Phóng to

Hàng ngàn người đang cào nát bãi nghêu - Ảnh: Ngọc Tài

Từng mét vuông đất bị cày nát. Nghêu giống, nghêu thịt, nghêu bố mẹ đều bị moi lên, tận diệt trong sự bất lực của ban chủ nhiệm HTX.

Trên tuyến đường vào bãi nghêu HTX thủy sản Đồng Tâm, hàng chục xe máy mang biển số các tỉnh Bến Tre, Trà Vinh, Tiền Giang và ngay cả TP.HCM nối đuôi nhau. Trên xe là lỉnh kỉnh những đồ nghề để đánh bắt nghêu như bàn cào, lưới, giỏ, sọt nhựa, kể cả những dụng cụ chẳng liên quan gì đến việc khai thác nghêu cũng được tận dụng như lưỡi liềm, vá bới cơm, dao, cuốc...

Bãi nghêu bể nát!

Suốt dọc tỉnh lộ 883 vào xã Thừa Đức, hàng chục điểm bán nghêu với mức giá siêu rẻ 12.000 đồng/ký với đủ kích cỡ, kể cả những con nghêu chỉ to bằng ngón chân.

Trong khi hàng ngàn người đổ vào bãi nghêu, nhiều gia đình ở gần đó cải tiến sân nhà mình thành bãi giữ xe với giá 5.000 đồng/chiếc, đặt vội chiếc bàn để bày bán bánh mì, cơm hộp... Dưới bến phà, những người đưa đò rao: “Lẹ lên bà con ơi. Lẹ chân thì còn chỗ, không thì mất chỗ đó nghen. 10.000 đồng một người thôi, chờ tí nữa là hết ghe ra bãi nghêu à!”. Mỗi ghe chen chúc 15-20 người.

Càng lại gần sân nghêu khung cảnh càng hỗn độn. Người đi cào trộm nghêu đứng ngồi chen chúc, phía ngoài xa hàng ngàn cái đầu ngoi ngóp trên mặt nước mò nghêu. Ông Võ Văn Hoàng, đội trưởng đội dân phòng ấp Thường Lợi (lực lượng túc trực bảo vệ sân nghêu), nhìn quanh rồi thốt lên: “Khủng khiếp! Tụi tui bây giờ cũng không còn hơi sức đâu mà tuyên truyền, chỉ còn biết đứng ngó họ khai thác”.

Lúc cao điểm, bãi nghêu có đến hơn 6.000 người đi cào trộm. Cỡ đó thì không bảo vệ nào cản nổi!

Xã viên tự phá sân nghêu

Trong số những người đi khai thác nghêu trái phép có cả xã viên của HTX thủy sản Đồng Tâm. Khi được hỏi, đa số những người này đều cho rằng vì HTX quản lý, khai thác không minh bạch, họ không thể sống được với đồng lời mà HTX chia nên gia nhập đội quân đi cào trộm.

“Thấy chị bên nhà hôm qua đi về bắt được khoảng 30kg nghêu bán được khoảng 450.000 đồng, vậy nên tui dẫn theo hai đứa con lên bắt xem sao. Không đi bắt trộm cũng không được HTX chia. Họ cứ khai thác mà không thấy lời lãi gì để chia cho xã viên. Năm rồi mỗi người được chia có 200.000 đồng sao mà sống được?” - bà H.T.T. nhà ở Thừa Đức cho biết. Để đi trộm nghêu, bà T. thuê mấy chiếc bàn cào với giá 20.000 đồng.

Ông Trần Văn Kiển, chủ nhiệm HTX thủy sản Đồng Tâm, cho biết tính đến thời điểm này người đi trộm nghêu gần như cào sạch sành sanh bãi nghêu, gây thiệt hại cho HTX hơn 100 tỉ đồng. Trao đổi về kế sách chấm dứt tình trạng trộm nghêu, ông Kiển thừa nhận lực lượng chức năng đành bó tay. “Kiểu khai thác tận diệt này hai năm sau chưa chắc có nghêu trở lại” - ông than.

Trước thời điểm công bố kết luận thanh tra, ông Kiển bác bỏ toàn bộ những tố cáo của xã viên về những sai phạm của HTX.

HTX đã rệu rã

Cùng ngày, đoàn công tác UBND huyện Bình Đại đã tổ chức công bố kết luận thanh tra. Theo đó, kết luận đã nêu rõ những sai phạm của ban chủ nhiệm HTX như: tổ chức bán đấu giá nghêu mà không thành lập hội đồng bán đấu giá, quy chế giá chưa chặt chẽ và công khai. Từ năm 2011-2013, HTX đã bán giá thỏa thuận cho khách hàng bằng giá sàn mà không thông qua đấu giá theo quy định làm ảnh hưởng đến lợi nhuận của HTX.

Ngoài ra HTX còn chi mua sắm tài sản, nhiên liệu, sửa chữa công cụ, dụng cụ vi phạm quy định trong quy chế quản lý tài chính của HTX; sử dụng quỹ phúc lợi và quỹ đầu tư và phát triển không đúng mục đích, làm âm tiền quỹ; không niêm yết công khai đầy đủ danh sách chia lãi cho xã viên theo dõi; chi tạm ứng cho cá nhân, tập thể số tiền kéo dài nhiều năm và không có biện pháp thu hồi gần 4 tỉ đồng.

Cụ thể năm 2011, HTX đã chi trợ cấp cho mỗi cán bộ quản lý, nhân viên và người lao động mỗi người một tháng lương vào dịp Tết Nguyên đán, Tết dương lịch và các ngày lễ lớn trong năm với tổng số tiền hơn 1 tỉ đồng. Kết luận thanh tra kiến nghị kiểm điểm trách nhiệm cá nhân đối với ông Trần Văn Kiển (chủ nhiệm HTX thủy sản Đồng Tâm), ông Võ Minh Triết (trưởng ban kiểm soát) và bà Trần Thị Yến Em (kế toán trưởng HTX) vì những sai phạm trong quá trình điều hành, quản lý.

Ông Nguyễn Văn Dũng - phó chủ tịch UBND huyện Bình Đại, trưởng đoàn công bố kết luận thanh tra - nhận định ban chủ nhiệm HTX đã rệu rã, không đủ uy tín để lãnh đạo HTX. “Cũng xuất phát từ việc thiếu lòng tin vào ban chủ nhiệm HTX mà xã viên làm càn. Xã viên phải là người đứng ra bảo vệ bãi nghêu vì đó là lợi ích chính của họ nhưng đằng này họ lại đi phá và còn rủ thêm nhiều đối tượng khác nữa tới trộm nghêu. Kiểu này thì khác nào họ đạp đổ chén cơm của mình” - ông Dũng nói.

Về biện pháp ổn định HTX sắp tới, ông Dũng cho biết thêm: “Trước mắt sẽ chuyển những sai phạm của HTX sang cơ quan điều tra làm rõ trách nhiệm cá nhân của từng người. Ngoài ra, UBND huyện cũng đã làm việc với Liên minh HTX tỉnh để nhanh chóng tổ chức đại hội bất thường bầu ra ban chủ nhiệm mới để chấn chỉnh tình hình hoạt động của HTX. Hiện tại cơ quan chức năng cũng đang tìm những người kích động người dân đi trộm nghêu”.