Phóng to

Nông dân xã Phước Hiệp (huyện Tuy Phước, Bình Định) khoan giếng chống hạn cứu lúa - Ảnh: Ng.Hân

Trên sông Ba - một trong những con sông lớn nhất miền Trung, cuộc tranh chấp nước giữa thủy điện và thủy nông bắt đầu quyết liệt.

Bắp chết khát

Ở các huyện phía đông tỉnh Gia Lai như Kông Chro, K’Bang, Đắk Pơ... đã có hàng ngàn hecta bắp chết khát. Tại xã Chơglong (huyện Kông Chro), một trong những nơi bị hạn nặng nhất, những nương bắp vừa trổ cờ đã bị khô háp đến mức bò cũng chẳng thèm ăn.

Ông Lê Văn Đức ở thôn 7, xã Chơglong, lảy từng hạt bắp héo hon, buồn rầu: “Gần 10ha bắp của gia đình tôi phần thì mất trắng, số còn lại bị háp nắng, giảm hơn 40% sản lượng”. Ông Đức tính tiền đầu tư cho 1ha bắp khoảng 15 triệu đồng, nên vụ bắp này gia đình ông lỗ hơn 100 trăm triệu đồng, chưa kể công chăm bón và tiền thuê người bẻ bắp. “Tôi sống ở Chơglong hơn 15 năm rồi, chưa bao giờ thấy hạn hán bất thường như năm nay. Thường đến cuối tháng 10 âm lịch vẫn còn mưa, nhưng năm nay mới đến tháng 8 âm lịch đã hết mưa” - ông Đức nói.

Ông Võ Văn Hưng - trưởng Phòng nông nghiệp và phát triển nông thôn (NN&PTNT) huyện Kông Chro - cho biết trên địa bàn huyện có gần 2.800ha hoa màu bị mất trắng, phần lớn là cây bắp tập trung ở thị trấn Kông Chro, xã Chơglong và xã Yang Trung; ước tính thiệt hại khoảng 24 tỉ đồng. Trong khi đó, theo thống kê của Sở NN&PTNT tỉnh Gia Lai, hạn hán đã làm gần 630ha cây trồng ở huyện Kbang, hơn 1.000ha cây trồng ở huyện Đắk Pơ bị thiệt hại, có nguy cơ mất trắng.

Kiệt nước vụ lúa đông xuân

Lượng mưa ít, các hồ thủy nông thiếu nước tưới cho vụ lúa đông xuân ở một tỉnh thuần nông như Bình Định đã trở thành câu chuyện nóng bỏng. Chủ tịch UBND tỉnh Bình Định Lê Hữu Lộc cho biết năm nay lượng nước ở các hồ chứa chỉ đạt 35-40% dung tích thiết kế, nên năm 2013 chắc chắn sẽ xảy ra hạn hán trên diện rộng, vụ đông xuân sẽ có khoảng 12.000ha lúa bị hạn, vụ hè thu khoảng 19.000ha. Dự kiến tổng diện tích lúa thiếu nước tưới trong năm 2013 khoảng 50.000ha. “Đây là vấn đề bức xúc nhất, nan giải nhất, nên việc chống hạn được coi là một trong những nhiệm vụ trọng tâm của chính quyền và các ngành đoàn thể” - ông Lê Hữu Lộc nói.

Hiện nay Bình Định đã điều chỉnh lịch thời vụ ở ba vụ sản xuất trong năm tới cho phù hợp điều kiện khan nước tưới, tính toán phương án điều tiết nước tưới hợp lý cho từng vùng, từng thời kỳ, xây dựng phương án chống hạn và chuyển đổi cơ cấu cây trồng. Đồng thời thành lập ban chỉ đạo chống hạn của tỉnh do chủ tịch UBND tỉnh trực tiếp làm trưởng ban chỉ đạo.

Yêu cầu thủy điện trả nước

Ông Trần Tiến Anh - giám đốc Công ty TNHH một thành viên thủy nông Đồng Cam (Phú Yên) - vừa kiến nghị UBND tỉnh Phú Yên yêu cầu các thủy điện Sông Ba Hạ, Sông Hinh trả nước để đảm bảo lượng nước tưới tiêu. “Lượng nước của đập đầu mối Đồng Cam đang thiếu hụt nghiêm trọng. Đặc biệt ngày 10-12, lượng nước tại đập đầu mối bị hụt đến 90cm, khiến toàn bộ vùng phía dưới đập không còn nước. Để đảm bảo việc đưa nước về hai kênh chính Nam và Bắc của hệ thống, đảm bảo việc tưới tiêu cho hơn 23.000ha đất sản xuất nông nghiệp trong vụ đông xuân 2012-2013, chúng tôi kiến nghị hai thủy điện phải xả nước tổng lưu lượng ít nhất 30-40m³/giây. Nếu không thì hầu hết diện tích sản xuất nông nghiệp do hệ thống thủy nông Đồng Cam tưới tiêu sẽ bị khô hạn nặng, nhà máy nước sinh hoạt ở hạ du sông Ba chắc chắn thiếu nước nghiêm trọng trong thời gian tới” - ông Anh nói.

Trong khi đó theo ông Đặng Văn Tuần - chủ tịch HĐQT kiêm tổng giám đốc Công ty cổ phần thủy điện Sông Ba Hạ, do sông Ba khô hạn bất thường nên gần cả tháng qua nhà máy này chỉ hoạt động cầm chừng, chỉ cần chạy 50% công suất của hai tổ máy (220MW) trong vòng một ngày nước ở hồ chứa sẽ xuống mực nước chết.

Ông Lê Văn Trúc - phó chủ tịch UBND tỉnh Phú Yên - chỉ đạo Sở Công thương phối hợp cùng Sở NN&PTNT kiểm tra cụ thể tình hình mực nước, xả nước chạy máy phát điện của các nhà máy thủy điện có ảnh hưởng đến mực nước ở đập đầu mối hệ thống thủy nông Đồng Cam; đề xuất hướng giải quyết cụ thể, báo cáo UBND tỉnh trước ngày 20-12. Ông Trúc cũng yêu cầu Sở Công thương theo dõi, kiểm tra hoạt động phát điện của Nhà máy thủy điện Sông Ba Hạ để đảm bảo việc cân đối nước cho sinh hoạt và sản xuất của vùng hạ du.