Israel đang trong cuộc chiến đẫm máu với tổ chức Hồi giáo Hamas của người Palestine. Mỹ là bên ủng hộ hành động trả đũa của Israel sau khi Hamas thực hiện vụ tấn công vào lãnh thổ Israel ngày 7-10.

Trước đó, ngày 30-10, các dân biểu Cộng hòa - đang kiểm soát Hạ viện - đã trình một dự luật cấp thêm khoản viện trợ 14,3 tỉ USD cho Israel.

Dự luật này được Hạ viện Mỹ thông qua sau cuộc bỏ phiếu ngày 2-11 với 226 phiếu thuận và 196 phiếu chống. Theo Reuters, có 12 đảng viên Dân chủ ở Hạ viện ủng hộ dự luật, trong khi có 2 đảng viên Cộng hòa tham gia phe phản đối.

Các cuộc "đào tẩu" trên lá phiếu cũng như kết quả khá sít sao ngày 2-11 lột tả những tranh cãi xung quanh kế hoạch 14,3 tỉ USD cho Israel, bất kể việc ủng hộ Israel là điều được cả hai đảng thống nhất.

Nguyên nhân xuất phát từ việc Đảng Cộng hòa chỉ đề xuất 14,3 tỉ USD cho Israel mà không đi kèm gói viện trợ Ukraine. Bên cạnh đó, phe Cộng hòa cũng cắt giảm số tiền 14,5 tỉ USD cho Sở Thuế vụ liên bang Mỹ (IRS) như một cách "gây quỹ" viện trợ Israel.

Hai yếu tố này khác biệt với đề xuất của chính quyền Tổng thống Mỹ Biden ngày 20-10.

Theo đó, Đảng Dân chủ của ông Biden muốn ghép Israel và Ukraine làm một, với 14,3 tỉ USD cho Israel và 61,4 tỉ USD cho Ukraine. Đảng Cộng hòa lại không muốn tiếp tục chi tiền nhiều cho Ukraine, khẳng định Israel và Ukraine là hai vấn đề tách bạch.

Ngoài ra, phe Dân chủ không muốn động tới khoản tài trợ 80 tỉ USD cho IRS, còn phe Cộng hòa lại cắt đi một phần tiền cho cơ quan này.

Chính vì vậy, ngay từ đầu phe Dân chủ đã khẳng định những người Cộng hòa ở Hạ viện "không nghiêm túc" trong việc ủng hộ Israel, bởi đã đưa ra một dự luật chắc chắn không thể được phê chuẩn.

Sau khi được Hạ viện thông qua, dự luật trên sẽ tới Thượng viện. Nếu trót lọt, Tổng thống Biden sẽ ký thành luật. Tuy nhiên Thượng viện do Đảng Dân chủ kiểm soát gần như chắc chắn không cho phép thông qua dự luật, còn Nhà Trắng cũng cam kết phản đối kế hoạch chi tiêu này.

Theo Reuters, mâu thuẫn giữa hai viện của Mỹ có thể đồng nghĩa phải mất vài tuần trước khi Quốc hội phê chuẩn bất kỳ kế hoạch chi tiêu khẩn cấp nào.

Hiện Israel vẫn nhận 3,8 tỉ USD mỗi năm tiền viện trợ quân sự từ Mỹ, theo một kế hoạch dài 10 năm bắt đầu từ năm 2016.

Mỹ loay hoay giữa Israel và Ukraine

Kế hoạch chi tiêu của Mỹ tiếp tục là chủ đề tranh cãi và bế tắc, phản ánh bất đồng trong ưu tiên chính sách đối ngoại của nước này với Israel và Ukraine.