Một biển quảng cáo nhắm vào các nhà đầu tư Nga ở Cyprus - Ảnh: AFP

Trong tuyên bố ngày 23-1, Ủy ban châu Âu (EC) kêu gọi các nước hạn chế việc cấp quyền công dân hoặc quyền cư trú cho công dân nước ngoài, thường là người Trung Quốc, Nga và Mỹ, để đổi lấy các khoản đầu tư lớn, theo hãng tin AFP.

"Chúng tôi đang nói về việc mở cánh cửa vàng cho một số người có đặc quyền, có tiền để trả cho quyền công dân hoặc quyền cư trú. Chúng tôi nhìn việc này với sự lo ngại" - Ủy viên Tư pháp của EU, bà Vera Jourova, nói. 

Bà cho rằng chương trình này có thể trở thành một mắt xích yếu trong cuộc chiến chống tham nhũng và rửa tiền của EU.

Báo cáo cho biết những ứng viên giàu có xin quy chế công dân hoặc thường trú nhân thường chịu các kiểm tra "lỏng lẻo" về an ninh và nhân thân nhằm rà soát việc họ rửa tiền, trốn thuế hoặc gây nguy cơ về an ninh.

Khoảng 20 nước EU có cơ chế cấp "hộ chiếu vàng" hoặc "thị thực vàng" cho các nhà đầu tư với mức đầu tư thấp nhất từ 13.500 euro tại Croatia đến 5 triệu euro tại Luxembourg và Slovakia. 

Cơ chế này đem lại cho EU đến 25 tỉ euro đầu tư nước ngoài trực tiếp trong 10 năm qua, theo tổ chức Minh bạch Quốc tế.

Các nước Bulgaria, Cyprus và Malta thậm chí có những chính sách cho phép cấp quyền công dân cho các nhà đầu tư nước ngoài mà không bắt buộc những người này phải sống tại nước đó hoặc thậm chí "không có mối liên hệ thực chất nào" với nước họ có quyền công dân.

Việc này tạo ra một nguy cơ đối với EU do quy chế công dân của một nước EU cho phép một người thuộc quốc tịch ngoài EU được quyền đi lại tự do trong khối Schengen.

Một nguy cơ khác là việc cấp quy chế cư trú của các nước EU đang thiếu "tính minh bạch và cơ chế giám sát", có quá ít số liệu thống kê về số người được nhận quyền cư trú theo cơ chế ưu đãi.

EC cảnh báo "sẽ có hành động phù hợp" nếu chính sách này của các nước vi phạm luật pháp và quy định của EU về an ninh biên giới, rửa tiền và trốn thuế. 

Ủy ban châu Âu đang lên kế hoạch thành lập một nhóm chuyên gia đa quốc gia với mục tiêu phát triển bộ quy tắc an ninh chung cho cơ chế thị thực và hộ chiếu vàng vào cuối năm 2019.