người lao động môi trường làm việc an toàn và bền vững. Trong nhiều năm liên tiếp, Singapore luôn thuộc nhóm các quốc gia đứng đầu trong bảng xếp hạng Chỉ số đổi mới sáng tạo toàn cầu (GII) về năng lực đổi mới sáng tạo quốc gia.

Những năm vừa qua, Singapore đã ban hành các chính sách nhằm cải thiện khả năng tiếp cận thị trường, đồng thời phát triển nguồn nhân lực để theo kịp bước phát triển nhảy vọt của doanh nghiệp nước ngoài trong những thập niên tới, thông qua dự án Smart Nation Singapore.

Chính phủ Singapore đã tăng mức lương tối thiểu cho các chuyên gia nước ngoài có tay nghề cao, cũng như đưa ra các sáng kiến nhằm thu hút nhân tài toàn cầu đến làm việc tại đảo quốc sư tử, theo báo Nikkei Asia.

Trong khi đó, Indonesia là thị trường khởi nghiệp lớn thứ hai Đông Nam Á, chỉ sau Singapore. Trong nhiều năm qua, Indonesia đã cố gắng thu hút Công ty Tesla đầu tư sản xuất pin xe điện, cùng dịch vụ Internet vệ tinh Starlink (thuộc SpaceX) của tỉ phú Elon Musk để cung cấp Internet cho các vùng xa xôi, hẻo lánh.

Tổng thống Joko Widodo đã tận dụng lợi thế là trữ lượng nickel khổng lồ của quốc gia này - nguyên liệu để sản xuất thép không gỉ và một số loại pin xe điện - nhằm thuyết phục ông Elon Musk và Tesla đầu tư vào xứ sở vạn đảo. Một thập niên trở lại đây, Tổng thống Joko Widodo đã thúc đẩy phát triển lĩnh vực công nghệ thông tin và kỹ thuật số, nhằm đạt được Tầm nhìn vàng Indonesia 2045 mà chính phủ đề ra.

"Cam kết xanh" giúp Việt Nam hút nhà đầu tư

Tập đoàn Pandora - hãng trang sức lớn nhất thế giới - vừa khởi công nhà máy sản xuất trang sức tại Khu công nghiệp VSIP III (Bình Dương) với số vốn đầu tư 150 triệu USD (khoảng 3.800 tỉ đồng). Trao đổi với Tuổi Trẻ, ông Alexander Lacik, tổng giám đốc kiêm chủ tịch Tập đoàn Pandora, cho hay doanh nghiệp này đã dành hai năm khảo sát, tìm kiếm nơi lập nhà máy tại 27 quốc gia trên thế giới với 13 tiêu chí và kết quả là Việt Nam dẫn đầu.

Theo ông Alexander Lacik, các yếu tố mấu chốt là Việt Nam có nguồn lao động dồi dào, lành nghề, nhà đầu tư nhận được sự hợp tác chặt chẽ của Chính phủ, địa phương.

Bên cạnh đó, Bình Dương có cơ sở hạ tầng tốt. Tập đoàn này cũng đã nghiên cứu toàn bộ 63 tỉnh thành với 224 khu công nghiệp nhưng hơn 200 khu công nghiệp đã được lấp đầy 100%.

Vì vậy tập đoàn này chỉ có 20 sự lựa chọn và sau cùng đã quyết định xây dựng nhà máy dùng 100% năng lượng tái tạo tại Bình Dương, kế bên một "ông lớn" FDI khác của Đan Mạch là Tập đoàn LEGO với dự án nhà máy hơn 1,3 tỉ USD. Đây là nhà máy trung hòa carbon đầu tiên trên thế giới của tập đoàn này.

Ông Jacob Jensen, bộ trưởng Bộ Thực phẩm - Nông nghiệp và Thủy sản Đan Mạch, cho hay sức hấp dẫn của Việt Nam với tư cách là điểm đến đầu tư đã tăng lên đáng kể và các cam kết của Việt Nam trong việc giảm phát thải carbon đã giúp Việt Nam trở thành một điểm đến đầu tư hấp dẫn. Quyết định đầu tư của Pandora đã thể hiện sự tin tưởng vào tiềm năng và môi trường kinh doanh tại Việt Nam.