Lộ trình và các phương án kiểm định khí thải xe máy - Ảnh: Q.ĐỊNH - Đồ họa: TẤN ĐẠT

Đầu tiên sẽ thực hiện kiểm tra xe từ 15 năm tuổi rồi đến xe 10 năm tuổi và 5 năm tuổi trở lên, thời hạn kiểm tra hai năm một lần, ở các TP Hà Nội, TP.HCM, Hải Phòng, Đà Nẵng và Cần Thơ. Phí kiểm định từ 100.000 - 150.000 đồng/2 năm.

Đề án kiểm soát khí thải môtô, xe máy trước đây đã được phê duyệt năm 2010, tuy nhiên đến nay đề án chưa được thực hiện vì nhiều lý do khác nhau.

3 phương án kiểm định

Cục Đăng kiểm cho biết ô nhiễm không khí ngày càng trầm trọng tại các TP lớn. Theo báo cáo hiện trạng môi trường quốc gia, 70 - 90% ô nhiễm không khí đô thị là từ các hoạt động giao thông. Trong khi đó, xe máy là phương tiện giao thông chủ yếu.

Theo thống kê của Cục CSGT, đến hết năm 2015 cả nước có 49 triệu xe cơ giới được đăng ký, trong đó xe máy hai bánh chiếm 95% (tương đương 46,5 triệu chiếc). Riêng tại Hà Nội và TP.HCM, số lượng xe đăng ký gần 12 triệu chiếc.

Tại Hà Nội và TP.HCM, xe máy thải ra 94% hydro cacbon (HC), 87% cacbon ôxit (CO), 57% ôxit nitơ (NOx)... trong tổng lượng phát thải của các loại xe cơ giới. Lộ trình đăng kiểm theo các phương án sau:

Phương án 1: từ ngày 1-7-2018, bắt buộc thực hiện đối với xe có dung tích xilanh động cơ từ 175cm³ trở lên (ước tính có khoảng 15.200 xe). Việc kiểm tra khí thải sẽ được thực hiện ngay tại các trung tâm đăng kiểm ôtô.

Phương án 2 (chia theo hai loại xe): Loại có phân khối từ 175cm³ trở lên thực hiện từ ngày 1-7-2018. Loại phân khối dưới 175cm³: từ ngày 1-7-2020 thực hiện đối với xe trên 15 năm sử dụng (xe có đăng ký lần đầu trước ngày 1-7-2005, ước tính có khoảng 6 triệu xe).

Từ ngày 1-7-2022 thực hiện đối với xe trên 10 năm sử dụng (ước tính có thêm khoảng 4,9 triệu xe). Từ ngày 1-7-2025 áp dụng đối với xe trên 5 năm sử dụng (ước tính có thêm khoảng 12 triệu xe)

.Tính chung lại, đến năm 2025 sẽ có khoảng 23 triệu xe trên 5 năm sử dụng tại năm TP được kiểm tra tiêu chuẩn khí thải.

Phương án 3: kiểm tra khí thải với xe có phân khối từ 175cm³ trở lên từ ngày 1-7-2018. Từ ngày 1-7-2020 áp dụng với xe có phân khối từ 130cm³ trở lên. Từ ngày 1-7-2022 áp dụng với xe có phân khối từ 105cm³ trở lên.

Từ ngày 1-7-2025 áp dụng đối với tất cả môtô, xe máy (trừ xe máy của công an, quân đội, xe dùng cho người khuyết tật).

Với xe máy ở địa bàn các TP loại 1 và loại 2 còn lại, Cục Đăng kiểm đề xuất phải được kiểm tra đạt tiêu chuẩn khí thải theo lộ trình do UBND cấp tỉnh quy định.

Xe máy sau khi được kiểm tra đạt tiêu chuẩn khí thải sẽ được cấp giấy chứng nhận. Xe có kết quả kiểm tra không đạt phải được bảo dưỡng, sửa chữa hoặc nâng cấp, thay thế phụ tùng và được kiểm tra lại. Xe không thực hiện kiểm tra khí thải sẽ bị xử lý vi phạm hành chính.

Theo lãnh đạo Cục Đăng kiểm Việt Nam, hiện nay Luật giao thông đường bộ chỉ quy định niên hạn (thời hạn sử dụng) đối với ôtô khách, xe tải.

Còn ôtô con (ôtô chở người đến 9 chỗ ngồi) và xe máy chưa có quy định niên hạn. Do đó, những loại xe cũ, xe cổ nếu kiểm định đạt tiêu chuẩn khí thải vẫn được lưu hành mà không lo vấn đề tuổi thọ.

Theo đề xuất kiểm định khí thải đối với xe máy được áp dụng tại Hà Nội, TP.HCM, Đà Nẵng, Hải Phòng và Cần Thơ, lộ trình kiểm tra lần lượt: xe từ 15 năm tuổi trước, rồi đến xe 10 năm tuổi và 5 năm tuổi trở lên, định kỳ kiểm tra 2 năm/lần - Ảnh: HỮU KHOA

Trạm bảo dưỡng sẽ kiểm định khí thải

Để đảm bảo có đủ cơ sở thực hiện kiểm tra khí thải xe máy, Cục Đăng kiểm đề nghị các nhà sản xuất, nhập khẩu xe máy phải có trách nhiệm cung cấp cả dịch vụ bảo dưỡng, sửa chữa xe đạt tiêu chuẩn khí thải bên cạnh dịch vụ bảo hành, bảo dưỡng xe theo quy định của Luật bảo vệ người tiêu dùng.

Đồng thời huy động tối đa các nguồn lực đầu tư từ xã hội để triển khai kiểm tra khí thải xe máy.

Các đại lý được ủy quyền chính thức của các hãng xe là lực lượng chính tham gia thực hiện kiểm tra khí thải xe máy vì đã có hạ tầng kỹ thuật và đội ngũ nhân viên lành nghề đủ đảm đương dịch vụ này.

Theo thống kê hiện nay, tính riêng 5 nhãn hàng lớn là Honda, Yamaha, SYM, Piaggio và Suzuki đã có hệ thống lên đến 1.526 đại lý trên cả nước.

Theo ước tính sơ bộ, thời gian kiểm tra khí thải trung bình khoảng 8 phút/xe. Một điểm kiểm tra khí thải sẽ thực hiện kiểm tra được khoảng 16.640 xe/năm. Với thời hạn kiểm tra 2 năm/lần thì hạ tầng của các hãng xe hoàn toàn đảm đương được việc này.