, , Ngoại trưởng Úc Marise Payne và Bộ trưởng Quốc phòng Úc Linda Reynolds chụp ảnh chung trước cuộc họp tại Sydney ngày 4-8 - Ảnh: REUTERS

Giọng điệu chỉ trích đã mạnh mẽ hơn từ các cuộc họp ở Bangkok (Thái Lan) vừa kết thúc ngày 3-8. Ngay trước các cuộc gặp gỡ này, giới chuyên gia đã dự đoán vấn đề Biển Đông sẽ phủ bóng lên các hoạt động, nhưng đương nhiên giọng điệu trao đổi thế nào sẽ tùy thuộc vào diễn biến chính tại các phòng họp.

Ngoại trưởng Mỹ Mike Pompeo đã gặp trực tiếp người đồng cấp Vương Nghị, và thái độ sau đó đã mạnh mẽ hơn rất nhiều trong các cuộc gặp với những người đồng cấp của ASEAN.

Sang Úc cùng tân Bộ trưởng quốc phòng Mark Esper cho cuộc gặp 2 + 2, Ngoại trưởng Pompeo vẫn giữ nguyên thái độ đó: chỉ trích mạnh mẽ cách hành xử của Trung Quốc trên nhiều phương diện, từ vấn đề Biển Đông cho đến giao thương, sở hữu trí tuệ...

Có thể thấy điều này trong một phiên hỏi đáp tại Trung tâm Nghiên cứu độc lập ở Sydney ngày 4-8. Khi nhà phân tích an ninh nổi tiếng người Úc Hugh White nêu cảnh báo Úc nên tránh đi theo Mỹ lao vào một cuộc đối đầu với Bắc Kinh (mà Mỹ có lẽ không thể thắng), Ngoại trưởng Pompeo đã đưa ra tuyên bố mà truyền thông đánh giá là khiêu khích: "Quý vị có thể bán linh hồn của mình cho một đống đậu nành, hoặc quý vị có thể bảo vệ người dân của mình. Nhiệm vụ của chúng tôi là làm cả hai. Chúng tôi nghĩ rằng mình có thể đạt được cả hai mục tiêu đó".

Nhà phân tích Hugh White là một giáo sư cao cấp về nghiên cứu chiến lược tại Đại học Quốc gia Úc. Ông lập luận rằng mối quan hệ kinh tế của Úc với Trung Quốc rất quan trọng, giúp Úc thoát khỏi suy thoái kinh tế trong cuộc khủng hoảng tài chính toàn cầu. Vì thế ông cho rằng Canberra sẽ không khôn ngoan khi ủng hộ Washington trong cuộc đối đầu với Trung Quốc mà Mỹ có lẽ không thể thắng.

Bộ trưởng Pompeo đã bật lại với những lập luận mà gần đây ông luôn nói thẳng. "Chúng tôi nghĩ có thể làm ăn với Trung Quốc, và yêu cầu họ phải hành xử theo cùng một bộ quy tắc. Không một quốc gia, không một nền văn minh nào lại cho phép sự mất cân bằng trong các quy tắc trong một thời gian dài và cứ thế tồn tại. Nỗ lực của chúng tôi là khôi phục tính tương hỗ đó. Chúng tôi hoan nghênh Trung Quốc tiếp tục tăng trưởng, nhưng điều đó phải đúng và phải công bằng và có qua có lại".

Nhà lãnh đạo ngoại giao của chính quyền Donald Trump cho rằng việc đưa Trung Quốc trở lại cuộc chơi công bằng là cần thiết, bởi vì thế giới đã quá thụ động khi Trung Quốc "bắt đầu hành xử theo cách mà họ chưa từng làm trước đây".

Giống như giọng điệu mạnh mẽ mà Bộ trưởng quốc phòng Mark Esper nêu ra trong cuộc họp báo chung với Ngoại trưởng Úc Marise Payne và Bộ trưởng quốc phòng Úc Linda Reynolds tại Sydney trong ngày, ông Pompeo nói trước các học giả: "Những nỗ lực đánh cắp dữ liệu trên các mạng hoặc nỗ lực quân sự hóa ở Biển Đông... Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đã hứa với thế giới sẽ không làm những chuyện đó. Hoặc như các hoạt động chi tiền vào các quốc gia đang tuyệt vọng vì thiếu vốn đầu tư và khiến các quốc gia này kẹt bẫy nợ mà mục tiêu cuối cùng không phải là các giao dịch thương mại mà là kiểm soát chính trị".

Cũng như thế, trong cuộc họp báo trước đó, Bộ trưởng quốc phòng Esper phát biểu rất rõ: "Chúng tôi tin chắc không một quốc gia nào có thể hoặc nên thống trị Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương. Chúng tôi đang làm việc với các đồng minh và đối tác để giải quyết các nhu cầu về an ninh khẩn cấp trong khu vực.

Chúng tôi cũng kiên quyết chống lại các hành vi hung hăng đáng lo ngại và gây mất ổn định từ Trung Quốc. Điều này bao gồm vũ khí hóa những tài nguyên quốc tế chung, chiến lược kinh tế săn mồi, bẫy nợ và thúc đẩy hành vi trộm cắp tài sản trí tuệ có sự hậu thuẫn của nhà nước".

Mỹ đã tỏ dấu hiệu hết kiên nhẫn trước những hành vi của Trung Quốc trong khu vực. Hiếm khi thấy có sự quyết đoán và quyết liệt như vậy.

TTO - Trong chuyến thăm Úc, trả lời các phóng viên, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Mark Esper nhận định Trung Quốc đang gây mất ổn định ở khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương.