Hậu trường biểu diễn drone tại Việt Nam

TTCT - Những màn trình diễn ánh sáng đầy mê hoặc của drone đang là lựa chọn phổ biến để làm điểm nhấn cho nhiều sự kiện, từ giải trí văn hóa thể thao đến các ngày lễ quốc gia trên khắp thế giới, trong đó có Việt Nam.

"3 năm trước, khi đang vận hành một công ty phần mềm, chúng tôi nhen nhóm làm thêm một mảng khác. Sau khi tìm hiểu, chúng tôi nghĩ đến drone và nảy ý định làm drone biểu diễn. Chúng tôi ngay lập tức bị độ hoành tráng của những show drone trên thế giới hấp dẫn" - ông Trần Anh Khôi, tổng giám đốc của Hitek Drone, trò chuyện với Tuổi Trẻ Cuối Tuần.

Ông Khôi nói công ty ông là đơn vị đầu tiên trình diễn drone tại Việt Nam và đây cũng là lần đầu ông chia sẻ với truyền thông về những câu chuyện đằng sau khoảnh khắc lung linh của những show drone đầy ánh sáng.

Những thủ tục nhiều tháng liền

Bước đầu biểu diễn drone tại Việt Nam chắc hẳn gặp rất nhiều thách thức về thủ tục pháp lý?

- Drone là sản phẩm đặc biệt, khi nhập từ nước ngoài, chúng tôi phải xin giấy phép và được kiểm tra từ nhiều cơ quan thuộc các bộ như Bộ Công Thương, Bộ Quốc phòng, Bộ Thông tin và Truyền thông… Sau hơn một năm, chúng tôi mới đưa được tạm đủ số drone cho một buổi biểu diễn quy mô nhỏ vừa về Việt Nam.

Về giấy phép biểu diễn, trước hết chúng tôi phải xin giấy phép từ Bộ Quốc phòng. Khi đã được duyệt, chúng tôi làm việc tiếp tục với ban chỉ huy quân sự địa phương nơi tổ chức. Với những sự kiện có những yếu nhân tham dự, Bộ Tư lệnh cảnh vệ cũng sẽ tham gia kiểm tra từng drone trước khi biểu diễn…

Hiện tại, để hoàn tất mọi khâu trên mất khoảng 2-3 tuần, nhưng show đầu tiên thì lâu hơn. Chúng tôi phải gặp nhiều cơ quan để trình bày kế hoạch bay drone biểu diễn, đồng thời tổ chức một buổi biểu diễn drone quy mô nhỏ cho đại diện một số cơ quan xem qua để hiểu hơn về sản phẩm và kiểm tra độ an toàn. Thời gian hoàn tất thủ tục cho show đầu này khoảng 2-3 tháng.

Show đầu này diễn ra khi nào, thưa ông?

- Đó là show diễn 200 drone cho một hãng bia tại bến Bạch Đằng vào Noel 2022. Hồi đó, cả đội vô cùng lo lắng. Bốn ngày trước sự kiện, cả đội ngày nào cũng 3h sáng mới về đến nhà. Lúc dợt, đội ngũ nhân sự chúng tôi thường gặp trục trặc, như khởi động drone quá sớm đến lúc ban tổ chức ra hiệu diễn thì drone đã… hết pin.

Khi chưa có bất kỳ một tên tuổi nào, ông có thắc mắc vì sao khách hàng kia lại tin tưởng giao cho một show diễn drone lần đầu ở Việt Nam như thế?

- Tôi nghĩ họ cởi mở thử nghiệm cái mới. Họ cũng chấp nhận đánh đổi: bởi nếu buổi diễn drone đầu tiên tại Việt Nam diễn ra thành công, tất nhiên chiến dịch marketing của họ sẽ thành công. Chúng tôi có ưu đãi cho khách hàng đầu tiên.

Trông trời, trông gió, trông mưa…

Kỹ thuật để hàng trăm drone cùng biểu diễn một lúc như thế nào, thưa ông?

- Ban đầu, chúng tôi gần như chưa có nhân sự lập trình cho các show biểu diễn drone, nên quyết định tự nghiên cứu. Giải pháp đầu tiên, chúng tôi điều khiển drone bằng máy tính theo thời gian thực (real-time), nhưng nhận thấy chỉ có thể điều khiển được một lúc 5-6 drone. Số drone càng lớn, rủi ro càng cao bởi tốc độ máy tính không thể xử lý một lúc cả trăm drone.

Chúng tôi chuyển sang phương án lập trình sẵn cho drone. Từng drone sẽ biết từng vị trí, màu sắc đèn và các hiệu ứng khác trong toàn bài. Chỉ cần ấn nút, đội drone sẽ bay theo bài đã được thiết kế sẵn.

Ở mặt đất, chúng tôi có một trạm tín hiệu. Trạm sẽ liên tục bắn sóng lên các drone đang trình diễn để cả nhóm quan sát thông số và biết được drone nào đang không đúng vị trí. Thường có một số nguyên nhân khiến drone lệch vị trí, phổ biến nhất là do gió, bởi drone thường trình diễn ở độ cao 150-200m. Nếu phát hiện drone lệch đội hình, trạm tín hiệu dưới mặt đất sẽ bắn sóng hướng dẫn drone bay lại đúng chỗ.

Một show biểu diễn drone thường cần khoảng bao nhiêu nhân sự?

- Mỗi show, chúng tôi thường có ba đội, tổng cộng 15-20 người. Đầu tiên là đội điều khiển drone, đảm nhiệm những công việc như trên. Đội này hiện gồm ba người, tính cả tôi. Đội thứ hai là các cộng tác viên làm công việc xếp drone vào đúng vị trí và lắp pin cho drone, gồm khoảng 5-7 người, được thuê ở từng địa phương chúng tôi đến biểu diễn. Cuối cùng là đội an ninh, nếu ban tổ chức sự kiện không bố trí, chúng tôi sẽ thuê ngoài, nhằm tránh tình huống người dân hiếu kỳ vượt qua khu biểu diễn.

Drone đang được ứng dụng trong nhiều mảng đời sống. Những con drone dùng để biểu diễn có gì khác biệt?

- Về bản chất, các drone không khác nhau nhiều. Chẳng hạn, các drone phun thuốc trừ sâu nông nghiệp và drone trình diễn đều giống nhau ở hầu hết các phần cứng, có phần định vị và đều có thể lập trình. Khác là, drone biểu diễn cần độ chính xác cao, không thể lệch dù chỉ 10-20cm, do đó loại chip dùng trong drone này thường rất đắt tiền. Ngoài ra, kích thước drone trình diễn cũng nhỏ hơn một xíu.

Chuẩn bị cho một sự kiện. Ảnh: Hidrone

Kịch bản các show được thiết kế ra sao?

- Nội dung các show diễn ra đều có kịch bản, thông điệp, gần như 100% ý tưởng đều từ khách hàng. Một số khách hàng chỉ đưa ra một vài hình ảnh chính mà họ muốn xuất hiện, chẳng hạn lá cờ, bông hoa, con chim, logo, còn lại cách chuyển cảnh hoặc những hình ảnh trám, chúng tôi có thể tự thêm.

Khi đã nhận ý tưởng từ khách hàng, chúng tôi thường mất một tuần để lên đồ họa động trên máy tính. Khách hàng sẽ mất khoảng hai tuần để chỉnh sửa một số điểm nhỏ, như đổi màu ở một vài chi tiết hoặc đổi hiệu ứng chớp tắt đèn cho một hai phân cảnh.

Thời gian của từng show do khách hàng chốt. Nếu khách muốn bay vào lúc 22h, chúng tôi sẽ chuẩn bị từ 19h. Từ 20h-21h, chúng tôi bắt đầu đặt drone ra ngoài, gắn pin. Trong một giờ cuối cùng, chúng tôi sẽ liên tục test sóng cho đến lúc chương trình bắt đầu. Đó là thời gian lý tưởng nếu không… mưa. Đã có hôm đang xếp drone thì trời mưa, chúng tôi phải dọn vô, mưa tạnh lại đem ra. Hôm đó đã bay trễ 40 phút so với dự kiến vì điều kiện thời tiết.

Về mặt an toàn, các show biểu diễn drone được đảm bảo thế nào?

- Các tài liệu và tiêu chuẩn an toàn được cộng đồng Drone Show thế giới áp dụng. Trạm tín hiệu luôn có nhiều kênh dự phòng và dù các trạm này có mất toàn bộ tín hiệu thì bản thân thiết bị drone cũng có sẵn các chip định vị, được lập trình sẵn để tiếp tục biểu diễn dù không nhận được thông tin từ trạm.

Chúng tôi cũng lập trình sẵn vào phần nhúng của drone để tự hạ cánh an toàn, tức sẽ giữ phương thẳng đứng, bay chậm từ từ xuống đất với vận tốc theo chuẩn an toàn. Chúng tôi có hệ thống phần mềm chuyên dụng có thể theo dõi drone trên máy tính, và khi một thiết bị drone có các dấu hiệu không đạt chuẩn, chúng tôi có thể bắn một tín hiệu đến riêng chú drone đó để yêu cầu bay về trạm điều khiển ngay lập tức trong khi toàn bộ đội hình bay vẫn tiếp tục biểu diễn.

Cuộc chơi tiền tỉ

Công ty hiện có khoảng bao nhiêu drone, thưa ông?

- Chúng tôi hiện có khoảng 500 drone. Để có thể làm các show có 1.000 drone, chúng tôi sẽ phải tính toán gia tăng drone trong thời gian tới hoặc hợp tác với một số bên khác để cùng bay.

Ông có thể tiết lộ chi phí đầu tư của công ty và chi phí mỗi show mà khách hàng phải trả không?

- Tôi xin phép không nêu con số cụ thể, nhưng có thể tiết lộ cũng là tiền tỉ.

Vậy thì giá tiền của một show biểu diễn drone sẽ phụ thuộc vào những yếu tố nào?

- Hầu hết phụ thuộc vào số drone. Một show có 100 drone, 200 drone hay 500 show sẽ rất khác về mức giá. Thời gian show không quyết định tiền, bởi 2 phút hay 20 phút với chúng tôi đều như nhau, bởi đều cần một đội ngũ như thế để vận hành số drone đó.

Tuy nhiên về mặt hiệu ứng thì tôi thường khuyên khách hàng hoặc chọn show 200 drone, hoặc chọn 400-500 drone. Dưới 200 drone thường không đẹp. Lên 300 drone dù phải thêm chi phí nhưng không cho quá nhiều khác biệt với 200 drone. Vì thế, nên là 200 drone hoặc trên 400 drone.

Đối thủ cạnh tranh trong mảng biểu diễn drone này như thế nào, thưa ông?

- Hiện nay, theo tôi biết, có một đơn vị đã nhập drone về nhưng chỉ mới luyện tập, chưa có show thương mại ở Việt Nam. Về thủ tục pháp lý, chắc chắn họ sẽ nhanh chóng hơn nhiều so với chúng tôi là những người đầu tiên. Tuy nhiên cái khó của họ tôi nghĩ khách hàng sẽ nhìn vào số giờ bay đã thực hiện, bởi khách hàng thường sẽ cần đảm bảo độ an toàn tối đa. Về mặt này, chúng tôi đã có kinh nghiệm nên sẽ có đôi chút lợi thế hơn. Nhưng tất nhiên, chúng tôi sẽ phải liên tục cải tiến công nghệ của mình để có thể cạnh tranh trong thời gian tới.

Trong thời gian tới, dự định của ông phát triển drone biểu diễn theo hướng nào?

- Trước mắt trong hai năm tới, chúng tôi sẽ mở thêm nhiều ý tưởng mới liên quan đến biểu diễn drone, chẳng hạn có thể gắn pháo hoa hay "đạo cụ" biểu diễn như đèn lồng, lá cờ vào cho drone. Sau bốn năm, chúng tôi xác định sẽ phát triển thêm một số mảng khác. Chúng tôi biết vòng đời của mô hình kinh doanh này sẽ rất ngắn. 1-2 năm đầu, khán giả xem sẽ thấy lạ và thích thú chứ đến năm thứ 4, khi loại hình này đã phổ biến, drone biểu diễn cũng không khác gì… pháo hoa. Lúc đó, nhu cầu khách hàng sẽ đi xuống.■

Các địa điểm bay drone như sông, biển, núi… có những khác biệt gì, thưa ông?

- Trong tám show đã làm tại Việt Nam cho đến hiện tại, chúng tôi đã bay ở hầu hết các dạng địa hình. Chúng tôi nhận thấy bay thoải mái nhất là trên sông bởi không gian rộng rãi, dễ trình diễn. Cũng rộng rãi nhưng khó hơn rất nhiều là biển. Trên biển, gió rất lớn. Ở một show drone biển miền Trung, chúng tôi có một điều khoản với khách hàng nếu gió lớn hơn 5m/s thì buổi biểu diễn sẽ không diễn ra, bởi các drone sẽ không giữ được vị trí trên trời.

Ở núi thì không trở ngại. Một số quốc gia khi bay trình diễn drone trên núi gặp tình huống thời tiết lạnh làm đóng băng mạch cảm biến. Các địa hình núi ở Việt Nam không gặp trường hợp này. Chúng tôi đã bay show ở Lào Cai khá thành công.

Thách thức với chúng tôi là bay ngay trên phố phường. Trước hết, thành phố phải có một không gian đủ rộng cho đội drone bay. Thứ hai, các tòa nhà cao tầng có thể làm che mất sóng tín hiệu cho drone. Chúng tôi phải đi khảo sát thật kỹ xem drone có bị nhiễu sóng hay không rồi mới dám nhận. Hồi bay drone ở Hải Phòng, khi khảo sát chúng tôi còn nhận thấy một số trụ phát sóng viễn thông làm nhiễu sóng drone. Vậy là chúng tôi phải xin phép chính quyền thành phố có thể can thiệp để tạm thời ngưng sóng trụ viễn thông ấy trong thời gian biểu diễn.

Khó nhất là khâu thực địa bởi đôi khi sẽ không trùng khớp với những tính toán ban đầu. Ví dụ, tại Lễ hội sông nước TP.HCM mới đây, khi khảo sát, chúng tôi dự định sẽ diễn ở một chỗ nhưng khi vào dợt mới thấy ban tổ chức bố trí thêm một con thuyền tạo cảnh bên sông. Con thuyền gây nhiễu sóng cho drone, vì thế chúng tôi dời qua vị trí khác xa hơn. Tại vị trí mới này, chúng tôi lại phải tính toán dung lượng pin cần thiết cho đội drone.