Tại sao bệnh ung thư tuyến giáp lại tăng lên nhiều đến như vậy, đặc biệt gặp nhiều ở các bạn trẻ?

Việc chẩn đoán và điều trị quá lố

Anh N.V.T., 33 tuổi, ngụ ở quận Bình Thạnh, TP.HCM, kể trong một lần kiểm tra sức khỏe ở cơ quan anh được phát hiện tuyến giáp có vấn đề. Sau đó anh T. đến một phòng khám tư xét nghiệm, sinh thiết thì được xác định bị ung thư tuyến giáp ở giai đoạn đầu, mới nhú, hạt giáp có kích thước 6x7mm.

Anh T. rất lo lắng, cả đêm mất ngủ, sau đó tìm đến một bệnh viện lớn tại TP.HCM điều trị. Tại đây bác sĩ đã chỉ định phẫu thuật tuyến giáp dù kích cỡ hạt giáp chưa đến 1cm và cũng không đe dọa, xâm lấn đến các vị trí quan trọng.

Ông Diệp Bảo Tuấn, giám đốc Bệnh viện Ung bướu TP.HCM, cho biết số ca mắc ung thư đến thăm khám, điều trị tại Bệnh viện Ung bướu TP.HCM trong năm 2024 là 41.758 người, trong đó ung thư tuyến giáp chiếm tỉ lệ cao nhất (23%). Còn năm 2023, ung thư tuyến giáp chỉ chiếm 15,6% trong các ca ung thư đến bệnh viện này.

Chỉ một năm qua, Bệnh viện Ung bướu TP.HCM đã tiếp nhận khoảng 10.000 ca mắc bệnh ung thư tuyến giáp. Tại sao số người mắc bệnh ung thư tuyến giáp lại tăng cao như vậy?

Ông Đặng Huy Quốc Thịnh - chủ tịch Hội Y học chăm sóc giảm nhẹ Việt Nam, nguyên phó giám đốc Bệnh viện Ung bướu TP.HCM - cho rằng số người mắc bệnh ung thư tuyến giáp tăng cao không phải do môi trường, lối sống mà do ngày nay có thể chẩn đoán được rất sớm căn bệnh này.

Đầu tiên phải kể đến sự phát triển của các phương tiện chẩn đoán. Chỉ cần qua siêu âm, các bác sĩ đã có thể phát hiện được những hạt giáp nghi ngờ ung thư rất nhỏ cho người bệnh. Sau khi phát hiện được các hạt nhỏ nghi ngờ này, bác sĩ thường chỉ định thực hiện kỹ thuật "chọc hút tế bào". Khi đó người bệnh sẽ được chọc hút vào những hạt rất nhỏ, cơ hội phát hiện bệnh ung thư tuyến giáp sẽ nhiều hơn so với trước đây.

Thứ hai là do ngày nay người dân đi kiểm tra sức khỏe định kỳ nhiều hơn. Tại nhiều cơ sở y tế, trong các gói khám sức khỏe đều thực hiện siêu âm tuyến giáp. Siêu âm sẽ phát hiện ra những hạt giáp bất thường, sẽ được chọc hút tế bào. Với kỹ năng chẩn đoán tốt nên số ca được chẩn đoán mắc bệnh ung thư tuyến giáp đã tăng lên.

TS Quốc Thịnh cho hay ung thư tuyến giáp có nhiều thể lâm sàng khác nhau, trong đó có những thể lâm sàng diễn tiến rất nhanh. Ở thể diễn tiến nhanh có thể chỉ trong vòng sáu tháng hay một năm đã dẫn đến nguy hiểm, ảnh hưởng đến tính mạng người bệnh, ví dụ như ung thư tuyến giáp thể kém biệt hóa, ung thư tuyến giáp dạng tủy...

Nhưng may mắn, có hơn 90% ung thư tuyến giáp là loại ung thư biệt hóa tốt, phổ biến nhất là ung thư tuyến giáp dạng nhú. Đây là dạng bệnh ung thư diễn tiến vô cùng chậm, có tỉ lệ chữa khỏi hoàn toàn rất cao.

Một số loại ung thư phổ biến như ung thư gan, phổi, dạ dày, cứ 100 trường hợp được phát hiện ra thì có khoảng 80-90 trường hợp dẫn tới kết cục tử vong. Nhưng đối với ung thư tuyến giáp dạng nhú, phát hiện ra 100 trường hợp thì có khoảng 80-90 trường hợp sẽ được chữa khỏi hoàn toàn, không để lại di chứng, sống suốt đời. Nhìn chung đây là loại ung thư có tiên lượng điều trị tốt nhất trong tất cả các loại ung thư.

Tuy nhiên, việc chẩn đoán sớm ung thư tuyến giáp lại đặt ra vấn đề mà nhiều nước khác đã từng trải qua. Là việc chẩn đoán và điều trị quá sớm bệnh ung thư tuyến giáp khiến việc điều trị nhiều khi quá lố, chưa cần thiết.

Không cần tầm soát ung thư tuyến giáp

Lý giải điều "quá lố" này, TS Quốc Thịnh cho hay ung thư tuyến giáp dạng nhú thường diễn tiến rất chậm có khi hàng chục năm mà không gây ra triệu chứng. Thậm chí nhiều nghiên cứu cho thấy khi phẫu thuật tử thi, nhiều người có sẵn loại ung thư này đi kèm, nhưng tử vong là do nguyên nhân khác.

Ung thư tuyến giáp gặp nhiều ở phụ nữ. Theo hầu hết các hướng dẫn về phòng chống ung thư, ung thư tuyến giáp hầu hết diễn tiến rất chậm, dễ chữa khỏi nên không cần phải tầm soát ung thư tuyến giáp. Điều này khác với nhiều loại ung thư khác. Chỉ những hạt giáp gây ra triệu chứng mới cần thiết chẩn đoán và điều trị.

Theo Hội Tuyến giáp Mỹ (ATA), nếu tình cờ siêu âm thấy có hạt giáp nghi ngờ ung thư, chỉ nên sinh thiết nếu hạt này lớn hơn 1cm. 

Thậm chí có khuyến cáo lớn hơn 1,5cm thì mới cần lấy kim chích vô để thử xem có phải là bệnh ung thư tuyến giáp không. Khi có kết quả là ung thư mới điều trị.

Các hạt giáp nhỏ vài milimet dù có nghi ngờ cũng không cần sinh thiết mà chỉ cần theo dõi định kỳ. Nhưng thực tế hiện nay rất nhiều cơ sở y tế cứ siêu âm thấy hạt giáp chỉ vài mm, nghi ngờ là chỉ định cho bệnh nhân đi chọc hút tế bào. Khi phát hiện ra ung thư thì cho bệnh nhân phẫu thuật ngay.

Theo ông Thịnh, khi siêu âm dù nghi ngờ bệnh nhân bị ung thư nhưng hạt giáp còn quá nhỏ, không triệu chứng thì "đừng làm gì hết vì không nguy hiểm gì". Khi đó bác sĩ chỉ cần nói với bệnh nhân hạt này không nghiêm trọng đến sức khỏe, do đó cứ sống chung, theo dõi định kỳ, khi nào hạt giáp phát triển lớn mới cần can thiệp.

Nhiều nơi như Hàn Quốc, Đài Loan, Hong Kong... cũng đã trải qua tình cảnh ung thư tuyến giáp nhiều giống như Việt Nam hiện nay. Họ gọi đó là "cơn dịch" ung thư tuyến giáp.

Ở Hàn Quốc, giai đoạn từ năm 1980 - 2000, ung thư tuyến giáp trở thành một cơn dịch vì người nào cũng được "đè" ra chọc hút tế bào, tìm bệnh ung thư tuyến giáp.

"Tại Việt Nam nếu cứ chẩn đoán sớm và điều trị quá mức thì ung thư tuyến giáp sẽ đứng hàng đầu, có thể lại xuất hiện cơn dịch ung thư tuyến giáp như các nước trước đó. Điều này sẽ làm hao tốn nguồn lực y tế, lý ra phải dành cho điều trị các loại ung thư khác", ông Thịnh nhấn mạnh.

Bên cạnh đó, TS Thịnh khuyến cáo không vì vậy mà chủ quan khi có các triệu chứng liên quan tuyến giáp như sờ thấy một cục ngay vùng tuyến giáp, sờ thấy hạch cổ, nuốt hơi vướng... cần đi khám chuyên khoa ngay.

Các nhóm nguy cơ dẫn đến ung thư tuyến giáp nên biết để phòng tránh và tầm soát

Ung thư tuyến giáp có thể chữa khỏi nếu phát hiện và có phương pháp điều trị hiệu quả ở giai đoạn sớm. Việc hiểu rõ về ung thư tuyến giáp, các yếu tố nguy cơ sẽ giúp chúng ta biết cách phòng ngừa, nhận biết sớm, chủ động tầm soát định kỳ...