Do chưa thể hạn chế xe cá nhân, giải pháp tình thế được áp dụng là xe máy được chạy vào đường nối với cao tốc từ nút giao thông An Phú, Q.2 đến đường vành đai 2, Q.9, TP.HCM - Ảnh: QUANG ĐỊNH

Ông BÙI XUÂN CƯỜNG - giám đốc Sở GTVT TP.HCM - chia sẻ khi bắt đầu câu chuyện về việc áp dụng các biện pháp điều chỉnh giao thông ở đô thị với Tuổi Trẻ. Ông Cường nói:

- Ngay cả các đô thị phát triển giao thông bậc nhất thế giới cũng đều phải xử lý các xung đột mà chính sách giao thông tạo ra với người đi đường. Hạ tầng giao thông chỉ đáp ứng đủ theo quy hoạch chứ không thể đủ theo tất cả nhu cầu.

Không thể tránh né

* Chúng ta hay đề cập đến việc phát triển hạ tầng đáp ứng nhu cầu của người dân. Tuy nhiên có những ý kiến cho rằng chính sách giao thông phải làm nhiệm vụ điều chỉnh hành vi giao thông chứ không phải chạy theo nhu cầu để đáp ứng. Quan điểm của ông ra sao?

Ông Bùi Xuân Cường - Ảnh: TỰ TRUNG

- Việc phát triển giao thông đô thị ở TP.HCM và cả nước sớm muộn cũng phải đi các bước mà đô thị lớn trên thế giới trải qua.

Đầu tiên là phát triển cơ sở hạ tầng cho cơ bản như đường vành đai, đường sắt đô thị. 

Giai đoạn thứ hai là kiểm soát và hạn chế những nhóm đối tượng lưu thông không ưu tiên, dồn sức cho giao thông công cộng, như hạn chế xe vào trung tâm, tăng phí đậu đỗ xe, tăng vận tải hành khách công cộng, giảm bớt bề rộng số làn xe ưu tiên. 

Giai đoạn thứ ba là phát triển bền vững, chuyển đổi sang các loại hình như xe điện, thân thiện môi trường.

Các giải pháp này đều có đụng chạm, một người đang đi ôtô tốc độ cao nay bị giảm tốc độ, một người đang đi xe chạy xăng bị chuyển qua xe chạy điện thì tất yếu sẽ phản ứng. Và sớm muộn gì chúng ta cũng phải trải qua các tình huống này. 

Muốn phát triển đúng hướng như thế giới thì phải chấp nhận đương đầu chứ không thể tránh né.

Tất nhiên, trình tự các giai đoạn với TP.HCM có thể sẽ khác, chúng ta đi sau nên có những kế thừa đón đầu, một mặt vẫn phát triển đường vành đai, một mặt vẫn kiểm soát xe cá nhân, rồi phát triển xe điện, thân thiện môi trường...

* Các cơ quan quản lý phải làm gì để vượt qua được những va chạm đó?

- Phải chấp nhận sự chê bai, phản ứng, lắng nghe nhưng không bỏ cuộc. Có cái khó là chúng ta phải lựa chọn nhóm đối tượng để ưu tiên trong lưu thông khi chưa hoàn chỉnh về cơ sở hạ tầng, các loại hình vận tải.

Như hiện nay TP.HCM phải dồn sức cho xe buýt. Việc này cũng đang gặp phản ứng, chê bai như xe buýt cũ, chạy ẩu, chất lượng phục vụ có nơi chưa tốt. Nhưng không thể vì thế mà e ngại, vì đây là giải pháp đúng, sẽ vừa khắc phục hạn chế vừa đầu tư phát triển. 

Sở GTVT một mặt phải cải tiến chất lượng xe buýt, một mặt trình lên UBND TP đề án phát triển xe buýt đến năm 2020, quyết tâm là phủ kín xe buýt, ưu tiên xe buýt song song trên đường. 

Bình tĩnh, kiên trì làm chứ không thể "ngả nghiêng" theo yêu cầu là xe buýt phải tốt ngay thì mới đầu tư cho xe buýt.

Một số giải pháp hạn chế xe cá nhân đưa ra bàn nhiều nơi nhưng chưa thực hiện - Đồ họa: TẤN ĐẠT

Thông tin đầy đủ mới có đồng thuận

* Người đi đường luôn muốn sự tiện lợi cho mình nhưng các cơ quan quản lý đôi khi lại ngán ngại va chạm, dẫn tới không ít chính sách đúng về giao thông bị gãy đổ. Sẽ phải làm sao để khắc phục?

- Cái này cần xét nhiều khía cạnh. Những giải pháp giao thông đô thị như thu phí ôtô vào khu trung tâm, cấp phép ôtô vào trung tâm theo biển số chẵn lẻ, thu phí môi trường... đang bàn là chuyện mà các đô thị lớn trên thế giới đều đã áp dụng, chúng ta cũng phải áp dụng.

Nhưng vấn đề là giao thông chúng ta có những đặc thù. TP.HCM có cảng biển, sân bay, ga tàu hỏa nằm sâu trong nội thành, không thể bê nguyên xi mà phải có khảo sát thực tiễn để điều chỉnh.

* Các chuyên gia giao thông cho rằng ngoài sự khoa học, cần có sự dũng cảm để bảo vệ giải pháp đúng trong quản lý giao thông?

- Giải pháp nào cũng đều phải gắn với trách nhiệm cá nhân nhưng quyết tâm chung của hệ thống chính trị mới là quyết định. 

Vấn đề là nhiều giải pháp, chưa nói đến người dân mà trong nội bộ hệ thống cơ quan quản lý cũng chưa được truyền thông đầy đủ để có sự đồng thuận. Trong khi để áp dụng một giải pháp về giao thông thì không một mình ngành giao thông làm được. 

Chẳng hạn để giảm ùn tắc giao thông khu trung tâm cần hạn chế xây cao ốc chung cư, muốn làm được thì phải nhiều ngành cùng triển khai chứ ngành giao thông không thể tự tham mưu được.

* Như vậy sự phản ứng đó còn có phần do việc chuẩn bị chưa thấu đáo?

- Giải pháp tổng thể cho ngành giao thông chúng ta đã xác định rõ nhưng vì sao lại có tâm lý ngại, mới đưa ra ý tưởng giải pháp mà đã có phản ứng? Đó là do nhiều chủ trương chỉ mới có ý tưởng, chưa chuẩn bị đầy đủ đã thông tin theo hướng gần như sắp triển khai. 

Trong khi lẽ ra phải tham vấn ý kiến của người dân, doanh nghiệp, lựa chọn các giải pháp phù hợp, đánh giá tác động thì mới tạo được sự đồng thuận cao. Cách làm này dẫn đến cơ quan nhà nước chưa có cơ sở thực tiễn lẫn khoa học để trả lời. 

Người dân thấy Nhà nước chưa có cơ sở lại càng hoang mang. Do đó cần phải truyền thông tốt, quyết liệt, kiên trì nhưng phải chu đáo và chắc chắn.